عمار یاسر

عمار بن یاسر
عمار یاسر
زادهٔ۵۷۰ میلادی (۵۳ سال قبل از هجرت)
مکه، حجاز
درگذشت۶۵۷ میلادی (ربیع الثانی ۳۷ هجری قمری)
صفین، شام
علت مرگنبرد صفین
آرامگاهرقه، سوریه
شناخته‌شده
برای		از یاران وفادار محمد و علی بن ابی‌طالب
والدین

عمّار بن یاسر (نام کامل:عَمَّار ٱبْن یاسر ٱبْن عَامِر ٱبْن مالک ٱلْعَنْسِیّ) ملقب به ابوالیقظان، از صحابیون محمد پیامبر اسلام بود و بعدها از طرفداران و اصحاب خاص علی بن ابی طالب گردید.[۱]

دوران کودکی و جوانی

[ویرایش]

پدرش یاسر، غلامِ ابو حذیفه مخزومی بود که با زنی به نام سمیه که قبلاً کنیز ابوحذیفه بود و آزاد شده بود، ازدواج کرد و خانواده عمار با ابوحذیفه زندگی می‌کردند. خانواده او از اولین مسلمانان بودند و شکنجه‌های زیادی در این راه متحمل شدند. عمار در نتیجه با گروهی به حبشه مهاجرت کرد و پس از هجرت محمد به مدینه، به مدینه آمد.[۱]

عمار تقریباً در تمامی غزوات محمد حضور داشت و در بدر و احد برای وی جنگید. در هنگام بستن پیمان برادری بین مهاجرین و انصار توسط محمد (مواخات)، وی برادر دینی حذیفه بن یمان گردید.[۱]

موضع عمار در جانشینی محمد

[ویرایش]

دانشنامه ایرانیکا می‌نویسد عمار از مهاجرینی بود که به همراه برخی دیگر از صحابه همچون زبیر، طلحه، عباس بن عبدالمطلب، مقداد، سلمان فارسی و ابوذر غفاری معتقد بودند علی بن ابی طالب وارث مشروع محمد است.[۲]

دوران خلافت ابوبکر و عمر

[ویرایش]

در دوران ابوبکر، عمار در جنگ یمامه حضور داشت و یکی از گوشهایش را در این جنگ از دست داد. در زمان عمر بن خطاب در سال ۲۱ هجری/۶۴۱ میلادی، وی به جای سعد بن ابی وقاص به امارت کوفه منصوب شد.[۱]

هنگام تدارک ایرانیان برای جنگ نهاوند عمار به عمر نامه‌ای نوشت و از او چاره جویی کرد:

«اهل طوس و طبرستان و دماوند و گرگان و ری و اصفهان و قم و همدان و ماهین و ماسبذان بر ملک خویش گرد آمده‌اند تا در کوفه و بصره با برادران و یاران شما درآویزند و آنان را از سرزمین خویش برانند و با شما بجنگ آیند. رایی که درین باب دارید با ما بگویید.»[۳]

دوران خلافت عثمان

[ویرایش]

در هنگامی که علی با شورشیانی که به مدینه آمده بودند مذاکره کرد و آنان را راضی کرد که برگردند، عثمان شهادت داد که از این پس، از مروان بن حکم و بنی امیه روی گردانده و از علی حرف‌شنوی کرده و دستور داد که دیگر انصار و مهاجرین به گفت علی بپیوندند. او همچنین از عمار بن یاسر خواست که به این گروه بپیوندد ولی عمار این پیشنهاد را رد کرد.[۴]

دوران خلافت علی بن ابی طالب

[ویرایش]

علقمه بن وقاص لیثی کنانی از مشاوران نزدیک طلحه، روایت می‌کند که تلاشهای بی‌ثمری برای تشکیل یک شورا از میان اصحاب برجسته قریش در مورد بحث بر سر تعیین خلیفه آتی وجود داشته‌است. علقمه جلسه‌ای در خانه مخرمه بن نوفل تشکیل می‌دهد. ابوجهم بن حذیفه در آن مجلس گفت که کسی که ما با او بیعت می‌کنیم باید قصاص خون عثمان را پی‌گیری کند. عمار بن یاسر در آن جلسه حضور داشت و با این موضوع مخالفت کرد. ابوجهم به او می‌گوید که چه طور برای شلاقهایی که خوردی قصاص می‌طلبی اما برای خون عثمان نه؟ و جلسه به هم می‌خورد. از دیگر مشارکت کنندگان در جلسه نامی برده نشده، ولی حضور ابوجهم این احتمال را در ذهن می‌آورد که طلحه در آنجا حضور داشته ولی حضور علی در آن‌جا نامحتمل است. ویلفرد مادلونگ می‌نویسد عمار احتمالاً می‌خواسته که مانع از انتخاب طلحه گردد.[۵]

عمار از اولین شیعیان علی بود. از سال ۳۵ هجری/۶۵۶ میلادی به بعد، علی روی او حساب ویژه‌ای باز کرد. عمار قبل از جنگ جمل، به کوفه رفت و موفق شد سپاهیانی از کوفه را به علی ملحق کند. عمار از جمله کسانی بود که پس از اتمام این جنگ، عایشه را به بصره بردند و مراقب وی بودند.[۱]

عمار در سال ۳۷ هجری/۶۵۷ میلادی در جنگ صفین و در سن کهولت (۹۰ سالگی) کشته شد. چندین قرن بعد، قتلگاه وی در صفین مشخص گردید.[۱] قبر وی در شهر رقه کشور سوریه قرار دارد.در ۶ فروردین سال ۱۳۹۳ ، داعش با کارگذاشتن مواد منفجره، دو مناره مقبره عمار یاسر و اویس قرنی را تخریب کردند. داعش همچنین در ۱۵ رجب سال ۱۴۳۵ قمری برابر با ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۹۳ این زیارتگاه را به طور کامل تخریب کرد[۶].

ویژگی‌های عمار

[ویرایش]

عمار دانش بسیار خوبی از روایات منسوب به پیامبر اسلام داشته‌است و شهرتش در این زمینه را مدیون تقوا و اخلاصش در دین اسلام است. دانشنامه اسلام بر این باور است که در سالهای بعد، نویسندگانی که دشمنان بنی امیه بودند، با ساختن حدیثهایی به نفع وی و با ذکر این که آیاتی از قرآن در مورد وی نازل شده، سعی در تکریم او داشتند، یک پیش گویی مشهور در مورد عمار که به پیامبر اسلام نسبت داده می‌شود، این است که عمار را گروهی منافق می‌کشند که جایشان در جهنم است.[۱]

فرزندان

[ویرایش]

عمار یک پسر به نام محمد داشت که وی نیز در علم حدیث دانش فراوان داشت و یک دختر به نام ام حکم داشت.[۱]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ Reckendorf, “ʿAmmār b. Yāsir”, 1:‎ 448.
  2. ↑ Poonawala، و Kohlberg، ʿALĪ B. ABĪ ṬĀLEB.
  3. ↑ زرین کوب، عبدالحسین. دو قرن سکوت. صص. ۵۷.
  4. ↑ Madelung، «'Uthmān: The Vicegerent of God and the reign of 'Abd Shams»، The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate، 119.
  5. ↑ Madelung، «'Alī: The counter-caliphate of Hāshim»، The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate، 141-142.
  6. ↑ SNN.IR، خبرگزاری دانشجو | (۱۳۹۲/۰۵/۱۰ - ۱۲:۴۵). «هتک حرمت مرقد عمار یاسر و اویس قرنی + تصاویر». fa. دریافت‌شده در 2024-06-30. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به عمار یاسر در ویکی‌گفتاورد موجود است.

منابع

[ویرایش]
  • Reckendorf, H. (1986). "ʿAmmār b. Yāsir". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. ۱ (second ed.). Leiden: E. J. Brill. p. ۴۴۸.
  • Madelung، Wilfred (۱۹۹۸). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. United Kingdom: Cambridge University Press. شابک ۰۵۲۱۶۴۶۹۶۰. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۱۲.
  • Poonawala, Ismail; Kohlberg, E (2011). "ʿALĪ B. ABĪ ṬĀLEB". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. ۱ (second ed.). Bibliotheca Persica Press. p. ۴۹۳–۵۰۶. Retrieved 24 October 2012.

جستارهای وابسته

[ویرایش]