سینمای کرواسی به تاریخ سینمای این کشور، بدنه سینمایی، جشنوارهها و جایزههای سینمایی و تولید فیلمهای مستقل و مشترک آن اشاره دارد. کرواسی در سال ۱۹۱۸ پس از پایان جنگ جهانی اول از امپراتوری اتریش مجارستان جدا شده و در پادشاهی یوگسلاوی ادغام شد. بعد از جنگ جهانی دوم کرواسی یکی از واحدهای مؤسس جمهوری فدرال یوگسلاوی شد. این کشور در ۲۵ ژوئن ۱۹۹۱ از یوگسلاوی جدا شد و اعلام استقلال کرد. از این منظر تاریخ سینمای کرواسی بدون در نظر گرفتن دوران قبل از استقلال این کشور ممکنپذیر نیست.[۱][۲][۳]
سینمای کرواسی در زمان جمهوری فدرال یوگسلاوی و بعد از استقلال دارای بدنه قوی و پشتوانه بسیار مهمی بودهاست. به نوعی سینمای انیمیشن دنیا با پایهگذاری مکتب زاگرب به قواعد و استانداردهای مناسب رسید. در دوران بعد از استقلال نیز فیلمهای کرواسی زبان ۳ بار نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم بینالمللی شدند.[۴][۵][۶]
یوسیپ کارامان و اوکتاویان میلتیچ پیشگامان سینمای اولیه کرواسی شناخته میشوند. این ۲ نفر در دهه اول قرن بیستم در اسپلیت و زاگرب به فعالیت مشغول بودند. یوسیپ پالا نیز در ۱۹۱۱ چند فیلم کوتاه مستند ساخت.
اما اولین فیلم بلند تاریخ سینمای کرواسی برکو در زاگرب (۱۹۱۷) ساخته آرسن ماش است.[۷][۸]
بین سالهای ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ اوستاشه، حزب تندرو و ملیگرای کروات دولت مستقل کرواسی را در اختیار داشت. در این ۴ سال نهاد سینمای ملی کرواسی شکل گرفت. در حقیقت این حزب به قدرت سینما پی برده بود و با الگوبرداری از حزب ملی فاشیست ایتالیا و حزب نازی آلمان نهاد دولتی تولید فیلم را برای بهرهبرداری سیاسی و تولید فیلمهای تبلیغاتی ایجاد کرد. مهمترین اتفاق این دوره تولید فیلم مستندمراقب درینا باشید (۱۹۴۲) ساخته برانکو ماریانویچ است. این فیلم برنده شیرطلاییجشنواره نیز در سال ۱۹۴۳ شد.[۹][۱۰]
پس از استقرار یوسیپ بروز تیتو که خود کرواتتبار بود و مهمتر پس از جدایی تیتو از استالین تمام آنچه به عنوان سینمای دولتی باقی مانده بود در اختیار دولت قرار گرفت. دوربینهای سینمایی، ابزار فنی و مهمتر از همه، بدنه سینمایی آموزش دیده در این دوران به اعتلای سینمای یوگسلاوی کمک کردند که کرواسی بخشی از آن محسوب میشد.[۱۱][۱۲]
در دهه ۵۰ مهمترین چهره سینمایی برانکور باور است. برنگرد، پسرم (۱۹۵۶)، سه دختر به نام آنا (۱۹۵۹) و رخبهرخ (۱۹۶۲) مهمترین فیلمهای برانکو باور در این عصر هستند. نیکولا تانهوفر با فیلم اچ ۸ (۱۹۵۸) از دیگر سینماگران مهم این دوره است.[۱۳][۱۴]
پیشینه قوی و بدنه سینمایی در حال زایش و مستعد سینمای کرواسی باعث شد از میانه دهه ۹۰ تاکنون سینمای کرواسی رو به اعتلا باشد. وینکو برژان با فیلم چگونه جنگ در جزیره من آغاز شد (۱۹۹۶) آرسن استوویچ با فیلم یک شب عالی در اسپیلیت (۲۰۰۴)، زرینکو اوگرستا و اوگنجن سلویچیچ با فیلم آرمین (۲۰۰۷) از بدنه سینمای مدرن کرواسی محسوب میشوند.[۲۴]
از دیگر استعدادهای سینمای مدرن کرواسی یاسمیلا ژبانیچ با فیلم گرباویتسا (۲۰۰۶) قابل اشاره است. او با فیلم گرباویتسا در بخش مسابقه پنجاه و ششمین دوره جشنواره فیلم برلین در سال ۲۰۰۶ شرکت کرد و به جایزه خرس طلایی رسید. وی این فیلم را برای مظلومیت زنان مسلمان اهل بوسنی که در جریان جنگهای داخلی بین صربهای بوسنی و مسلمانان و کرواتهای این کشور در خلال سالهای ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ برقرار بود، ساخت.[۲۵][۲۶]
فیلمهایی که تمام یا بخشی از آن در کرواسی فیلمبرداری شدند
در حال حاضر در کرواسی ۱۴۵ سالن سینمای مدرن و فعال وجود دارد. تولید سرانه سالیانه فیلم بلند ۶ و فیلم مستند ۳ عدد است. جمعیت سینماروی این کشور نیز سالیانه سه و نیم میلیون نفر برآورد شدهاست.[۳۲]
↑Puljiz, Vlado; Bežovan, Gojko; Matković, Teo; Šućur, dr Zoran; Zrinščak, Siniša (2008). Socijalna politika Hrvatske (in Croatian). Zagreb: Pravni fakultet u Zagrebu. pp. 43–52. ISBN 978-953-97320-9-5.
↑Max Polatschek (1989). Franz Ferdinand: Europas verlorene Hoffnung (in German). Amalthea. p. 231. ISBN 978-3-85002-284-2. Retrieved 17 October 2011.
↑Holloway, Ronald (1983). "The Short Film in Eastern Europe: Art and Politics of Cartoons and Puppets". In Paul, David W. (ed.). Politics, Art and Commitment in the East European Cinema. pp. 233–238. ISBN 978-1-349-06736-7.
↑«Pula Film Festival». web.archive.org. ۲۰۰۹-۰۷-۱۵. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۲.
↑Jennings, Christian (2017). Flashpoint Trieste: The First Battle of the Cold War. Oxford: Bloomsbury Publishing. p. 248. ISBN 978-1-4728-2171-3.
↑Jennings, Christian (2017). Flashpoint Trieste: The First Battle of the Cold War. Oxford: Bloomsbury Publishing. p. 248. ISBN 978-1-4728-2171-3.
↑John R. Lampe , Russell O. Prickett, Ljubisa S. Adamovic (1990). Yugoslav-American economic relations since World War II. Duke University Press Books. p. 47. ISBN 0-8223-1061-9.
↑Jaggi, Maya (23 February 2008). "Novelist Dubravka Ugresic talks about why she fears for Kosovo's future". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 26 May 2020.
↑Derk, Denis (28 March 2017). "Donosi se Deklaracija o zajedničkom jeziku Hrvata, Srba, Bošnjaka i Crnogoraca" [A Declaration on the Common Language of Croats, Serbs, Bosniaks and Montenegrins is About to Appear]. Večernji List (in Serbo-Croatian). Zagreb: Večernji list. pp. 6–7. ISSN 0350-5006. Archived from the original on 23 May 2017. Retrieved 5 June 2019.
↑Zbanic, Jasmila (2006-07-06), Grbavica, Mirjana Karanovic, Luna Zimic Mijovic, Leon Lucev, Kenan Catic, Coop99 Filmproduktion, Deblokada, Noirfilm Filmproduktion, retrieved 2020-10-12
↑«Pula Film Festival». www.pulafilmfestival.hr. بایگانیشده از اصلی در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۰. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۲.
↑«animafest.hr». www.animafest.hr. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۲.
↑Festival، Zagreb Film. «Zagreb Film Festival». Zagreb Film Festival. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۱۲.