طومان بای یکم
| طومان بای یکم | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| طومان‌بای یکم، سلطان مصر | |||||
 آرامگاه طومان‌بای یکم در قاهره | |||||
| سلطنت | ۲۵ ژانویه تا ۲۰ آوریل ۱۵۰۱م (۸۶ روز)[۱] ۱۸ جمادی‌الثانی تا ۲۸ رمضان ۹۰۶ق (۱۰۰ روز)[۲] | ||||
| پیشین | جانبلاط | ||||
| جانشین | قانصوه غوری | ||||
| زاده | ۱۴۶۱م | ||||
| درگذشته | ۱۵۰۱م/ ۹۰۶ق قاهره | ||||
| |||||
| دودمان |  مملوکان | ||||
طومان‌بای یکم (به عربی: العادل أبو النصر سيف الدين طومان باي الأشرفي) (پادشاهی: ۱۵۰۱) بیست‌ودومین سلطان مملوکی برجی مصر بود.[۳]
طومان‌بای از جمله بردگان سلطان اشرف سیف‌الدین قایتبای (هفدهمین سلطان برجی) به‌شمار می‌رفت، از این‌رو او را طومان‌بای اشرفی نامیده‌اند. تبار او را ابن ایاس از چرکس‌ها دانسته[۴] و برخی نیز او را از ولایت غور در نزدیکی هرات در افغانستان امروزی دانسته‌اند.[۵] طومان‌بای در آغاز از جامه‌داران سلطان قایتبای و در سال ۸۹۸ از خزانه‌داران فرمانروایی مملوکی بود. او هنگامی که شورشی در سرزمین شام رخ داد، به آن سرزمین لشکر کشید و پس از سرکوب شورش، در آن‌جا با لقب مؤید فرمانروا شد. او در روز شنبه ۱۸ جمادی‌الثانی ۹۰۶ با تسخیر دژی که اشرف جانبلاط (بیست‌ویکمین سلطان برجی) در آن پناه گرفته بود و با برکناری او از سلطنت ممالیک، بر تخت فرمانروایی مصر نشست.[۶] از نخستین کارهای ناپسندی که او در آغاز فرمانروایی‌اش انجام داد، دستگیری اصل‌بای (همسر اشرف قایتبای، مادر الناصر محمد بن قایتبای، همسر جانبلاط و خواهر ظاهر قانصوه اشرفی) بود.[۷] وی سرانجام پس از ۱۰۰ روز فرمانروایی (۳ ماه و ۱۰ روز) در شب عید فطر (۲۸ رمضان) سال ۹۰۶ از سوی قانصوه غوری از فرمانروایی برکنار و کشته شد.[۸]
منابع
[ویرایش]- ↑ «طومان‌بای یکم (ویکی‌پدیای انگلیسی)».
- ↑ ابن ایاس، زین‌الدین محمد بن احمد، بدائع الزهور في وقائع الدهور، ج۳، ص ۴۶۲، ۴۷۶ و ۴۷۷. (عربی)
- ↑ «مماليك الشركس». (ویکی‌پدیای عربی)
- ↑ ابن ایاس حنفی، زین‌الدین محمد بن احمد، بدائع الزهور في وقائع الدهور، ج۳، ص ۴۶۳. (عربی)
- ↑ «قتل السلطان العادل طومان باي». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئن ۲۰۲۴.
- ↑ ابن ایاس حنفی، زین‌الدین محمد بن احمد، بدائع الزهور في وقائع الدهور، ج۳، ص ۴۶۳ و ۴۶۴. (عربی)
- ↑ ابن ایاس حنفی، زین‌الدین محمد بن احمد، بدائع الزهور في وقائع الدهور، ج۳، ص ۴۶۶. (عربی)
- ↑ ابن ایاس حنفی، زین‌الدین محمد بن احمد، بدائع الزهور في وقائع الدهور، ج۳، ص ۴۷۶ و ۴۷۷. (عربی)