شیر اروپایی

با شیر غارنشین اشتباه نشود.
با شیر موسباخ اشتباه نشود.
شیر اروپایی
تندیس مرمرین یونانی از شیر مربوط به سده ۴ پیش از میلاد
وضعیت حفاظت
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشت‌خوارسانان
زیرراسته: گربه‌سانان
تیره: گربه‌ایان
زیرخانواده: پلنگیان
سرده: پلنگ‌مانندها
گونه: شیر
زیرگونه: P. l. leo
نام سه‌بخشی
Panthera leo leo
پراکندگی تخمینی شیرها در جنوب اروپا شامل نقاطی که سنگواره شیرها در آن یافت شده (قرمز)، نقاطی که نویسندگان یونانی از وجود شیر خبر داده‌اند (نارنجی)، و نقاطی که شیر طبق افسانه‌های یونانی در آن‌ها کنام داشته (زرد)
مترادف
  • Panthera leo tartarica
  • Panthera leo europaea

شیر اروپایی یک جمعیت از شیر مربوط به دور هولوسن بوده که روزگاری در جنوب اروپا زیست می‌کرده‌است. این جمعیت از طریق سنگواره‌هایی که در مجارستان و اطراف دریای سیاه یافت شده به همراه نگاره‌ها، نقش‌برجسته‌ها و تندیس‌هایی که در آثار باستانی از آن به جا مانده شناخته می‌شود.[۲]

بر پایه نوشته‌های هرودوت شیرها در شمال یونان و بالکان بومی بوده‌اند.[۳] این موقعیت جغرافیایی سبب می‌شد که شیر اروپایی شمالی‌ترین جمعیت شیر تا پیش از انقراضش باشد. رژیم غذایی شیرهای اروپایی شامل اروخص، مرال، گراز، تارپان و دیگر گیاه‌خواران بزرگ ساکن اروپا می‌شد.[۴]

واپسین شیرهای جنوب اروپا تا حدود سده ۱ پیش از میلاد به بقای خود ادامه دادند[۵] و آخرین شیرهای ساکن اروپا در فراقفقاز تا سده ۱۰ میلادی به انقراض کشیده شدند.[۶]

طبقه‌بندی

[ویرایش]

جمعیت شیر اروپایی اغلب به عنوان بخشی از شیرهای ایرانی (Panthera leo persica) در نظر گرفته می‌شود ولی عده‌ای نیز آن را زیرگونه‌ای جدا می‌دانند. این احتمال نیز وجود دارد که این شیرها باقی‌مانده شیرهای غارنشین (Panthera leo spelaea) بوده باشند. با این حال این احتمال بعید به نظر می‌رسد. چرا که در تمام تصاویر باستانی شیر اروپایی نر با یال‌هایی پرپشت ترسیم شده در حالی که در غارنگاره‌های موجود از شیر غارنشین جنس نر آن را بی‌یال نشان می‌دهند. احتمال دیگر آن است که منشأ شیر اروپایی به جمعیتی از شیر بازمی‌گردد که در اوایل هولوسن از آفریقا به اروپا مهاجرت کرده‌اند. اینکه شیر اروپایی در اثر رقابت با شیر غارنشین جایگزین آن شده یا پس از انقراضش وارد اروپا شده مورد ابهام است.[۷]

یک پژوهش ژنتیکی که توسط آی‌یوسی‌ان در سال ۲۰۱۷ انجام شد جمعیت باقی‌مانده شیر در هند و مرکز آفریقا را همراه جمعیت‌هایی که به صورت تاریخی در شمال آفریقا، جنوب آسیا، غرب آسیا و جنوب اروپا می‌زیستند را در یک زیرگونه (Panthera leo leo) طبقه‌بندی کرد.[۸]

ویژگی‌ها

[ویرایش]

بسیاری از تصاویر ترسیم شده باستانی نشان می‌دهند که شیرهای ساکن بالکان دارای گستره یال محدودی بودند و یال آن‌ها به نقاط جانبی بدن و زیر شکم امتداد نمی‌یافت. این در حالی است که شیرهای فراقفقاز تمام این ویژگی‌ها را دارا بودند.[۹]

پراکندگی

[ویرایش]

کهن‌ترین سنگواره منسوب به شیر اروپایی در باسک یافت شده که مربوط به عهد شمالگون و حدود ۹۶۰۰ تا ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد است.[۱۰] تردید وجود دارد که این سنگواره واقعاً متعلق به نسل شیر امروزی است یا صرفاً بقایای جوان‌تر نسل شیر غارنشین محسوب می‌شود.[۱۱] یک قطعه دندان شیر مربوط به عصر نوسنگی و عهد اطلسی در کارانوو بلغارستان پیدا شده و قدمت آن ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد تخمین زده می‌شود.[۱۲] یک نمونه استخوان دست شیر نیز که در فیلیپی یونان یافت شده نشان می‌دهد که شیرها برای اولین بار حدود ۶۵۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد در یونان ظاهر شدند.[۱۳] قطعات استخوان شیر اروپایی در مجارستان و منطقه دریای سیاه اوکراین حدود ۵۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد قدمت دارند. بقایای شیرها در آلبانی، رومانی و بخش اروپایی ترکیه نیز یافت شده‌است.[۱۴]

در فرهنگ

[ویرایش]
مجسمه شیر مرد که در غار هولشتاین اشنایدر کشف شده‌است، آلمان

شیرها در اساطیر یونان باستان حضور داشتند و از جمله حضور آن‌ها می‌توان به افسانه شیر نیمیایی که جانوری با قدرت‌های فراطبیعی بود اشاره کرد.[۱۵] هومر در اشعار خود ۴۵ بار از شیرها یاد می‌کند که این می‌تواند نشانه تجربه شخصی او در آسیای صغیر باشد.[۱۶] هرودوت می‌نویسد که شیرها میان رود ایچلس و نستوس زندگی می‌کردند و در آکانتوس و ترمی فراوان بودند. هنگامی که خشایارشا و سپاهیانش در حدود سال ۴۸۰ پیش از میلاد در حال گذر از مقدونیه بودند شترهای سربازان مورد حمله شیرها قرار گرفتند.[۱۷][۱۸][۱۹] گزنفون در حدود سال ۴۰۰ پیش از میلاد به شکار شیر در کوه کرتیاتیس، پانگایو و پیندوس اشاره کرده‌است.[۲۰] ارسطو در توضیحاتی پیرامون پراکندگی، رفتار، تولیدمثل و کالبدشناسی شیرها می‌نویسد که تعداد شیرها در شمال آفریقا بیش از اروپا است و شیرها در نزدیکی شهرها زیست می‌کنند اما فقط در مواردی که پیر هستند یا به دلیل مشکلات دندان قادر به شکار جانوران قوی نیستند به انسان حمله می‌کنند.[۲۱] پلینیوس رومی نیز می‌نویسد که شیرهایی که در اروپا زندگی می‌کردند نسبت به همتایان خود در سوریه و آفریقا تنومندتر بودند.[۲۲]

در روم باستان از شیرهای بربری برای ورزش خونین[۲۳] و از شیرهای یونانی برای نمایش جنگ با گلادیاتورها استفاده می‌کردند.[۲۴][۲۵]

نگارخانه

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Linnaeus, C. (1758). "Felis Leo". Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis (به Latin). Vol. 1 (Tenth reformed ed.). Holmiae: Laurentii Salvii. p. 41.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link)
  2. ↑ Sommer, R.S. and Benecke, N. (2006). "Late Pleistocene and Holocene development of the felid fauna (Felidae) of Europe: A review". Journal of Zoology. 269: 719. doi:10.1111/j.1469-7998.2005.00040.x.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  3. ↑ Sallares, R. (1991) The ecology of the ancient Greek world, Cornell University Press, p. 401 شابک ‎۰۸۰۱۴۲۶۱۵۴.
  4. ↑ Pocock, R. I. (1939). "Panthera leo". The Fauna of British India, including Ceylon and Burma. Mammalia. – Volume 1. London: Taylor and Francis Ltd. pp. 212–222.
  5. ↑ Cohen, A. (2010) Art in the era of Alexander the Great: Paradigms of manhood and their cultural traditions, Cambridge University Press, pp. 68–69 ISBN 978-0-521-76904-4.
  6. ↑ Patterson, Bruce D. (2004). The Lions of Tsavo: Exploring the Legacy of Africa's Notorious Man-Eaters. McGraw-Hill. p. 29. ISBN 0-07-136333-5.
  7. ↑ Yamaguchi, N. , Cooper, A. , Werdelin, L. and Macdonald, D.W. (2004). "Evolution of the mane and group-living in the lion (Panthera leo): a review". Journal of Zoology. 263 (4): 329–342. doi:10.1017/S0952836904005242.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  8. ↑ Kitchener, A. C.; Breitenmoser-Würsten, C.; Eizirik, E.; Gentry, A.; Werdelin, L.; Wilting, A.; Yamaguchi, N.; Abramov, A. V.; Christiansen, P.; Driscoll, C.; Duckworth, J. W.; Johnson, W.; Luo, S. -J.; Meijaard, E.; O’Donoghue, P.; Sanderson, J.; Seymour, K.; Bruford, M.; Groves, C.; Hoffmann, M.; Nowell, K.; Timmons, Z. & Tobe, S. (2017). "A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group" (PDF). Cat News (Special Issue 11): 71−73.
  9. ↑ Heptner, V. G.; Sludskiy, A. A. (1992) [1972]. "Lion". Mlekopitajuščie Sovetskogo Soiuza. Moskva: Vysšaia Škola [Mammals of the Soviet Union, Volume II, Part 2]. Washington DC: Smithsonian Institution and the National Science Foundation. pp. 83–95. ISBN 978-90-04-08876-4.
  10. ↑ Altuna, J. (1986). "The mammalian faunas from the prehistoric site of La Riera". In Straus, L.G.; Clark, G. (eds.). La Riera Cave, Stone Age Hunter Gatherer Adaptations in Northern Spain. Arizona: Arizona State University Press. pp. 237–47.
  11. ↑ Masseti, M.; Mazza, P.P.A. (2013). "Western European Quaternary lions: new working hypotheses". Biological Journal of the Linnean Society. 109 (109): 66–77. doi:10.1111/bij.12032.
  12. ↑ Bökönyi, S. (1989). "Erster vorläufiger Bericht über Tierknochenfunde der Karanovo-V-Besiedlung in Drama". Berichte der Römisch-Germanischen Kommission (70): 123–127.
  13. ↑ Bartosiewicz, L. (2009). "A Lion's share of attention: Archaeozoology and the historical record". Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae. 60 (1): 759–773. doi:10.1556/AArch.59.2008.2.28.
  14. ↑ Thomas, N.R. (2014). Touchais, G.; Laffineur, R.; Rougemeont, F. (eds.). "A lion's eye view of the Greek Bronze Age". Aegaeum. Annales Liégeoises et PASPiennes d'Archéologie égéenne (37): 375−92.
  15. ↑ Hard, R. (2003). The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on HJ Rose's Handbook of Greek Mythology. London and New York: Routledge.
  16. ↑ Schnitzler, A. E. (2011). Past and present distribution of the North African-Asian lion subgroup: a review. Mammal Review 41: 220−243.
  17. ↑ 2001 Past and present distribution of the lion in North Africa and Southwest Asia. Asiatic Lion Information Centre.
  18. ↑ Guggisberg, C.A.W. (1961). Simba: the life of the lion. Cape Town: Howard Timmins.
  19. ↑ Guggisberg, C. A. W. (1975). "Lion Panthera leo (Linnaeus, 1758)". Wild Cats of the World. New York: Taplinger Publishing. pp. 138–179. ISBN 978-0-8008-8324-9.
  20. ↑ Ξενοφών, 5th-4th century BC: Κυνηγετικός
  21. ↑ Αριστοτέλης, 4th century BCE: Των περί τα ζώα ιστοριών.
  22. ↑ Боев, З. 2016. Левът наш балкански. – Списание Осем, 6: 98-105.
  23. ↑ Nowell, K.; Jackson, P. (1996). "Panthera leo" (PDF). Wild Cats: Status Survey and Conservation Action Plan. Gland, Switzerland: IUCN/SSC Cat Specialist Group. pp. 17–21, 37–41. ISBN 978-2-8317-0045-8.
  24. ↑ Alden, M. (2005). "Lions in paradise: Lion similes in the Iliad and the Lion Cubs of IL. 18.318-22". The Classical Quarterly (55): 335–342. doi:10.1093/cq/bmi035.
  25. ↑ Uhm, D.P. van (2016). The Illegal Wildlife Trade: Inside the World of Poachers, Smugglers and Traders. Switzerland: Springer International Publishing.

پیوند به بیرون

[ویرایش]