سحر دولتشاهی (زادهٔ ۱۶ مهر ۱۳۵۸) بازیگر اهل ایران است. او در رشتهٔ ادبیات نمایشی و مترجمی زبان فرانسه تحصیل کرده است. فیلم چهارشنبهسوری (۱۳۸۴) نخستین حضور او در سینما و تئاتر نیمروز خواب آلود (۱۳۸۰) نخستین کار حرفهای او بود.
«من همیشه علاقه خاصی به موسیقی داشتم و در سنین خیلی کم سه تار میزدم که دنبال نکردم. همیشه هم سعی کردم رابطه ام را با موسیقی حفظ کنم؛ از کلاسهای سولفژی که در دانشگاه گذراندم تا دورههای آوازی که رفتم.»
دولتشاهی پنج سال پیش از نخستین حضورش در سینما با فیلم چهارشنبه سوری از ۲۰ سالگی، با بازی در تئاترهای تجربی وارد کار بازیگری شد. یک سال بعد از طرف مرضیه برومند برای بازی در سریال کتابفروشی هدهد دعوت شد. او در تئاتر با کارگردانهای مثل حمید امجد، آتیلا پسیانی و امیررضا کوهستانی همکاری داشته[۷] و در نمایشنامه خشکسالی دروغ ایفای نقش کرد. و برای بازی در دو نمایش بینوایان و ترن نامزد بهترین بازیگر زن تئاتر شد. برای بازی در فیلم طلا و مس نام او در میان کاندیدهای تندیس بهترین بازیگر نقش مکمل زن از جشن منتقدان سینما قرار گرفت. سالهای ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴، پرکارترین سالهای کارنامه هنری دولتشاهی است. او در این دو سال مجموعاً در ۸ فیلم بازی کرد.
دولتشاهی همچنین در برنامه تلویزیونی گپ مجری و در برنامه دیگری با عنوان عقاید یک آکتور سینما مصاحبهکننده بودهاست. در دو برنامه تلویزیونی رادیوهفت و کتاب دا راوی و گوینده متن بوده و در فیلمی مستند با عنوان یادداشتهای شهر شلوغ گزارشگری را تجربه کردهاست.[۸]
او در دهه اول حضورش در سینما با اغلب کارگردانان صاحب سبک سینمای ایران چون کیارستمی، بیضایی، فرمان آرا، فرهادی و کیمیایی همکاری داشتهاست. ایفای نقش نیلوفر در فیلم وارنگی مورد توجه منتقدان غیر ایرانی قرار گرفت و یکی از بهترین ایفای نقشهای او تاکنون بهشمار میرود. او با این فیلم در شصتونهمین مراسم جشنواره فیلم کن حضور پیدا کرد.[۹][۱۰][۱۱][۱۲] نقش دیگری که موجب دریافت اولین سیمرغ بازیگری برای او شد نقش عسل در عصر یخبندان بود. «عسل» صاحب آرایشگاهی زنانه بود که در واقعیت در نقش ساقی مواد مخدر و کشاندن زنان به پارتیهای شبانه هم فعالیت میکرد. نقش «مهرانه نوری» در فیلم «عرق سرد» و «فرنگیس» زنی باردار با گویش گیلکی در «چهارراه استانبول» از دیگر نقشآفرینیهای اوست.[۱۳][۱۴] در فیلم «عرق سرد» سکانس مولودیخوانی شخصیت «مهرانه نوری» از این فیلم حذف شد.[۱۵][۱۶]
او با ایفای نقش کوتاهی در فیلم «چهارشنبه سوری» سومین اثر ساخته اصغر فرهادی بازیگری در سینما را تجربه کرد.[۱۷] فرهادی، سحر دولتشاهی را برای نقش کوتاهی در حد سه سکانس در فیلم «چهارشنبه سوری» انتخاب کرد. در این فیلم بازیگرانی چون حمید فرخنژاد، هدیه تهرانی، ترانه علیدوستی، پانته آ بهرام و هومن سیدی حضور داشتند که در بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر در ۱۱ بخش نامزد دریافت جایزه بود و سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران، بهترین کارگردانی، بهترین تدوین و بهترین بازیگر نقش اول زن را به دست آورد. این فیلم از پرتماشاگرترین فیلمهای اکران شده در سال ۱۳۸۵ بود.[۱۸][۱۹]
سال ۱۳۸۵در دومین حضورش در سینما وی در فیلم «میم مثل مادر» ساخته رسول ملاقلیپور در کنار بازیگرانی چون گلشیفته فراهانی، علی شادمان، حسین یاری، جمشید هاشم پور نقشآفرینی کرد که دومین فیلم پرمخاطب اکران شده سال بود. او در این فیلم نقش «فرزانه» که خبرنگار بود را بازی کرد. فرزانه، دوست «سپیده» با بازی گلشیفته فراهانی بود که در کار خبری تلاش میکرد به واسطه شغلش مشکلات دوستش را حل کند.[۲۰]
در سال ۱۳۸۷ در فیلم «شیرین» ساخته عباس کیارستمی و «وقتی همه خوابیم» به کارگردانی بهرام بیضایی حضور پیدا کرد. دو فیلم «وقتی همه خوابیم» نوروز سال ۱۳۸۸ و «شیرین» در ۲۸ دی ۱۳۹۰ اکران شدند.[۲۱]
در فیلم «طلا و مس» ساخته همایون اسعدیان کاندید جایزه بهترین بازیگر نقش دوم زن از چهاردهمین جشن خانه سینما شد. او در این فیلم نقش سرپرستار بیمارستانی را بازی میکند که همسر یک روحانی به دلیل بیماری ام اس در آن بستری است. این فیلم در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر در شش بخش بهترین فیلم، کارگردانی، فیلمنامه، تدوین، موسیقی متن و چهرهپردازی نامزد شده بود که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن با بازی نگار جواهریان را دریافت کرد.[۲۲][۲۳]
سال ۱۳۸۹ در دو فیلم «دونده زمین» ساخته کمال تبریزی و «سوگ» به کارگردانی مرتضی فرشباف حضور داشت. این دو فیلم پس از سالها توقیف در سالهای ۹۵ و ۹۶ اکران شدند که مورد استقبال چندانی قرار نگرفتند. سحر دولتشاهی به همراه پیمان معادی در فیلم «سوگ» در نقش صداپیشه حضور یافتند.[۲۴] این فیلم در سه جشنواره جهانی پوسان، دوویل و شبهای سیاه تالین موفق به کسب چهار جایزه شد.[۲۵][۲۶][۲۷]
سال ۱۳۹۳ دو فیلم «عصر یخبندان» ساخته مصطفی کیایی و «شکاف» به کارگردانی کیارش اسدیزاده با بازی او اکران شد. وی برای بازی در «عصر یخبندان» موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد. در فیلم «عصر یخبندان» بازیگرانی چون بهرام رادان، مهتاب کرامتی، فرهاد اصلانی، ژاله صامتی، محسن کیایی و آنا نعمتی حضور داشتند. این فیلم که در تاریخ ۳ تیر ۱۳۹۴ اکران شده بود در ۷ بخش جشنواره فجر نامزد شد.[۳۱] او در هنگام دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن گفت:
«
امیدوارم این جشنواره جشن واقعی خانواده سینما باشد، تجدید دیدار کنیم و از دیدن فیلمها لذت ببریم و دلخوریها از همدیگر کمتر باشد.[۳۲]
»
در سال ۱۳۹۵ سحر دولتشاهی ۵ فیلم در حال اکران داشت. فیلم «بارکد» ساخته مصطفی کیایی در ۱۹ خرداد ۱۳۹۵ اکران شد و از پرتماشاگرترین فیلمهای اکران شده در این سال بود.[۳۳][۳۴] در این فیلم بهرام رادان، محسن کیایی، بهاره کیان افشار، رضا کیانیان و پژمان بازغی حضور داشتند.[۳۵] «نیمرخها» ساخته ایرج کریمی، «وارونگی» به کارگردانی بهنام بهزادی و «مرگ ماهی» اثر روحالله حجازی و «دونده زمین» به کارگردانی کمال تبریزی فیلمهایی بودند که با بازی سحر دولتشاهی در سال ۱۳۹۵ اکران شدند.[۳۶][۳۷][۳۸] او برای فیلم «وارونگی» در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر در بخش بهترین بازیگر نقش اول زن نامزد دریافت این جایزه شد.[۳۹] اولین نمایش مردمی «وارونگی» با حضور بازیگران و عوامل آن روز چهارشنبه ۸ دی در پردیس ملت برگزار شد. این فیلم توانست جایزه بهترین فیلم از جشنواره مد ایتالیا را از آن خود کند و در بخش نوعی نگاه جشنواره کن، جشنوارههای ونکوور، هامبورگ، کمبریج، مِد ایتالیا، کرلا، فستیوال فیلمهای ایرانی کانادا و هفته فیلمهای ایرانی پاریس و جشنواره فیلم دبی روی پرده رفت و مورد استقبال مخاطبان و منتقدان قرار گرفت.[۴۰]
در سال ۱۳۹۷ سه فیلم «دلم میخواد» ساخته بهمن فرمانآرا، «چهارراه استانبول» به کارگردانی مصطفی کیایی و «عرق سرد» ساخته سهیل بیرقی با نقشآفرینی سحر دولتشاهی اکران شد.[۴۱][۴۲] در این سال او برای بازی در دو فیلم «چهارراه استانبول» و «عرق سرد» برای دومین بار برنده بهترین بازیگر نقش مکمل زن در در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر شد.[۴۳] سازندگان فیلم «عرق سرد» در رابطه با سکانس حذف شده سحر دولتشاهی نوشتند: «تیم سازنده با پذیرش این سانسور فکر میکردند اکران فیلم را نجات میدهند چون موضعگیری اولیه با فیلم بهگونهای بود که امید به نمایش عمومی نداشتیم. پس از پذیرش شرط حذف مولودی خیال همه از اکران راحت شد؛ طولی نکشید که درست یک روز قبل اکران، فیلم توسط حوزه هنری تحریم شد و از ۱۲۰ سالن، قریب به صد سالنش را برای اکران از دست داد!!!نه فیلم نجات یافت و نه اکران فیلم!!!»[۴۴][۴۵] او در این فیلم با پوشیدن چادر تصویر متفاوتی از زنان مدیر و سختگیر دولتی را به نمایش گذاشت.
در سال ۱۳۹۸ دو فیلم «رضا» اولین ساخته علیرضا معتمدی و «امیر» ساخته نیما اقلیما با بازی او در در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر اکران شدند.[۴۶][۴۷] برای فیلم «امیر» در هشتمین جشنواره فیلمهای ایرانی استرالیا جایزه تقدیر ویژه بهترین بازیگر زن به سحر دولتشاهی برای فیلم «امیر» اهدا شد.[۴۸][۴۹] در این فیلم او در نقش «ریما» حضوری متفاوت دارد و نقش زنی که دچار مشکلات روحی و روانی است را بازی میکند.[۵۰][۵۱][۵۲] در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر با حضور در فیلمهای عرق سرد، امیر و چهار راه استانبول یکی از پرکارترین بازیگران این دوره از جشنواره بود.
دو فیلم آتابای ساخته نیکی کریمی و خط فرضی به کارگردانی فرنوش صمدی آخرین آثار وی در دهه ۱۳۹۰ هستند.[۵۳]آتابای فیلمی با زبان ترکی در ژانر درام و عاشقانه است و هادی حجازیفر فر و جواد عزتی نیز در آن به ایفای نقش پرداختهاند.[۵۴][۵۵]خط فرضی ساخته به تهیهکنندگی علی مصفا که در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد در بیش از ۲۵ فستیوال در دنیا حضور داشتهاست.[۵۶][۵۷] تا پایان دهه ۱۳۹۰ چند فیلم از جمله لابی، ارادتمند: نازنین بهاره تینا به کارگردانی عبدالرضا کاهانی، خط فرضی و فرزند صبح ساخته بهروز افخمی با بازی وی همچنان اکران عمومی نشدهاند.[۵۸][۵۹]
سریال «کتابفروشی هدهد» ساخته مرضیه برومند نخستین تجربه سحر دولتشاهی در تلویزیون بود. «مسافران»، «نابرده رنج»، «توطئه فامیلی» و «آب پریا» از دیگر مجموعههای تلویزیون شاخص در کارنامه اوست. نقش «ناهید» در سریال «مسافران» به کارگردانی رامبد جوان از نقشهای برجسته او در تلویزیون است. در این سریال «ناهید» مأمور فرازمینی است که مناسبات و ارتباطات انسانی در زمین را درک نمیکند.[۸]
نخستین حضور او در نمایش خانگی بازی در نقش سامیه در فصل سوم مجموعهٔ قلب یخی بود. او در این مجموعه در نقش یک شهرآشوب و رئیس باند خلافکاران، با گریمی متفاوت حضور پیدا کرد.[۶۱] سریال عالیجناب در آذر سال ۱۳۹۶ با بازی در در نقش ژآن منتشر شد.[۶۲] در فصل دوم مجموعهٔ ساخت ایران در نقش بیتا نیاکان حضور داشت که تجربه موفقی نبود.[۶۳]
در سال ۱۳۹۹ در نقش فرانک بهرامی در مجموعه قورباغه ساخته هومن سیدی ایفای نقش کرد که از پربینندهترین و متفاوتترین آثار تولید شده در نمایش خانگی بوده است.[۶۴][۶۵] در این سریال بازیگرانی چون نوید محمدزاده، صابر ابر، فرشته حسینی، آناهیتا افشار و مهران غفوریان نیز حضور داشتند.[۶۶] او برای نقش آفرینی در این سریال نامزد بخش بهترین بازیگر زن درام تلویزیونی در جشن حافظ شد.[۶۷]
میخواهم زنده بمانم ساخته شهرام شاهحسینی در اسفند ۱۳۹۹ منتشر شد که با استقبال خوب مخاطبان همراه شد.[۶۸] او در این مجموعه در نقش «هما حقی» به ایفای نقش پرداخت که یکی از شخصیتهای جذاب سریال است.[۶۹][۷۰][۷۱] عشق، صداقت و اراده بارزترین ویژگیهای هماست، سحر دولتشاهی از همان ابتدا توانسته تصویر واقعی خود را کنار بگذارد و هما را مقابل چشم مخاطبان قرار دهد.[۷۲][۷۳]حامد بهداد، پدرام شریفی، علی شادمان و آناهیتا درگاهی از دیگر بازیگران این مجموعه هستند. تیتراژ این سریال را همایون شجریان خوانده است.[۷۴][۷۵][۷۶][۷۷] داستان این سریال در دهه ۶۰ خورشیدی رخ میدهد.[۷۸]
دولتشاهی در سال ۱۴۰۳ در مجموعهٔ داریوش ایفای نقش کرد. او در قسمت هفتم با همبازیاش آتش تقیپور در حال انجام حرکاتی شبیه رقص بود. قوه قضائیه اعلام کرد که با دولتشاهی و سازندگان مجموعه، بهدلیل «اعمال خلاف موازین اسلامی» برخورد قضایی شده است.[۷۹]
در تئاتر فعالیت خود را از اواخر دهه ۷۰ با تئاترهای دانشجویی کارش را شروع کرد.[۸۰] شروع حرفهای او در تئاتر در سال ۷۹ و ۸۰ بود.[۸۱] طی ۱۷ سال، او در ۳۰ نمایش بازی کرد و در نمایش «قویتر»، کارگردانی مشترک با آیت نجفی را هم تجربه کردهاست.[۸] او سابقه ای طولانی در تئاتر دارد و یکی از اعضای گروه آتیلا پسیانی است.[۸۲][۸۳] در گروه تئاتر «بازی» فاطمه نقوی، ستاره پسیانی، سحر دولتشاهی، خسرو پسیانی حضور داشتند.[۸۴]
او در نمایش «جاده طولانی مارپیچ» به کارگردانی رضا گوران و بازی امین زندگانی در تالار چهارسو حضور داشت. در نمایش «ترن» که با حاشیههای بسیاری بر روی صحنه سالن اصلی تئاترشهر رفت، ریما رامینفر جای خود را به سحر دولتشاهی داد.[۸۲] او برای بازی در این نمایش نامزد بهترین بازیگر زن تئاتر در سی و یکمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر شد.[۸۵] در نمایش «تنتن و راز قصر مونداس» از آروند دشتآرای پنجم بهمن ۱۳۹۱ در سالن شماره یک تماشاخانه ایرانشهر،[۸۶] در نمایش «زنی از گذشته» به کارگردانی محمد عاقبتی روی صحنه رفت.[۸۷] در نمایش «خانه سربی» به نویسندگی و کارگردانی علی نرگسنژاد که در در سالن اصلی تئاترشهر اجرا شد حضور داشت.[۸۸]
در «کنسرت نمایش سی» نقش رودابه مادر رستم را بازی کرد. دولتشاهی بعد از «کنسرت نمایش سی» در نمایش موزیکال «بینوایان» حضور یافت. این نمایش موزیکال پاییز سال ۱۳۹۷ در سالن رویال هال هتل اسپیناس پالاس روی صحنه رفت.[۸۹] او برای بازی در نمایش «بینوایان» نامزد بخش بهترین بازیگر زن شد.[۹۰] سحر دولتشاهی در «کنسرت نمایش سی» که در کاخ سعدآباد اجرا شد با بیش ۱۲۰ هزار تماشاگر، حضور مؤثری داشت.[۱] تیر ۱۴۰۱ نمایشنامه «کلفتها» نوشته ژان ژنه نویسنده فرانسوی است که از مهمترین آثار ادبیات نمایشی جهان بهشمار میآید با طراحی و کارگردانی مرتضی میرمنتظمی، برای اجرا در تالار وحدت با بازی صابر ابر، سحر دولتشاهی و الهام کردا در حال آمادهسازی بود.[۹۱]
سحر دولتشاهی و آتیلا پسیانی تاکنون در هفت تئاتر در مقام کارگردان و بازیگر حضور داشتهاند.
«کلاغ و دوچرخه» در سال ۱۳۸۳
«تلخ مثل عسل» در سال ۱۳۸۳: در تالار سایه مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفت.[۹۲]
«تیغ و ماه» در سال ۱۳۸۵: این نمایش اوایل سال ۱۳۸۵ در تالار چهارسو به صحنه رفت. قسمت سوم از سهگانهای است که در قسمت پیشین آنها در سالهای ۷۹ و ۸۲ اجرا شده بودند. «گنگ خواب دیده» اولین قسمت از این نمایش است و به فاصله چند سال بعد نمایش «تلخ مثل عسل» اجرا شد. نمایشی که با طی ۵۰ دقیقه و با محوریت موسیقی و نور اجرا شد.[۹۳][۹۴]
«زخمه بر رمل» در سال ۱۳۸۵: در این نمایش که ۲۸ عاشقانه است، تأثیرات یک واقعه به شکل نماهای مجزا و انتزاعی تصویر میشود.[۹۵]
«کشتی شیطان» در سال ۱۳۸۷: این نمایش به داستان چهار زن میپردازد که در جزیرهای زندگی میکنند و حضور یک کشتی غریبه زندگی آنها را دستخوش تغییراتی میکند.[۹۸]
او تاکنون در دو مستند «یادداشتهای شهر شلوغ» و «ابراهیم در آتش» حضور داشتهاست. مستند ۴۰ دقیقهای «یادداشتهای شهر شلوغ» نگاهی به جامعه شهری تهران دارد و در مسیر میدان «راهآهن» تا «تجریش» نگاهی اجتماعی نسبت به افراد مختلف و واکنشهای متفاوت آنها میکند. سحر دولتشاهی به همراه افشین هاشمی در این فیلم حضور دارد.[۱۰۲]
در مستند «ابراهیم در آتش» ساخته امید بنکدار و کیوان علیمحمدی به تهیهکنندگی ناهید دل آگاه که دربارهٔ ابراهیم اصغرزاده از کشتهشدگان پرواز ۹۵۶ ایران ایرتور است، نقش راوی مستند را دارد.[۱۰۳] این مستند ۴۳ دقیقهای جایزه پرتره را از جایزه آوینی دریافت کرده و از مجموعه «یک فیلم، یک حقیقت» است.[۱۰۴][۱۰۵]
در سال ۲۰۱۷ او به عنوان داور برای حضور در جشنواره بینالمللی فیلم دبی (DIFF) دعوت شد[۱۰۶][۱۰۷] و یکی از داوران اختتامیه جشنواره فیلمهای ایرانی استرالیا بود.[۱۰۸] جشنواره فیلمهای ایرانی استرالیا یک نهاد مستقل فرهنگی است و توسط مؤسسه دریچه سینما برگزار میشود.[۱۰۹]
سحر دولتشاهی آبان سال ۱۳۹۴ با حضور در همایش بررسی نقش عوامل روانشناختی در کنترل دیابت در تالار وزارت کشور، از انجمن دیابت ایران، حلقههای آبی دریافت کرد تا به عنوان سفیران بیماری دیابت، اطلاعات مربوط به این بیماری را به دیگران انتقال دهد.[۱۱۰] او به همراه دیگر بازیگران در پویش سفیران آگاهیبخشی دربارهٔ دیابت مشارکت کرد.[۱۱۱] سحر دولتشاهی با انتشار عکسی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: «دبستان پسرانه واله. به امید روزی که مبتلایان به دیابت کم و کمتر باشن».[۱۱۲]
↑Gleiberman، Owen؛ Gleiberman، Owen (۲۰۱۶-۰۵-۱۸). «Film Review: 'Inversion'». Variety (به انگلیسی). بایگانیشده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۲-۱۳.
↑jamejamonline (۱۳۸۷-۰۷-۲۴). «تئاتر پوست اندازی کرد». fa. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۲-۱۴.
↑جشنواره بینالمللی تئاتر فجر. «جشنواره بینالمللی تئاتر فجر». جشنواره بینالمللی تئاتر فجر. بایگانیشده از اصلی در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۰۲۲-۱۲-۱۴.