سایپا

سایپا
نوعسهامی عام
نماد سهام شرکتخساپا
صنعتخودروسازی
بنا نهاده۱۳۴۵ (۵۷ سال پیش)
بنیانگذارانآنتوان آیسه
کریستین اودس
دفتر مرکزیتهران، کیلومتر ۱۵ بزرگراه شهید لشگری
مدیر عامل اجراییحسن شمسی
رئیس هیئت مدیرهعلی شیدایی
محصولاتخودرو
قطعات خودرو
درآمدافزایش ۲۱.۷ میلیارد دلار (۲۰۲۳)[۱]
سود خالصکاهش ۱۲۲٬۱۳۷- میلیارد ریال (۱۳۹۹)
تعداد کارکنان۴۸٬۰۰۰ نفر[۲]
وبگاه

سایپا، (سرواژه: شرکت سهامی ایرانی سازنده خودرو) (به فرانسوی: Société anonyme iranienne de production des automobile) شرکت خودروساز ایرانی است که در سال ۱۳۴۴ تٱسیس شد. نخستین خودروهای این شرکت، محصولات شریک فرانسوی آن، سیتروئن، بودند و از سال ۱۳۴۷، سایپا که مقر آن در تهران بود، بسیاری از مدل‌های ژیان را می‌ساخت.

دولت ایران، شرکت سایپا را در ۱۶ تیر ۱۳۵۸ به‌مالکیت خود درآورد و سایپا، از آذر ۱۳۶۰ زیرنظر سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران قرار گرفت. در سال ۱۳۷۲، تولید خودروی پراید نخستین خودروی سایپا آغاز و در سال ۱۳۸۷ تیبا دومین خودروی ملی ایران که همهٔ اجزای آن ساخت ایران است، رونمایی شد. این خودرو، عرضهٔ محصولات سایپا در ایران را ادامه بخشید اما در دهه‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ سایپا چندین خودروی انحصاری را طراحی و به بازار عرضه کرد که همگی با استقبال مشتریان روبرو شدند: تیبا ۲، ساینا، کوییک و شاهین که بدنهٔ آن برپایهٔ پلتفرم بی تویوتا و پیشرانهٔ آن برپایهٔ پیشرانهٔ پژو ۳۰۱ است، دومین گام ایران برای ساخت خودروی ملی نامیده شد.

تاریخچه

[ویرایش]
ژیان، نخستین خودروی سایپا که فروش بالایی به دست آورد.

سایپا، در سال ۱۳۴۴ با نام خودروهای شرکت سایپا، وانت آکا و سواری ژیان بودند. تجاری SAIPAC کامل: Société anonyme iranienne de production des automobiles Citroën و با مشارکت خودروساز فرانسوی، سیتروئن بنیان نهاده شد.[۳]

این شرکت از سال ۱۳۴۷، انواع مدل‌های ژیان را می‌ساخت. در سال ۱۳۵۲ با یک توافق با شرکت خودروسازی فرانسوی رنو، رنو ۵ در مدل‌های ۲ و ۴ در به بازار عرضه شد. پس از سال ۱۳۵۳، خودروهای ژیان مهاری و ژیان پیکاب نیز در مدل‌های معمولی و دو لوکس ساخته شدند.[۳][۴]

در سال ۱۳۵۴، نام شرکت، به نام کنونی آن، سایپا تغییر پیدا کرده‌است که کوتاه شدهٔ «شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل» بود.[۳]

انقلاب ۱۳۵۷ تا دههٔ ۱۳۷۰

[ویرایش]

با وقوع انقلاب ۱۳۵۷، دولت ایران شرکت سایپا را در ۱۶ تیرماه ۱۳۵۸ به مالکیت خود درآورد و سایپا، از آذر ۱۳۶۰ تحت سرپرستی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران قرار گرفت.[۳] در دههٔ ۱۳۶۰، سیاست‌های سایپا بسیار تغییر کرد و برنامه‌های تازه‌ای نیز در سال ۱۳۶۳، برای آیندهٔ این شرکت تنظیم گردید.[۴] در سال ۱۳۶۲ نیز وانت نیسان با حجم موتور ۲۰۰۰ سی‌سی به فهرست تولیدات شرکت افزوده شد.[۴] در سال ۱۳۶۹ نیز سایپا حجم موتور وانت نیسان را از ۲۰۰۰ به ۲۴۰۰ سی‌سی افزایش داد و یک مدل دوکابین از این خودرو را تولید کرد.[۴]

دههٔ ۱۳۷۰ و تولید پراید

[ویرایش]
همچنین ببینید: پراید
یک پراید ساخته شده توسط سایپا به عنوان تاکسی

در سال ۱۳۷۱، رنو ۲۱ به فهرست تولیدات شرکت سایپا افزوده شد که می‌توانست به رقابت سایپا با ایران خودرو کمک بسیاری کند.[۴] در سال ۱۳۷۲، یکی از پرفروش‌ترین خودروهای تاریخ ایران، پراید، برای نخستین بار توسط سایپا در ایران تولید شد. سایپا پراید کاربراتوری را در مقیاس بزرگی به فروش رساند. محصولی که در اصل همان فورد فستیوا، خودروی معرفی شدهٔ سال ۱۹۸۶ است. تولید این خودرو در سایپا تا دههٔ ۲۰۲۰ میلادی، بدون ایجاد تغییرات اساسی ادامه یافت. موضوعی که با انتقاد کارشناسان روبه‌رو شد. همچنین رسانه‌ها و کارشناسان ایرانی بسیاری به ایمنی خودروی پراید ایراد گرفته‌اند.[۳][۵]

در سال ۱۳۷۴، سهام شرکت سایپا برای نخستین بار در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شد.[۳] در سال ۱۳۷۷، این شرکت توانست گواهی نامهٔ ۹۰۰۱ ISO را به دست آورد. از سال ۱۳۷۸ نیز پراید استیشن به فهرست محصولات شرکت اضافه شد.[۳][۴] ایجاد خط تولید خودرو کاروان در سال ۱۳۷۹ به پایان رسید و تولید نمونه‌ای از این محصول نیز در همین سال انجام شد.[۳][۴]

دههٔ ۱۳۸۰

[ویرایش]
کیا ریو، محصولی از شرکت کیا موتورز کره جنوبی که توسط سایپا نیز در ایران عرضه شد.

در دههٔ ۱۳۸۰، سایپا پیشرفت فراوانی کرد و توانست نخستین خودروی طراحی اختصاصی خود را نیز در همین دهه بسازد. در سال ۱۳۸۱، تولید آزمایشی خودروی پراید ۱۴۱ صورت پذیرفت و معرفی آن به بازار ایران انجام شد.[۴] در سال ۱۳۸۲ نیز برای گرفتن استاندارد یورو ۲، موتورهای جدیدی برای پراید در نظر گرفته شد. در سال ۱۳۸۴، نخستین خط تولید کارخانه‌ای خودروهای دوگانه سوز در ایران توسط سایپا ایجاد شد.[۴] در سال ۱۳۸۴ همچنین خطوط تولید خودرو ریو، که محصولی از شرکت کیا موتورز کرهٔ جنوبی است، توسط سایپا در ایران بسط یافت.[۴]

در سال ۱۳۸۵، خط تولید انواع پراید توسط سایپا در ونزوئلا گسترش یافت. یک سال بعد، در ۱۳۸۶، کارخانه ساخت انواع پراید در کشور سوریه با نام سیویکو ایجاد شد.[۴] در سال ۱۳۸۶، تولید و عرضهٔ خودروی رنو، ال ۹۰ در سه تیپ توسط سایپا انجام شد. در همین سال سایپا به تولید و عرضهٔ محصولی مشابه پراید، با نام سایپا ۱۳۲ دست زد. فروش اتوبوس‌های شهری IRIS را نیز سایپا در سال ۱۳۸۶ آغاز کرد.[۴]

در سال ۱۳۸۷، چند رویداد مهم برای شرکت سایپا ثبت شد:

دی ماه ۱۳۸۷ به موجب قانون بودجهٔ ایران، ۵۱٪ درصد از سهام این شرکت، در بورس واگذار گردید. سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران که یکی از سازمان‌های زیرمجموعهٔ وزارت صمت است نیز با داشتن ۳۵٫۷۵٪ درصد از سهام شرکت سایپا، بزرگ‌ترین سهام‌دار این شرکت است.[۳] در سال ۱۳۸۹ نیز کارخانهٔ سایپا کاشان، با ظرفیت تولید سالانه ۱۵۰۰۰۰ خودرو راه‌اندازی گردید. رونمایی از نخستین کامیون شکل یافتهٔ داخلی شرکت سایپا دیزل نیز در همین سال انجام شد. در این دوران سایپا توانست رکوردشکنی‌هایی نیز در زمینهٔ شمار تولید خودرو انجام دهد.[۴]

تیبا، نخستین خودروی انحصاری

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: سایپا تیبا
تیبا، نخستین خودروی سایپا که دومین خودروی ملی نامیده شد. (معرفی: ۲۰۰۸)

خودروی تیبا نخستین خودروی انحصاری سایپا است که در سال ۱۳۸۷ رونمایی شد. تیبا که همهٔ اجزای آن از جمله موتور، ساخت ایران است، دومین گام ایران برای ساخت خودروی ملی نامیده شد. پیش از این، رسانه‌ها تنها به سمند، محصول انحصاری ایران خودرو چنین اشاراتی می‌کردند. سایپا اعلام کرد که در تولید این خودرو، از مشاوران خارجی نیز بهره گرفته‌است. این خودرو از همان ابتدا قرار شد که به عنوان خودرویی ارزان به فروش برسد.[۶] دنیای اقتصاد، این خودرو را در تاریخ خودرو سازی ایران بسیار مهم دانست و در گزارش‌های رسانه‌ها آمده‌است که مالکیت این خودرو به شکل کامل در اختیار سایپا است. نخستین خودروی سایپا، توانست به سرعت در بازار محبوبیت کسب کند. سایپا سپس خودروهای دیگری را نیز بر پایهٔ تیبا ساخت که آن‌ها نیز از فروش خوبی برخوردار بودند.[۵][۷]

دههٔ ۱۳۹۰

[ویرایش]

در سال ۱۳۹۰، خط تولید گروه خودرو سازی سایپا در کشور سودان راه‌اندازی شد و در سال ۱۳۹۱ نیز از محصولات جدیدی از جمله: تیبا ۲، سایپا ۱۵۱ و ایکس۱۰۰ رونمایی شد. در سال ۱۳۹۲، محصول اختصاصی دیگری با عنوان ساینا رونمایی شد که به شکل اختصاصی توسط سایپا طراحی شده بود. در دههٔ ۱۳۹۰، محصولات گوناگونی از شرکت‌های خارجی توسط سایپا برای عرضه به بازار آماده شدند، با این حال سایپا در تلاش بود خودروهای اختصاصی خود را نیز طراحی و تولید کند.[۴][۵]

در سال ۱۳۹۷، این شرکت از خودرویی با کلاس کامپکت با نام سایپا شاهین رونمایی نمود. هرچند که مشخصات فنی همانند موتور، در اوایل به شکلی گیج کننده معرفی شدند، اما این خودرو نیز به شکلی انحصاری، ویژهٔ سایپا طراحی شده بود و کارشناسان باور داشتند که این خودرو توان فروش خوبی دارد. بر اساس اعلام شرکت سایپا، سایپا شاهین (با نام پیشین رهام) توسط مهندسین این شرکت طراحی و ساخته شده‌است.[۴][۵][۸]

ریشه‌یابی نام

[ویرایش]

نام شرکت در سال ۱۳۴۵ «شرکت سهامی تولید اتومبیل سیتروئن ایران» بود. این شرکت در اوایل سال ۱۳۵۴ به «شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل» برگرفته از عبارت "Société Anonyme Iranienne de Production Automobile" تغییر نام داد. البته در سردر این شرکت به جای واژه "Société" واژه "Société" نقش بسته‌است. در کتاب «آخرین سفر شاه» نوشتهٔ ویلیام شوکراس با اشاره به اشرف نوشته شده‌است: «در محافل درباری به او «سایپا» لقب داده بودند که در زبان فرانسه حروف نخست عنوان رسمی او «والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی» -Son Altesse Impériale La Princesse Ashraf- است».[۹]

از دیدگاه قانونی و بازرگانی

[ویرایش]
سهامداران عمده سایپا در پایان روز معاملاتی ۱۴۰۰/۵/۱۷
سهامدار درصد
سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران
 
 ۱۷٫۳۰٪
شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا
 
 ۱۶٫۳۳٪
صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد
 
 ۱۵٫۶۰٪
شرکت پیشگامان بازرگانی ستاره تابان
 
 ۹٫۷۳٪
شرکت گروه سرمایه‌گذاری سایپا
 
 ۸٫۸۲٪
شرکت تجارت الکترونیک خودرو تابان
 
 ۲٫۹۸٪
شرکت سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی نیوان ابتکار
 
 ۱٫۲۶٪

سایپا قانوناً یک شرکت سهامی عام بوده و سهام آن در بازار بورس اوراق بهادار تهران معامله می‌شود. هرچند دولت در ظاهر سهم کمی در آن دارد اما در حقیقت بازیگران دولتی و شبه‌دولتی نقش بسیار پررنگی در حاکمیت و مدیریت آن دارند.[۱۰]

سازمان گسترش و نو سازی صنایع ایران همچنان بیشترین سهم را در میان صاحبان عمدهٔ این شرکت دارد.

شرکت سایپا با یک برنامهٔ پیچیده توانسته ظرف چند سال پدیدهٔ سهام‌داری چرخه‌ای را محقق کرده و سهام خود را توسط شرکت‌های زیرمجموعهٔ خودش تحت کنترل بگیرد. مطابق بررسی روزنامه دنیای اقتصاد در دی ۱۳۹۶، در مجموع ۴۲٫۹۵٪ سهام این سایپا در اختیار شش شرکت بود، که عمده سهام خود آن‌ها در مالکیت سایپا و شرکت‌های زیرمجموعه‌اش بوده‌است: در آن زمان سایپا مالک ۵۵٪ گروه صنعتی رنا، ۷۳٪ شرکت سرمایه‌گذاری سایپا و ۹۸٪ سهام شرکت توسعهٔ سرمایه رادین بود، در حالی که حاکمیت مدیریتی شرکت‌های پیشگامان ستاره تابان، تجارت الکترونیک خودرو تابان و سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی نیوان ابتکار را نیز در اختیار داشت.[۱۰]

برند سایپا

[ویرایش]

برند سایپا در سال ۱۳۹۲، در دهمین جشنوارهٔ ملی قهرمانان صنعت ایران، به‌عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر این کشور شناخته شد.[۱۱]

فساد و مافیا

[ویرایش]

اتهام فساد مالی

[ویرایش]

در مهرماه ۱۳۹۰ نادر قاضی پور، رئیس هیئت تحقیق و تفحص از گروه خودروسازی سایپا در مجلس شورای اسلامی، در نامه‌ای به دادستان تهران خواستار ممنوع‌الخروجی رئیس و اعضای هیئت‌مدیره این شرکت شد و اعلام نمود که هیچ نظارت دقیقی بر گردش مالی ۱۰ هزار میلیارد تومانی سایپا وجود ندارد، بنابراین پرونده اختلاس در سایپا اگر مهم‌تر از اختلاس ۳ هزار میلیارد تومانی در ایران نباشد، کم‌تر نیست.[۱۲]

عدم شفافیت

[ویرایش]

برخی قطعه‌سازان ایرانی، در هنگام شدت‌گیری تورم با هدف فشار بر دولت جهت افزایش‌دادن قیمت فروش کارخانه‌ای خودرو، برای مدتی از تأمین قطعاتی که در انحصار تولید یا واردات آن‌ها بوده‌است، خودداری کرده‌اند و بدین وسیله شمار خودروهای ناقص را در انبارهای خودروسازان افزایش داده‌اند که این کاهش عرضه خودرو به بازار عملاً، باعث افزایش قیمت‌ها در بازار خودرو شده‌است. در واقع کاهش عرضهٔ خودروها به بازار، منجر به ایجاد مابه‌التفاوت‌های بسیار میان قیمت کارخانه و بازار شده‌است؛ تا به‌وسیله این تفاوت، جذابیت کاذبی برای خریداران ایجادشده و آنان را متقاعد به ثبت‌نام برای خرید خودروها با قیمت کارخانه‌ای کنند. از این مسئله با نام گروگان‌گیری خط تولید یاد می‌شود که ناشی از عدم شفافیت در صنعت خودروسازی ایران تلقی شده‌است.[۱۳][۱۴] خودروهای ناقص تولیدشده، معمولاً رفع نقص نگردیده و با نقص‌هایی جزئی و تنها جهت کسب عنوان خودروی ناقص، برای گریز از فروش به قیمت کارخانه‌ای، به قیمت‌هایی نزدیک به قیمت‌های بازار و به‌صورت مزایده‌ای توسط خودروسازان به‌فروش می‌رسند.[۱۵]

ترفند مافیای خودرو برای افزایش قیمت‌های بازاری خودروها و بالطبع نزدیک‌کردن قیمت‌های کارخانه‌ای به آنان، افزون‌بر تولید خودروهای ناقص، تحمیل ممنوعیت یا تعرفه‌های سنگین واردات خودرو یا محدودسازی آن به واردات شمار اندکی از خودروهای خارجی نسبت به تقاضای بازار، از راه نفوذ یا فشار بر نهادهای بالادستی مانند دولت، مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده‌است؛[۱۶] به‌گونه‌ای‌که همواره میزان تقاضای خودرو در بازار ایران بسیار بیش از جمع عرضهٔ آن توسط خودروسازان و واردکنندگان بوده که بنابر قانون عرضه و تقاضا، منجر به افزایش سرسام‌آور و همیشگی قیمت‌های بازاری خودرو و بالطبع ایجاد وسیله‌ای برای اقناع افکار عمومی و توجیه افزایش قیمت‌های کارخانه‌ای گردیده‌است.[۱۷] به‌طوری‌که تقاضای خودرو در بازار ایران در حدود ۱٫۶ تا ۲ میلیون دستگاه خودرو در سال است درحالی‌که معمولاً جمع میزان تولید و واردات آن کم‌تر از یک میلیون دستگاه در سال بوده که این فاصله میان عرضه و تقاضا، منجر به افزایش قیمت‌های بازار و فاصله‌گرفتن آنان از قیمت‌های کارخانه‌ای شده‌است.[۱۸][۱۹]

از زمان آغاز اجرای خصوصی‌سازی در ایران، کارخانه‌های قطعه‌سازی زیرمجموعهٔ خودروسازان، تحت عناوینی مانند فروش اموال مازاد، از شرکت‌های مادر جدا شده و به‌شکل شرکت، واگذار گردیدند که باعث افزایش قیمت تمام‌شده خودرو، ایجاد کرسی‌های جدید هیئت‌مدیره برای دریافت حقوق مسئولان و وابستگان آنان،[۲۰] شکل‌گیری توافقات خرید قطعه میان شرکت‌های قطعه‌ساز و خودروسازان؛ بالطبع فاکتورسازی و فسادهای مربوطه گردیده‌است.[۲۱][۲۲][۲۳]

طبق قانون جمهوری اسلامی ایران، همه شرکت‌های بورسی موظف به انتشار صورت‌های مالی و قراردادهای خود در سامانه کدال هستند اما در سامانه کدال همواره تنها کلیات درج می‌شود؛ به مفهوم اینکه در صورت‌های مالی خودروسازان تنها قیمت تمام‌شده خودروی مربوطه و قیمت فروش آن درج می‌شود؛ بنابراین فهرست قطعات خریداری‌شده توسط خودروساز و شرکت‌های تابعهٔ آن، مشخصات و قیمت هر قطعه و نام اشخاص یا شرکت‌های فروشنده قطعات تولیدی یا وارداتی موردنظر به خودروساز در سامانه درج نمی‌گردد.[۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹]

همین امر موجب رانت برخی شرکت‌های قطعه‌ساز، فاکتورسازی و فساد گسترده در خریداری قطعات به بهای چندین برابر و افزایش قیمت‌های تمام‌شده خودروها به میزان گاه چندبرابری قیمت‌های بازار مجموع قطعات و زیان‌دهی هنگفت سهامداران بورسی خودروسازان منجر شده است به طوری‌که دو خودروساز بزرگ ایران اکنون هریک بیش از ۵۶هزارمیلیارد تومان زیان انباشته دارند اما برخی قطعه‌سازان ایرانی که به رانت نیز متهم‌اند؛ همچنان سهامداران اصلی این دو شرکت زیان‌ده هستند. از این مسئله در ادبیات رسانه‌ای ایران بیشتر با نام مافیای خودرو یاد می‌شود و برخی مدعی هستند که مافیای خودرو در وزارتخانه‌ها و مجلس نیز صاحب نفوذ است.[۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶]

به‌علاوه استخدام اعضای خانواده، بستگان و دوستان نمایندگان مجلس، وزرا، مدیران دولتی، مسئولان قضایی و فرماندهان نظامی در شرکت‌های تابعهٔ خودروسازان و پرداخت حقوق‌های نجومی به آنان؛ دلیل اصلی نفوذ مافیای خودرو در دستگاه‌های مختلف، همچنین دلیل یک‌پنجم زیان‌های خودروسازان تلقی شده‌است.[۳۷][۳۸] البته این پدیده در دیگر شرکت‌های تحت تملک یا مدیریت وزارت صمت، شرکت‌های بانک‌ها، شرکت‌های تابعهٔ وزارت نفت، شرکت‌های تابعهٔ سازمان تأمین اجتماعی و شرکت‌های صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری نیز گزارش شده‌است؛ چنین روابطی با امتیازگیری دوجانبه میان مسئولانی مانند نمایندگان مجلس و وزرا شکل‌گرفته که حتی گاه مانع از استیضاح وزرای متهم به فساد یا بدون کارنامه نیز شده‌است.[۳۹][۴۰][۴۱][۴۲][۴۳] گاهی نیز به‌شکل وارونه، برکناری مدیر با تحت‌فشار گذاشتن مقام بالادستی وی یا استیضاح وزیر از سوی مجلس خود ناشی از ندادن امتیازهای این‌چنینی به برخی مسئولان و وابستگان آنان بوده‌است.[۴۳] اما همواره این گونه از فساد در خودروسازی رایج‌تر از دیگر صنایع بوده‌است.[۴۴]

افزون‌بر تولید و واردات قطعات و سهام‌داری در شرکت‌های خودروسازی، مافیای خودرو در زمینهٔ مونتاژ خودروهای خارجی در ایران نیز فعال است. این مافیا با به‌کارگیری نفوذ خود توانسته خودروهای خارجی به‌ویژه خودروهای چینی را با قیمت‌هایی دراندازهٔ سه تا چهار برابر قیمت‌های جهانی آنان در ایران به‌فروش برساند.[۴۵][۴۶]

ضعف در کیفیت خودرو

[ویرایش]

به‌دلیل مدیریت دولتی و همچنین انحصار ناشی از تعرفه‌های وارداتی، این شرکت دچار عقب‌ماندگی در فناوری‌ها و امکانات خودرو شده‌است که از این دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عقب‌ماندگی در حوزه پیشرانه

[ویرایش]

باوجود آن‌که در خودروسازی روز جهان، شرکت خودروسازی یافت نمی‌شود که حتی تولیدکننده یک مدل خودرو با حجم موتور بیش از ۲ لیتر نباشد؛ اما ایران‌خودرو و سایپا به‌دلایل فوق، همچنین به‌دلیل فشار دولت‌ها بر خودروسازان جهت جلوگیری از تولید خودروها با موتور قوی که خود به‌دلیل تملک پالایشگاه‌ها توسط دولت‌ها و شبه‌دولت‌ها و تلاش آنان برای صادرات بنزین می‌باشد؛ به‌علاوه، عدم سرمایه‌گذاری خودروسازان ایران در تحقیق و توسعه و ارتباط با دانشگاه‌ها در حوزه تولید موتورهای قدرت‌مند و به‌روز، این شرکت‌ها در این زمینه دچار عقب‌ماندگی جدی گردیده‌اند.[۴۷][۴۸]

عقب‌ماندگی در حوزه گیربکس

[ویرایش]
پژو ۳۰۸ نسل سه مدل ۲۰۲۱، در بیشتر خودروهای کنونی اهرم دنده اتوماتیک جای خود را به چند دکمه داده‌است.

امروزه در بازار جهانی به‌ندرت خودرویی با گیربکس دستی می‌توان یافت؛ به‌طوری‌که، در سال ۲۰۱۶ کم‌تر از ۳٪ خودروهای فروخته‌شده در ایالات متحده، از گونه دنده دستی بودند.[۴۹] به‌علاوه در بیشتر خودروهای روز جهان حتی اهرم دنده‌های اتوماتیک نیز حذف گردیده و جای خود را به چند دکمه در کنار نمایشگر یا سامانه تهویه خودرو داده‌است.[۵۰] اما ایران‌خودرو و سایپا تاکنون حتی موفق به طراحی و ساخت گیربکس اتوماتیک ۴-سرعته نسل اول هم نشده‌اند و هنوز خودروهای خود را با گیربکس دستی روانه بازار می‌کنند.[۵۱]

عقب‌ماندگی در حوزه تزئینات و امکانات رفاهی

[ویرایش]

همه مدل‌های خودروی پرفروش و به‌روز جهان از امکاناتی مانند گرمایش و سرمایش صندلی، گرم‌کن فرمان، صندلی برقی، کنترل پیمایش سازگار، سامانه پارک خودکار، ماساژور صندلی و حسگر باران و نور برخوردار هستند درحالی‌که در خودروهای تولیدی ایران‌خودرو و سایپا بسیاری از امکانات خودروهای دهه ۱۹۹۰ نیز وجود ندارد.[۵۲]

عقب‌ماندگی در حوزه ایمنی

[ویرایش]
همچنین ببینید: ایمنی خودرو

درحالی‌که در خودروهای کنونی جهان، شاید نتوان خودرویی را یافت که کم‌تر از ۶ ایربگ داشته باشد. همچنین اکنون شرکت‌های مطرح خودروسازی مانند تویوتا، بنز، ب‌ام‌و، جنرال موتورز و غیره خودروهای خود را به بیش از ۱۰ ایربگ مجهز کرده‌اند اما بیشتر خودروهای ایرانی از تنها دو ایربگ برخوردار هستند.[۵۳][۵۴] به‌علاوه از نظر استحکام بدنه نیز خودروهای ایرانی در پایین‌ترین درجه قرار دارند.[۵۵] عقب‌ماندگی و ضعف خودروهای ایرانی در حوزه ایمنی اصلی‌ترین عامل مرگ سالانه ۱۶۰۰۰ تا ۲۸۰۰۰ نفر در تصادف‌های جاده‌ای ایران بوده‌است.[۵۶][۵۷]

قطعات

[ویرایش]

سایپا مالک صددرصدی شرکت مگاموتور است که سازندهٔ موتور، گیربکس و اکسل خودروهای سایپا، زامیاد و پارس‌خودرو می‌باشد؛ به‌علاوه مگاموتور خود مالک صددرصدی شرکت مالیبل سایپا است که تولیدکنندهٔ قطعات اصلی ریخته‌گری و آهنگری اکسل، گیربکس و موتورهای سایپا، پارس‌خودرو و زامیاد است.[۵۸][۵۹]

سایپا در زمینهٔ تولید شیشهٔ خودرو نیز مالک نزدیک به هفتاد درصد از سهام شرکت سایپا شیشه می‌باشد که مهم‌ترین تولیدکنندهٔ شیشه‌های خودرو در خاورمیانه است.[۶۰]

همچنین سایپا دارندهٔ بیشتر سهام کمک‌فنر ایندامین، پلاسکوکار سایپا و سایپا آذین می‌باشد که به ترتیب تولیدکنندهٔ کمک‌فنر و سامانه تعلیق، قطعات پلاستیکی، و صندلی و رودری خودروهای سایپا و دو خودروساز تابعهٔ آن هستند.

محصولات و خدمات

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: فهرست محصولات سایپا

سایپا تاکنون با چندین شرکت خودروسازی اروپایی و آسیایی از جمله کیا موتورز کرهٔ جنوبی، رنو و سیتروئن فرانسه، نیسان ژاپن و چانگان موتورز و زوتی اتو چین در زمینهٔ تولید و مونتاژ خودرو همکاری داشته و از آغاز دههٔ ۱۳۹۰ خورشیدی محصولاتی مانند تیبا، ساینا و کوئیک را به‌عنوان خودروهای بومی طراحی و تولید کرده‌است. پرفروش‌ترین محصول سایپا، پراید است که در ۹ ماه نخست سال ۱۳۹۶ با فروش بیش از ۱۵۰ هزار دستگاه، به‌عنوان پرفروش‌ترین خودروی تولیدی بازار داخلی ایران شناخته‌شد.[۶۱] پراید در سال ۱۳۹۸ نیز همچنان پرفروش‌ترین خودروی داخلی در بازار ایران بود،[۶۲] اما در سال ۱۳۹۹ با تعطیلی خط تولید پراید، فروش کلی محصولات سایپا نیز روند نزولی را پیش گرفت.[۶۲][۶۳][۶۴]

محصولات جاری

[ویرایش]
نام تصویر سال تولید
سایپا ۱۵۱
Saba, Pride,
۱۳۹۲
کوییک
Saipa Quik
 ۱۳۹۶
شاهین
Saipa Shahin
 ۱۳۹۷
ساینا اس
۱۳۹۹
پادرا پلاس ۱۴۰۰
اطلس
١۴٠٢
سهند
١۴٠٢

سایپا یدک

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: سایپا یدک

سایپا یدک برای تهیه قطعات یدکی و ارائهٔ خدمات پس از فروش به خودروهای ساخت شرکت سایپا، در اسفند ۱۳۷۰ بنیان‌گذاری شد.[۶۵] این شرکت دارای نمایندگی‌هایی در سراسر ایران است و نوبت‌دهی اینترنتی نیز دارد.

سکوها

[ویرایش]

ایکس۱۰۰

[ویرایش]

– سکو ایکس۱۰۰ سایپا برای ارتقای ایمنی و بهبود کیفیت برخی امکانات مانند روشنایی و امکانات داخلی در اوایل دههٔ ۱۳۹۰ معرفی شد.[۶۶] از این پلتفرم برای ساخت خودروهای خانوادهٔ پراید به‌کارگرفته می‌شود.[۶۷][۶۸]

ایکس۲۰۰

[ویرایش]

– این سکو که ترکیبی از پلتفرم پراید و کیا ریو ۲۰۰۲ بوده و توسط سایپا طراحی شده‌است، همانند پلتفرم اس‌پی۱۰۰ این پلتفرم نیز برای ساخت خودروهای کامپکت کاربرد دارد. پلتفرم ایکس۲۰۰ نخستین‌بار برای ساخت خودروی تیبا به‌کارگرفته شد. مدل‌های تیبا۲، ساینا و کوئیک دیگر مدل‌های ساخته‌شده بر پایهٔ پلتفرم ایکس۲۰۰ هستند.[۶۹][۷۰][۷۱]همچنین اطلس و سهند آخرین خودروهایی بودند که بر اساس این پلتفرم طراحی شدند.

اس‌پی۱۰۰

[ویرایش]

– این سکو که از سال ۱۳۹۷ تاکنون توسط سایپا به‌کارگرفته‌شده، نمونهٔ ارتقایافتهٔ پلت‌فرم بی تویوتا است که در خودروی تویوتا بلتا استفاده شده‌است. سایپا از این پلتفرم برای تولید خودروهای کامپکت خود استفاده می‌کند که نخستین آنان شاهین بوده‌است.[۷۲][۷۳]

ایمنی

[ویرایش]

بیشتر محصولات تولیدی خودروسازان ایرانی از ایمنی کمی برخوردار هستند. بر پایهٔ گزارش کمسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی از میان بیش از ۱۶٬۰۰۰ مرگ ناشی از تصادف‌های جاده‌ای در سال ۱۳۹۹، شمار ۵۴۴۱ مرگ برای سرنشینان خودرو پراید ساختهٔ شرکت سایپا و ۳۸۶۶ مرگ برای سرنشینان پژو ۴۰۵ بوده‌اند. همچنین ایران به‌دلیل نقص ایمنی خودروها، سالیانه ۳۰۰٬۰۰۰ مصدوم داشته‌است که ۴۰ درصد این آسیب‌های حاصل از تصادفات جاده‌ای، بنابر گزارش پلیس راهور ایران، به‌دلیل ضعف بدنه خودرو بوده‌است.[۷۴]

نکته عجیب اینجاست که با تمام این ضعف‌ها و موارد غیر ایمنی هنوز واردات خودرو حتی خودرو دست دوم در سایه ابهام قرار دارد.[۷۵]

مدیران سایپا

[ویرایش]
محصولات آینده
نام تصویر سال تولید
آریا ۱۴۰۱
کادیلا پی ۹۰ ۱۴۰۲
کارون ۱۴۰۲
شاهین جوانان ۱۴۰۳
نام آغاز فعالیت پایان فعالیت
تورج منصور ۱۳۶۰ ۱۳۶۷
منوچهر غروی ۱۳۶۷ ۱۳۷۳
بهرام شریعت ۱۳۷۳ ۱۳۷۶
سیف‌الله ابراهیمی ۱۳۷۶ ۱۳۸۰
احمد قلعه‌بانی ۱۳۸۰ ۱۳۸۶
مهرداد بذرپاش ۱۳۸۶ ۱۳۸۸
نعمت‌الله پوستین‌دوز ۱۳۸۸ ۱۳۹۱
سعید مدنی ۱۳۹۱ ۱۳۹۴
مهدی جمالی ۱۳۹۴ ۱۳۹۶
محسن قاسمی جهرودی ۱۳۹۶ ۱۳۹۷
محمدرضا سروش ۱۳۹۷ ۱۳۹۷
سید جواد سلیمانی ۱۳۹۷ ۱۴۰۰
محمدعلی تیموری ۱۴۰۰ ۱۴۰۲ جواد توسلی‌مهر ۱۴۰۲تاکنون

شرکت‌های تابعه و کارخانه‌ها

[ویرایش]
شرکت سایپا در بزرگراه شهید لشکری

زیرمجموعه‌های بورسی و غیر بورسی

[ویرایش]
شرکت‌های سایپا
شرکت درصد مالکیت
باشگاه ورزشی سایپا ۱۰۰٪
مگاموتور سایپا
مالیبل سایپا
سرمایه‌گذاری سایپا ۶۷٫۹۹٪
سایپا شیشه ۶۷٫۴۱٪
پلاسکو کار سایپا ۵۸٫۱۶٪
کمک‌فنر ایندامین ۵۴٫۵۲٪
سایپا آذین ۵۳٫۷۴٪
سایپا سیتروئن ۵۰٪
رایان سایپا ۴۹٫۵۴٪
پارس خودرو ۴۱٫۵۴٪
زامیاد ۳۸٫۶۰٪
رادیاتور ایران ۱۸٫۰۱٪
فنرسازی زر ۳٫۷۵٪
سایپا دیزل ۰٫۰٪
سایپا پرس ۸۰٪
طیف سایپا ۹۹٪

شرکت‌های زیرمجموعه

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2013-03-09. Retrieved 2012-02-21.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link) Top 100 Iranian Companies
  2. ↑ "تعداد کارکنان شرکت سایپا در سال ۲۰۱۲ ۲۰۱۲Presstv.ir". Retrieved 2022-07-7. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= و |archive-date= (help)[پیوند مرده]
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ ۳٫۷ ۳٫۸ «آشنایی با شرکت خودرو سازی سایپا». همشهری آنلاین. ۲۰۱۵-۰۲-۱۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
  4. ↑ ۴٫۰۰ ۴٫۰۱ ۴٫۰۲ ۴٫۰۳ ۴٫۰۴ ۴٫۰۵ ۴٫۰۶ ۴٫۰۷ ۴٫۰۸ ۴٫۰۹ ۴٫۱۰ ۴٫۱۱ ۴٫۱۲ ۴٫۱۳ ۴٫۱۴ ۴٫۱۵ ۴٫۱۶ ۴٫۱۷ ۴٫۱۸ ۴٫۱۹ corp، Information of Saipa. «تاریخچه». www.saipacorp.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ تاریخچه صنعت خودرو، چاپ ۱، ۱۳۹۸.
  6. ↑ «رونمایی مینیاتور؛ دومین خودروی ملی ایران». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
  7. ↑ «مینیاتور رونمایی‌شد زیر10میلیون تومان». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
  8. ↑ «"رهام" محصول جدید سایپا رونمایی شد- اخبار اقتصادی - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
  9. ↑ ویلیام شوکراس درباره اشرف پهلوی و سایپا چه می‌گوید؟؛ ۱۵ مهر ۱۳۸۷؛ عصر ایران
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ دو مسیر خروج خودروسازان از سهامداری، چرا دولت بر ترکیب سهامداری خودروسازان نظارت نکرد؟، ش. ۴۲۲۲، روزنامه دنیای اقتصاد، ۲ دی ۱۳۹۶، ص. ۱۶
  11. ↑ «برندهای ارزشمند ایران معرفی شدند». خبرآنلاین. ۲۱ دی ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۷ مرداد ۱۳۹۴.
  12. ↑ «نماینده مجلس ایران خواستار ممنوع‌الخروجی مدیران سایپا شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۸ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۱.
  13. ↑ «مورد عجیب کروز/ از سرنوشت نامعلوم دریافت ارز دولتی تا گروگان‌گیری خط تولید ایران خودرو/ حمیدرضا صمدی کیست؟». دیدبان ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۷.
  14. ↑ «فساد در صنعت خودروسازی». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۱.
  15. ↑ «مزایده خودروهای ناقص؛ شعبده بازی به سبک ایران خودرو». اقتصاد آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۷.
  16. ↑ «مافیای خودرو در مجمع تشخیص مصلحت نظام؟». دویچه وله. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۷.
  17. ↑ «5میلیون تقاضا برای خرید 11هزار خودرو!». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۷.
  18. ↑ «خودرو سازان کمتر از یک میلیون خودرو تولید می‌کنند؛ ثبت نام ۵ تا ۶ میلیون نفری در قرعه کشی خودرویی!». خبرگزاری بازار. ۲۰۲۲-۰۴-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۷.
  19. ↑ «نیاز بازار خودرو ایران ۲میلیون دستگاه در سال است؟». اخبار خودرو. ۲۰۲۲-۰۴-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۷.
  20. ↑ «رانت ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در بازار خودرو| استخدام نزدیکان در صنعت خودرو، زیان یک‌پنجمی به بار آورد». tik.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۴.
  21. ↑ 10 (۲۰۱۸-۰۷-۰۳). «سایپا شرکت‌های قطعه‌سازی خود را واگذار می‌کند». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۲۸.
  22. ↑ «ایران خودرو دیزل سهام چرخشگر را واگذار می‌کند». www.Bourse24.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۲۸.
  23. ↑ «واگذاری ایدم و اپکو توسط ایران خودرو دیزل». سامانه کدال. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۲۱.
  24. ↑ «خبرگزاری فارس - دلایل زیان‌ده شدن خودروسازان داخلی/ اما و اگرهای ورود خارجی‌ها به صنعت خودرو ایران». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۱۱-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۱.
  25. ↑ «قیمت تمام شده یک خودرو چقدر است؟». خبرگزاری پانا. ۲۰۲۰-۱۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۲.
  26. ↑ «خودروسازان هزینه‌های تولید را منتشر کنند/ وزارت صنعت درپی اعتماد از دست رفته». قدس آنلاین | پایگاه خبری - تحلیلی. ۲۰۱۵-۰۹-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۳۰.
  27. ↑ «فقدان شفافیت و نقص اطلاعات در کدال؛ آیا همه چیز زیر سر حقوقی‌هاست؟!». خبرگزاری بازار. ۲۰۲۱-۰۱-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۹.
  28. ↑ «سامانه کدال و شفافیتی که وجود ندارد». نبض بازار. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۹.
  29. ↑ «3 پیشنهاد به نعمت‌زاده برای پایان کمپین تحریم خودرو». ایران جیب. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۰۵.
  30. ↑ «تاریکخانه‌ای به نام ساپکو». آفتاب نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۹-۰۸.
  31. ↑ «تعداد نیروی انسانی در صنعت خودروسازی ایران ۲ برابر میانگین جهانی است قیمت برخی قطعات خودرو تا ۳ برابر فاکتور می‌شود». جهان نیوز. ۲۰۲۲-۰۶-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۰۱.
  32. ↑ «تامین قطعات یکی از گلوگاه‌های فساد در صنعت خودرو/ کاهش واسطه‌ها راهکاری برای کاهش قیمت تولیدات داخلی». خبرگزاری آنا. ۲۰۲۰-۱۰-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۹.
  33. ↑ «فساد در روابط قطعه سازان و خودروسازان؛ از پرداخت سکه تا مهمانی در سواحل اسپانیا». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۳.
  34. ↑ «مافیای مخفی ایران خودرو لو رفت / کروز چیست؟ + فیلم». خبرگزاری دانشجو. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۸.
  35. ↑ «پارسایی: مافیای خودروسازی مملکت ما را به طنز گرفته است». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۰-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۸.
  36. ↑ «رشد ۱۲۲ درصدی زیان خودروسازان در ۲ سال». عصر خودرو. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۰۱.
  37. ↑ «رانت ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در بازار خودرو| استخدام نزدیکان در صنعت خودرو، زیان یک‌پنجمی به بار آورد». tik.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۴.
  38. ↑ «استخدام ۳۰۰ نفر با معرفی یک نماینده؛ این رویه کی پایان می‌پذیرد؟». جامعه خبری تحلیلی الف. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۴.
  39. ↑ «زنگنه در دولت خاتمی و روحانی ۶۰ نماینده مجلس را استخدام وزارت نفت کرد». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۳.
  40. ↑ «جولان آقازاده‌ها و بازنشسته‌ها در بانک ملت». نفت ما. ۲۰۲۰-۰۸-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۳.
  41. ↑ «نیروهای تحصیلکرده را جایگزین آقازاده‌ها و شاهزاده‌ها در شرکت‌های شستا کنید». خبرگزاری شبستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۳.
  42. ↑ «از تاریکخانه تا اتاق شیشه‌ای؛ نگاهی به تحولات شستا در دو سال اخیر». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۷-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۳.
  43. ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ «نماینده مجلس و امتیازگیری از وزارت نفت / دستور مستقیم وزیر نفت برای استخدام یک آقازاده». کبنانیوز. ۲۰۲۱-۱۰-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۳.
  44. ↑ «هزینه هنگفت نیروی اضافی در خودروسازی». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۳.
  45. ↑ «گران‌فروشی عجیب خودروهای چینی در ایران تا سه برابرِ قیمت جهانی». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۱.
  46. ↑ «محصول فرداموتور، T۵یک میلیارد تومان ارزش دارد؟ |گران‌فروشی چینی‌ها در کشور». خبرگزاری بازار. ۲۰۲۲-۰۱-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۱۱.
  47. ↑ دویچه وله. «خودروسازی ایران؛ صنعتی که موتور ندارد». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  48. ↑ «موتورهای ایرانی در ترازو». بیت ران. ۲۰۱۸-۱۲-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  49. ↑ «The disappearing stick shift: Less than 3% of cars sold in the U.S. have manual transmissions». Los Angeles Times (به انگلیسی). ۲۰۱۶-۱۱-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۱۱.
  50. ↑ Courtney، Will Sabel (۲۰۲۱-۰۶-۰۵). «Ever Wonder Why Your Car's Shifter Goes P-R-N-D? The Government Says So. Here's Why». Gear Patrol (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  51. ↑ «افتخار خودروسازان به تولید گیربکس دستی منسوخ شده در دنیا!». خبرگزاری بازار. ۲۰۲۱-۰۳-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  52. ↑ «خودروهای ایرانی؛ از موتوری که روی ۱۱ خودرو نصب می‌شود تا ضبط صوتی که آپشن شد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  53. ↑ Jones، Peter. «9 Cars With The Most Airbags (Including Pictures)». motorandwheels.com (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۱۹.
  54. ↑ «مقایسه ایربگ خودروهای ایرانی و خارجی». ایران جیب. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  55. ↑ دویچه وله. «ایمن‌ترین خودروهای ایران کدام هستند؟». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  56. ↑ «پراید هر سال چند نفر را در جاده‌ها می‌کُشد؟». مشرق نیوز. ۲۰۲۰-۰۵-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۰۸.
  57. ↑ «آمار وحشتناک کشته شدگان سال 97 در تصادفات جاده‌ای». مشرق نیوز. ۲۰۱۹-۰۲-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۱.
  58. ↑ «تولیدی موتور گیربکس واکسل سایپا». rasm.io. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۶.
  59. ↑ «مالیبل سایپا (خلیبل)». rasm.io. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۶.
  60. ↑ «سایپا شیشه (کساپا)». rasm.io. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۶.
  61. ↑ «10 خودروی پرفروش بازار داخلی». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  62. ↑ ۶۲٫۰ ۶۲٫۱ «پرفروش‌ترین خودروهای ایرانی در دهه ۹۰». خودرو۴۵. ۲۰۲۰-۱۲-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  63. ↑ «خداحافظی با پراید؛ آخرین خودرو 'از خط تولید گذشت'». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  64. ↑ «تصاویر خداحافظی با پراید | خودروی پرحاشیه بالاخره از خط تولید خارج شد». همشهری آنلاین. ۲۰۲۰-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  65. ↑ «پورتال سازمانی شرکت سایپا یدک - تاریخچه شرکت». www.saipayadak.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۵.
  66. ↑ «ایکس 100 همان پراید است با تغییراتی چند». قدس آنلاین | پایگاه خبری - تحلیلی. ۲۰۱۱-۰۸-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  67. ↑ 10 (۲۰۱۴-۰۲-۱۵). «خودروهای ایکس 100 جایگزینی برای پراید». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  68. ↑ «تعریف سایپا از پرایدهای ایکس 100». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  69. ↑ «محصول جدید سایپا معرفی شد +عکس». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  70. ↑ «ایکس 200 جایگزین محصولات ایکس 100-». ۲۰۱۴-۱۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  71. ↑ «محصولات داخلی سایپا جایگزین مونتاژی‌ها شدند | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  72. ↑ «خودرو ملی سایپا با پلتفرم تویوتا». www.dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  73. ↑ «پلت فرم رهام چگونه است؟». بیت ران. ۲۰۱۹-۰۱-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۳.
  74. ↑ «پراید هر سال چند نفر را در جاده‌ها می‌کُشد؟». مشرق نیوز. ۲۰۲۰-۰۵-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۱.
  75. ↑ «برای واردات خودرو کارکرده نیازی به مصوبه مجلس نیست/ نمایندگان قبلاً با واردات موافقت کرده‌اند- اخبار مجلس و دولت ایران - اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۴-۲۸.
  76. ↑ سایپا خودروسازی بن رو ساوه را خرید عصر ایران
  77. ↑ سازی%20خطوط%20تولید%20بن%20رو%20برای%20افزایش%20تیراژ.html آماده‌سازی خطوط تولید «بن رو» برای افزایش تیراژ وبگاه سایپا آنلاین

پیوند به بیرون

[ویرایش]
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سایپا موجود است.