شبیحه | |
---|---|
شبيحة | |
رهبران | خانواده اسد زینو بری (رهبر حلب) ایمان جابر (رهبر لاذقیه) محمد الاسد (رهبر القرداحه) |
تاریخ فعالیت | ۱۹۸۰ | –۲۰۲۴
کشور | سوریه بعثی |
متحدان | نیروهای مسلح سوریه نیروهای دفاع ملی سوریه |
مخالفان | ارتش آزاد سوریه جبهه فتح شام داعش |
درگیریها و جنگها | جنگ حلب هجوم به ریف دمشق (اوت–اکتبر ۲۰۱۲) نبرد تریمسه درگیریهای ریف دمشق (نوامبر ۲۰۱۱–مارس ۲۰۱۲) |
شبیحه اصطلاحی در سوریه برای اشاره به نیروهای لباس شخصی ِ شبهنظامی وابسته به حکومت است که ریشه آن به زمان حکومت حافظ اسد (۱۹۷۱–۲۰۰۰) بر میگردد.[۱] این نیروها در جریان ناآرامیهای سال ۲۰۱۱ سوریه نیز به تهدید و ارعاب، ضرب و شتم و قتل معترضان به حکومت بشار اسد متهم شدهاند. مخالفان سوری آنها را «جوخههای مرگ» نامیده و ایشان را مسئول قتل و شکنجه هزاران معترض در جریان این ناآرامیها میدانند همچنین شبیحه در کشتار حوله نقش بسزایی داشتهاند.[۲]
این افراد به سلاحهای سنگین مجهزند، بیشتر به جامعه علویان و دیگر اقلیتهای چشمگیری، نظیر قبیله سنی بکاره در دیرالزور و قبیله سنی مذهب بری در حلب و دروزیها تعلق دارند، و در کنار ارتش و واحدهای امنیتی میجنگند. «شبیحه» در اصل اسم جمع «شبیح» از ریشه شبح است و در زبان عربی سوری محاورهای به معنی «اراذل و اوباش» است.[۳]
به گفته رئیس سازمان عربی حقوق بشر این افراد بیشتر در مناطق ساحلی مدیترانه همچون لاذقیه، بانیاس و طرطوس اقامت دارند، از طریق قاچاق در بنادر این مناطق ارتزاق میکنند و با آغاز قیام سوریه از این نیروها برای سرکوب معترضان در شهرهای مرکزی همچون دمشق، حلب و حمص و مناطق مرزی مثل درعا در نزدیکی اردن، تلکلخ در مرز لبنان استفاده میشود. بیشتر اهالی سوریه معتقدند که شبیحه گروههای خوفناکی هستند که فعالیت خود را بدون هیچگونه سازماندهی و رهبری انجام میدهند. این افراد از اوباش جنایتکار محلی، اعضای لباس شخصی نیروهای امنیتی، جاسوسها، و حتی جوانان بیکار و فقر هستند و برای اولین بار در جریان قیام سال ۲۰۱۱ سوریه به گونهای سازمانی برای کمک به حکومت وارد عمل شدند.
مها ابوشاما محقق سازمان عفو بینالملل معتقد است که شبیحه خاص کشور سوریه نیست و استفاده از چنین نیروهایی در جریان اعتراضات معروف به بهار عربی در سراسر خاورمیانه کاملاً مرسوم بودهاست. وی مصر، تونس و اردن را از کشورهایی میداند که بهطور گسترده از چنین آدمکشهایی بهره بردهاند.
برخی هم معتقدند که نیروهای شبیحه در تحریک گروههای قومی و مذهبی علیه یکدیگر -علویها علیه سنیها و مسیحیان علیه مسلمانان- نقش دارند تا از طریق به وحشت انداختن مردم از ناامنی موجب حمایت آنها از حکومت شوند. هرچند اعضای شبیحه به گروههای قومی و مذهبی مختلفی تعلق دارند اما بیشتر آنها از جامعه علویمذهبان هستند که خانواده اسد و اکثر مقامات برجسته امنیتی کشور را شامل میشوند.[۴]
معترضان سوری همچنین معتقدند از شبیحه برای قتل نیروهای امنیتی و نظامی که از سرکوب تظاهرکنندگان امتناع میکنند، استفاده میشود.[۵]
گفته میشود شبیحه در طول چند سال جنگ داخلی سوریه جنایات هولناکی علیه معترضان سوری از جمله بریدن سر آنها مرتکب شدهاست.