سازمان حفاظت محیط زیست
 | |
| سازمان سازمان | |
|---|---|
| بنیان‌گذاری | ۱۲ بهمن ۱۳۵۰ |
| سازمان پیشین |
|
| گونهٔ سازمان | مؤسسه دولتی |
| حوزهٔ قدرت | ایران |
| ستاد | تهران، بزرگراه آیت‌الله حکیم، پارک طبیعت پردیسان |
| سازمان اجرایی | |
| گروه بالادست | ریاست‌جمهوری ایران |
| وبگاه | |
سازمان حفاظت محیط زیست، سازمانی دولتی است که بر نگهداری محیط زیست ایران نظارت دارد. این سازمان زیرنظر ریاست‌جمهوری ایران است که شینا انصاری مسئولیت و ریاست آن را بر عهده دارد.[۱][۲]
تاریخچه
[ویرایش]کوشش دست‌اندرکاران در سال ۱۳۳۵ (قانون شکار، مصوب ۱۳۳۵/۷/۴) منجر به تشکیل دستگاهی مستقل به نام کانون شکار ایران، با هدف حفظ نسل شکار و نظارت بر اجرای مقررات مربوط به آن شد.
در سال ۱۳۴۶ در پی تصویب قانون شکار و صید (قانون شکار و صید، مصوب ۱۳۴۶/۳/۱۶)، سازمان شکاربانی و نظارت بر صید جایگزین کانون فوق شد. بر اساس قانون اخیر، سازمان شکاربانی و نظارت بر صید، مرکب از وزیران کشاورزی، دارایی، جنگ و شش نفر از اشخاص با صلاحیت بود.
بر اساس ماده ۶ قانون فوق، وظایف سازمان شکاربانی و نظارت بر صید از محدوده نظارت و اجرای مقررات ناظر بر شکار فراتر رفته و امور تحقیقاتی و مطالعاتی مربوط به حیات وحش ایران، تکثیر و پرورش حیوانات وحشی و حفاظت از زیستگاه آنها و تعیین مناطقی به عنوان پارک وحش و موزه‌های جانورشناسی را نیز دربر گرفت.
تلاش‌های اسکندر فیروز، باعث شد کانون شکار به سازمان شکاربانی و نظارت بر صید بدل شود که نقشی مهم در حفاظت از طبیعت ایران داشت؛ سازمانی که برگزاری کنوانسیون رامسر از دستاوردهای فعالیت‌های آن است.[۳]
در سال ۱۳۵۰ نام سازمان شکاربانی و نظارت بر صید به سازمان حفاظت محیط زیست و نام شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید به شورای‌عالی حفاظت محیط زیست تبدیل شد و امور زیست‌محیطی از جمله پیشگیری از اقدام‌های زیانبار برای تعادل و تناسب محیط زیست نیز به اختیارات قبلی آن افزوده شد.[۴]
در سال ۱۳۵۳ پس از برپایی کنفرانس جهانی محیط زیست در استکهلم و با تصویب قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست در ۲۱ ماده، این سازمان از اختیارات قانونی تازه‌ای برخوردار شد (قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، مصوب ۱۳۵۳/۳/۲۸) و از نظر تشکیلاتی نیز تا اندازه‌ای از ابعاد و کیفیت سازگار با ضرورت‌های برنامه‌های رشد و توسعه برخوردار شد.
اسکندر فیروز، مرداد سال ۱۳۵۶ از ریاست سازمانی که بنیان‌گذار آن بود، کناره‌گیری کرد. پس از آن تا پاییز سال بعد منوچهر فیلی ریاست دستگاه محیط زیست ایران را بر عهده داشت.
پس از انقلاب ۵۷ زمزمه‌هایی از تعطیلی این سازمان شنیده شد اما گروهی از فعالان توانستند از عملی شدن این خواسته جلوگیری کنند.
اهداف و وظایف
[ویرایش]مهم‌ترین اهداف سازمان به ترتیب اهمیت عبارتند از:
- تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهره‌مندی درست و مستمر از محیط زیست و همسو با توسعه پایدار.
- پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست.
- حفاظت از تنوع‌زیستی کشور، وسعت بخشیدن به منابع طبیعی.
ریاست سازمان
[ویرایش]رئیس سازمان حفاظت محیط زیست معاون رئیس‌جمهور و عضو هیئت دولت است. در حال حاضر شینا انصاری ریاست سازمان حفاظت محیط زیست را در دولت مسعود پزشکیان بر عهده دارد.
رؤسای سازمان از سال ۱۳۵۰ تاکنون
[ویرایش]| رج | نام و نام خانوادگی | آغاز | پایان | دوره |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | اسکندر فیروز | بهمن ۱۳۵۰ | مرداد ۱۳۵۶ | امیرعباس هویدا |
| ۲ | منوچهر فیلی | ۱۶ مرداد ۱۳۵۶ | ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ | جمشید آموزگارجعفر شریفامامیغلامرضا ازهاریشاپور بختیار |
| ۳ | عباس سمیعی | اسفند ۱۳۵۷ | ۱ شهریور ۱۳۵۸ | مهدی بازرگان |
| ۴ | تقی ابتکار | ۱ شهریور ۱۳۵۸ | اسفند ۱۳۵۹ | مهدی بازرگانمحمدعلی رجایی |
| ۵ | رضاحسین میرزاطاهری | اسفند ۱۳۵۹ | ۱۹ اسفند ۱۳۶۳ | محمدعلی رجاییمحمدرضا باهنرمحمدرضا مهدوی کنیمیرحسین موسوی |
| ۶ | هادی منافی | ۱۹ اسفند ۱۳۶۳ | ۱ شهریور ۱۳۷۶ | میرحسین موسویاکبر هاشمی رفسنجانی |
| ۷ | معصومه ابتکار | ۱ شهریور ۱۳۷۶ | ۱۶ شهریور ۱۳۸۴ | سید محمد خاتمی |
| ۸ | فاطمه جوادی | ۱۶ شهریور ۱۳۸۴ | ۹ شهریور ۱۳۸۸ | محمود احمدی‌نژاد |
| ۹ | محمدجواد محمدی‌زاده | ۹ شهریور ۱۳۸۸ | ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ | محمود احمدی‌نژاد |
| (۷) | معصومه ابتکار | ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ | ۲۲ مرداد ۱۳۹۶ | حسن روحانی |
| ۱۰ | عیسی کلانتری | ۲۲ مرداد ۱۳۹۶ | ۱۱ مهر ۱۴۰۰ | حسن روحانی |
| ۱۱ | علی سلاجقه | ۱۱ مهر ۱۴۰۰ | ۱ شهریور ۱۴۰۳ | سید ابراهیم رئیسی محمد مخبر (سرپرست) |
| ۱۲ | شینا انصاری | ۱ شهریور ۱۴۰۳ | تاکنون | مسعود پزشکیان |
وظایف اساسی
[ویرایش]- مطالعه عوامل مخرب و آلاینده‌های مختلف محیط زیست
- به‌کارگیری فناوری‌های سازگار با محیط زیست و ارائه دستورالعمل‌های زیست‌محیطی برای مکان‌یابی محل استقرار واحدهای صنعتی بزرگ، کشاورزی و سکونت‌گاه‌های انسانی
- شناسایی و تعیین زیستگاه‌های بحرانی با ارزش زیست‌بومی بالا
- گسترش همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه محیط زیست
- تهیه و تدوین ضوابط و استانداردهای زیست‌محیطی برای مدیریت و بهره‌برداری از منابع آب، خاک، هوا، مدیریت پسماندها و زباله‌های شهری، روستایی، صنعتی و کشاورزی، کنترل دخالت در اکوسیستم‌ها بر حسب ظرفیت‌های طبیعی آنها
- گسترش آگاهی زیست‌محیطی
- جمع‌آوری، نگهداری و نمایش گونه‌های گیاهی و جانوری از طریق ایجاد موزه‌ها و نمایشگاه‌های مختلف
- اعمال نظارت و دخالت قانونی برای پیشگیری و منع ورود آلاینده‌ها به منابع زیست‌محیطی
ساختار سازمانی
[ویرایش]این سازمان شامل پنج معاونت با نام‌های زیر می‌باشد:[۵]
- معاونت محیط زیست انسانی
- معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی
- معاونت محیط زیست دریایی و تالاب‌ها
- معاونت آموزش و مشارکت‌های مردمی
- معاونت توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس
بخش‌ها و مجموعه‌های مرتبط
[ویرایش]صندوق ملی محیط زیست
[ویرایش]صندوق ملی محیط زیست یک مؤسسه عمومی غیردولتی دارای استقلال مالی، اداری و حقوقی است که برای اعطای تسهیلات به منابع آلاینده و حمایت مالی و همکاری در طرح‌ها و پروژه‌های زیست محیطی و گردشگری طبیعی در سال ۱۳۸۴ تأسیس شد.[۶]
پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار
[ویرایش]پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار، یک مؤسسه پژوهشی وابسته به سازمان حفاظت محیط زیست و تابع قوانین و مقررات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار در سال ۱۳۹۳ مجوز قطعی فعالیت را با سه گروه پژوهشی اقتصاد محیط زیست، ارزیابی و مخاطرات محیط زیست، ایمنی زیستی و تنوع زیستی دریافت نمود.
یگان حفاظت
[ویرایش]یگان حفاظت محیط زیست یکی از زیرمجموعه‌های پلیس پیشگیری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که بودجه آن توسط سازمان حفاظت محیط زیست تأمین می‌شود. هدف از تشکیل این یگان، پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیستی، حفاظت از انواع گونه‌های گیاهی و جانوری کشور و مقابله با صید و شکار غیرمجاز و صدور مجوزهای شکار عنوان شده است.[۷]
حواشی
[ویرایش]ایجاد ممنوعیت ورود زنان در اواخر دهه ۱۳۹۰
[ویرایش]در سال ۱۳۹۹، همزمان با فرارسیدن فصل جفتگیری مَرال‌ها (گوزن‌های ایران)، سازمان حفاظت محیط زیست ایران، بخشنامه‌ای صادر کرد که حضور زنان فعال محیط زیست و خبرنگاران زن را در مناطق چهارگانه محیط زیست این کشور، ممنوع کرد. هرچند بعداً این موضوع تکذیب شد، اما فرد تکذیب‌کننده، به نحوی موضوع را تأیید کرد و گفت: «حراست یک استان با این ماجرا سلیقه‌ای برخورد کرده است…».[۸]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ "The Iranian DoE Website". Archived from the original on 9 July 2009. Retrieved 12 September 2013.
- ↑ "74 Iranian wildlife species red-listed by Environment Department". Archived from the original on 2015-05-20. Retrieved 2014-03-02.
- ↑ خسروی‌فرد، سام (۲۸ تیر ۱۳۸۸). «سکان‌دار بعدی کشتی توفان‌زده محیط زیست که خواهد بود؟». رادیو زمانه.
- ↑ «قانون تجدید تشکیلات و تعیین وظایف سازمان‌های وزارت کشاورزی و منابع طبیعی و انحلال وزارت منابع طبیعی». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. ۱۲ بهمن ۱۳۵۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «ساختار سازمان». پورتال سازمان حفاظت محیط زیست. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۲۲.
- ↑ «اساسنامه صندوق ملی محیط زیست». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. ۱۲ شهریور ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اکتبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۱ مه ۲۰۲۲.
- ↑ «صدور پروانه شکار برای خارجی‌ها متوقف شد». خبرگزاری مهر. ۱۵ بهمن ۱۳۹۸.
- ↑ «ممنوعیت ورود زنان به مناطق چهارگانه محیط زیست همزمان با فصل جفتگیری گوزن‌ها!». کیهان لندن. ۱۷ شهریور ۱۳۹۹.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
رؤسای سازمان حفاظت محیط زیست | ||
|---|---|---|
اسکندر فیروز (۱۳۵۰–۱۳۵۶) • منوچهر فیلی (۱۳۵۶–۱۳۵۷) • عباس سمیعی (۱۳۵۷–۱۳۵۸) • تقی ابتکار (۱۳۵۸–۱۳۵۹) • رضاحسین میرزاطاهری (۱۳۵۹–۱۳۶۳) • هادی منافی (۱۳۶۳–۱۳۷۶) • معصومه ابتکار (۱۳۷۶–۱۳۸۴) • فاطمه جوادی (۱۳۸۴–۱۳۸۸) • محمدجواد محمدی‌زاده (۱۳۸۸–۱۳۹۲) • معصومه ابتکار (۱۳۹۲–۱۳۹۶) • عیسی کلانتری (۱۳۹۶-۱۴۰۰) • علی سلاجقه (۱۴۰۰–۱۴۰۳) شینا انصاری (۱۴۰۳–اکنون) |  | |
