طوفان نوح

کشتی نوع - خیرونا بیتوس

طوفان نوح شامل سفر پیدایش ۸-۶ است. حماسهٔ آترا-هاسیس داستان طوفان را در بافتاری مطرح می‌کند که قابل مقایسه با سفر پیدایش است: تاریخ آغازین.[۱] داستان طوفان در سفر پیدایش بیشتر از آنکه دربارهٔ مجازات باشد، وسیله‌ای برای رهایی از جهانی آلوده و شروعی دوباره است.[۲] به اسرائیل هشدار داده شد که با غرامتِ قتل موافقت نکند، ... چرا که دست زدن به چنین کاری سرزمین را ناپاک خواهد کرد.[۳] تصنیف‌گر این بخش از سفر پیدایش (باب ۱ تا ۹)، کیهان‌شناسی و تاریخ آغازین انسان را بازتعریف کرده است. او چارچوبی حداقل به قدمت آترا-هاسیس (تاریخ آغازین آفرینش-مشکل-طوفان-راه حل) را به کار گرفته و داستان را دوباره تعریف کرده است تا ایده‌آل‌های کتاب مقدس در مورد قانون و «قداست زندگی انسان» و نیز پیش‌نیاز بودن آنان برای زندگی بشر بر روی زمین را روشن کرده باشد.[۴]

طوفان و روایت آفرینش

[ویرایش]

به نظر می‌آید باب نهم در سفر پیدایش آگاهانه آترا-هاسیس را رد می‌کند. نخستین سخنان خدا با انسان، تکرار سفر پیدایش ۱:۲۸ است که امر به باروری، تکثیر و پر کردن زمین می‌کند. قرار نیست این امر پس گرفته شود، زیرا مشکل انسان در جای دیگری قرار دارد: در گرایش او به بدی (پیدایش ۸:۲۱).[۵] از جنبهٔ ژانر، حماسه گیلگمش و سفر پیدایش باب ۱ تا ۱۱ زمانی بهتر درک می‌شوند که ارتباط آنها با یک فرم ادبی باستانی بررسی شود: داستان حماسی زمان آغازین، از خلقت انسان‌ها تا طوفان. هر دو (حماسه گیلگمش و سفر پیدایش باب ۱ تا ۱۱) هم بسیار مدیون این سنت هستند و هم فاصله خود را با صورت کلاسیک آن حفظ می‌کنند. روایت آفرینش-طوفان، یک ژانر اصلی و بسیار بادوام بود؛ نمونه‌های آن هم در سومری و هم در اکدی دیده می‌شود. ممکن است تمرکز یکی از این حماسه‌ها بر طوفان باشد (حماسه آترا-هاسیس اکدی و داستان طوفان سومری) و یا تنها به تاریخ آغازین تا آفرینش انسان پرداخته شود (انوما الیش).[۶]

در حماسه‌های آفرینش-طوفان، چهار عنصر بنیادی وجود دارد: آفرینش جهان، آفرینش انسان‌ها، تحول ناگهانی طوفان و استقرار نظم بشری پس از طوفان. نماد این نظم در آترا-هاسیس، برقراری دوبارهٔ مناسک و در انوما الیش ساختن معبد برای مردوک در بابل است. هر چهار عنصر در سفر پیدایش ۱ تا ۱۱ نیز دیده می‌شوند، گرچه تغییرات موضوعی عمده‌ای کرده‌اند. سفر پیدایش ۱ تا ۱۱ به دور از این پارادایم باستانی پیش می‌رود؛ حماسه گیلگمش به سمت آن پیشرفت می‌کند. حماسه در این روند، تاکید منحصر بر مساله مرگ را کنار می‌گذارد و تفکر گسترده‌تری بر محدودیت‌های فرهنگ می‌شود. به شکلی مشابه، پیدایش ۱ تا ۱۱ از مساله فناپذیری به سمت درون‌مایهٔ دانش می‌رود.[۷]

اسطوره‌شناسی تطبیقی

[ویرایش]

روندی که حماسه گیلگمش در مقابل این سنت باستانی در پیش می‌گیرد، در ارزیابی ارتباط سفر پیدایش ۱ تا ۱۱ با گذشتهٔ چندخداپرستانهٔ خود به کار می‌آید و نشانگر جدایی و بازتعریفِ خود است.[۸] تشخیص حضور پارادایم آفرینش-طوفان در سفر پیدایش ۱ تا ۱۱ منجر به درک بهتر صورتِ درون‌مایه‌ای آن می‌شود. این حضور، با توجه به تمرکز سنت مسیحی بر باغ عدن کم‌شناخته باقی ماند.[۹] مرکزیت داستان طوفان، نتیجهٔ مهمی در درک کلیت پیدایش ۲ تا ۱۱ در بر دارد. تفاوتهای سبکی، ساختاری و درون‌مایه‌ای پیدایش ۱ تا ۱۱ با آترا-هاسیس نتیجهٔ تغییر در روایتِ برخواسته از یکتاپرستی است.[۱۰] به عقیده دامراش، در پیدایش ۲ تا ۱۱، حماسهٔ قدیمی آفرینش-طوفان بازتولید می‌شود تا یک ضدحماسه ایجاد شود. در این ضدحماسه دستاوردهای مردمان گذشته به زیر سؤال می‌رود.[۱۱]

موضوعی که هم در انوما الیش و هم در آترا-هاسیس دیده می‌شود آن است که وظیفه اصلی بشریت و دلیلی که برای آن انسان خلق شده، خدمتکاری خدایان، اجرای آیین‌های قربانی برای آنها است.[۱۲] در آغاز هر دو اسطوره، آفرینش انسان با استقرار پیشین نظم جهانی از طریق نظام دادن به نیروهای آسمانیِ ناسازگار، پیوند داده می‌شود.[۹] داستان آدم و حوا پر از بن‌مایه‌هایی است که از داستان طوفان به آن منتقل شده‌اند تا زمینه‌ای بر روی زمین برای مساله بدی فراهم کنند که پیش از آن در انوما الیش و آترا-هاسیس به آن پرداخته شده بود.[۱۳]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ Dundes 1988, p. 63.
  2. ↑ Dundes 1988, p. 71.
  3. ↑ Dundes 1988, pp. 72-73.
  4. ↑ Dundes 1988, p. 73.
  5. ↑ Moran 1971, p. 61.
  6. ↑ Damrosch 1987, p. 90.
  7. ↑ Damrosch 1987, p. 91.
  8. ↑ Damrosch 1987, p. 93.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Damrosch 1987, p. 121.
  10. ↑ Damrosch 1987, p. 122.
  11. ↑ Damrosch 1987, p. 134.
  12. ↑ Damrosch 1987, p. 99.
  13. ↑ Damrosch 1987, p. 135.

منابع

[ویرایش]
  • Rendsburg, Gary A. (2004). The Biblical Flood Story in the Light of the Gilgamesh Flood Account.
  • Alter, Robert (1981). The Art of Biblical narrative. Basic Books. ISBN 978-0-465-00427-0. Archived from the original on 8 March 2023. Retrieved 11 November 2020.
  • Alter, Robert (2004). The Five Books of Moses. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-33393-0. Archived from the original on 8 March 2023. Retrieved 11 November 2020.
  • Alter, Robert; Kermode, Frank (1987). The Literary Guide to the Bible. Cambridge, Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 0-674-87531-1.
  • Alter, Robert (1992). The world of biblical literature. United States: Basic Books. ISBN 0-465-09255-1.
  • Damrosch, David (1987). The Narrative Covenant; Transformation of Genre in the Growth of Biblical Literature. United Kingdom: Harper & Row. ISBN 0-06-061693-8.
  • Dundes, Alan (1988). The Flood Myth. University of California Press.
  • Gordon, Cyrus H.; Rendsburg, Gary A. (1997) [1953], The Bible and the Ancient Near East, New York City, New York and London, England: W. W. Norton & Company, ISBN 978-0-393-31689-6
  • Hallo, William W.; Younger Jr., K. Lawson (2003) [1997]. The Context of Scripture, Volume One: Canonical Compositions from the Biblical World. Netherlands: Brill. ISBN 90-04-135677.
  • Hallo, William W.; Younger Jr., K. Lawson (2000). The Context of Scripture, Volume Two: Monumental Inscriptions from the Biblical World. Netherlands: Brill. ISBN 90-04-10619-7.
  • Hallo, William W.; Younger Jr., K. Lawson (2002). The Context of Scripture, Volume Three: Archival Documents from the Biblical World. Netherlands: Brill. ISBN 90-04-10620-0.
  • Younger Jr., K. Lawson (2017). The Context of Scripture, Volume Four: Supplements. Netherlands: Brill.
  • Leeming, David A. (2010). Creation Myths of the World: An Encyclopedia. Vol. 1. ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-174-9.
  • Leeming, David A. (2004). "Biblical creation". The Oxford Companion to World Mythology. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-515669-0. Archived from the original on 8 March 2023. Retrieved 5 May 2010.
  • Leeming, David A.; Leeming, Margaret (2004). A Dictionary of Creation Myths. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-510275-8. Archived from the original on 8 March 2023. Retrieved 2 February 2020.
  • Moran, William L. (1971). "Atrahasis: The Babylonian Story of the Flood". Biblica. Peeters Publishers. 52 (1): 51–61.
  • Rabin, Elliot (2006). Understanding the Hebrew Bible: A Reader's Guide. KTAV Publishing House.
  • Rendsburg, Gary A. (1986), The redaction of Genesis, Indiana, United States: Eisenbrauns, ISBN 0-931464-25-0
  • Sarna, Nahum M. (1970). Understanding Genesis. Schocken Books.
  • Sarna, Nahum M. (1989). "Genesis". The JPS Torah Commentary.
  • Smith, Mark S. (Oct 2002). The Early History of God: Yahweh and the Other Deities in Ancient Israel (2nd ed.). William B Eerdmans Publishing Co. ISBN 0-8028-3972-X. Archived from the original on 8 March 2023. Retrieved 11 November 2020.

برای مطالعه بیشتر

[ویرایش]