گمان میرود ریشهشناسی این عبارت مربوط به آتروپات است که بر منطقه آتورپاتکان (آذربایجان ایران کنونی) حکومت میکرد. نام «آتروپات» خود برگردان یونانی یک نام ترکیبی ایرانی باستان، احتمالاً مادی، به معنی «محافظتشده توسط آتش (مقدس)» یا «سرزمین آتش (مقدس)» است.[۱] نام یونانی توسط دیودور سیسیلی و استرابون ذکر شدهاست. در طول هزارهها، این نام به آتورپاتاکان و سپس به آذربادگان، آذربایگان و آذربایجان کنونی تبدیل شد. این واژه در فارسی نو به «نگهبان آتش» یا «سرزمین آتش»[۱] قابل ترجمه است.[۲]
برخی از منتقدان استدلال کردهاند که این عبارت اشاره به سوزاندن طبیعی ذخایر نفتی سطحی یا آتشسوزیهای نفتی در آتشکدههایزرتشتی که زمانی دین غالب بود، است.[۳]
پس از استقلال جمهوری آذربایجان از اتحاد جماهیر شوروی، این عبارت به عنوان یک کارزار گردشگری برای معرفی کشور به عنوان یک مقصد گردشگری و به عنوان مکانی برای صنعت مورد استفاده قرار گرفت. این عبارت در بسیاری از تبلیغات گردشگری ظاهر شد که قابلتوجهترین آنها در پیراهنهای اتلتیکو مادرید در فصلهای ۲۰۱۲–۱۳ و ۲۰۱۳–۱۴ بود.[۵][۶] در سال ۲۰۱۴، این عبارت روی پیراهنهای شفیلد ونزدی و لانس قرار بود ظاهر شود، اما این کار پس از لغو خرید باشگاهها توسط حافظ محمدوف، تاجر آذربایجانی، انجام نشد.[۷][۸]
شعار «آتش را روشن کن!»، که برای تبلیغ مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۱۲ در باکو برگزار شد، بر اساس مفهوم «سرزمین آتش» بود.[۹]