محسن فانی کشمیری | |
---|---|
زاده | ۱۰۲۳ یا ۱۰۲۴ هـ.ق. کشمیر |
درگذشته | ۱۰۸۱ یا ۱۰۸۲ یا ۱۰۸۳ هـ.ق. |
زمینه کاری | فقه و شعر |
دوره | شاهجهان و اورنگ زیب |
کتابها | دیوان شعر |
استاد | ملا یعقوب صرفی کشمیری، محبالله اللهآبادی |
تأثیرگذاشته بر | غنی کشمیری |
ملا محسن فانی کشمیری (زاده ۱۰۲۳[۱] یا ۱۰۲۴[۲] در قطبالدین پوره در سرینگر، کشمیر- درگذشته ۱۰۸۱[۳] یا ۱۰۸۲[۴] یا ۱۰۸۳[۱]هـ. ق) از شیوخ و شاعران سدهٔ یازدهم هجری قمری بود.[۵] شاعرانی چون غنی کشمیری و اسلم سالم کشمیری و اصلح کشمیری از شاگردان او بودهاند.[۵]شعر او مربوط به اوایل دوره سبک هندی میشده و هنوز در آن از نازکخیالیها و بداعتهای زبانی غریب دوره دوم اثری دیده نمیشود.[۳]وی مدتی در اﷲآباد خدمت صدارت داشت و در حوادث فتح بلخ از کار برکنار گردید. کتاب دبستان مذاهب به غلط به او نسبت دادهشدهاست.[۶]
از زندگی او در تذکرهنامهها مطلب زیادی نوشته نشدهاست، جز اینکه تحصیلات ابتدایی و قرآن مجید را در شهر خود فرا گرفت. وی شاگرد ملا یعقوب صرفی کشمیری بودهاست. او توانست به دربار شاهجهان راه پیدا کند و صدارت (قاضی القضاتی) صوبه اللهآباد را به او میسپارند. در آنجا از حضور شیخ چشتی، محبالله اللهآبادی کسب علوم دینی و فقهی کرد[۷] و از او خرقه ستاند.[۶] وقتی پسر شاهجهان بلخ را فتح کرد. ندر محمد خان والی بلخ (متوفی: ۱۰۶۰ ه/ ۱۶۵۰ م) گریخت و داراییهایش به دستِ شاهزاده تیموری افتاد. در کتابخانه بلخ قصایدی از فانی در مدح ندر محمد خان به دست آمد از آنِ پس وی از نظر پادشاه افتاد و از صدارت هم کنار گذاشته شد. شاهجهان او را اجازه داد به وطن خود کشمیر برگردد و مقرری سالیانه بگیرد.[۸]
استفاده از واژههای هندی رنگ و بویی هندی به اشعار او دادهاست.[۶]
در گردبادِ حادثه یک مهربان بس است | گر دست بر زمین نرسد، آسمان بس است | |
بر خوانِ خود نشین و چو مهمان عزیز باش | نانِ درُست گر نرسد، نیمْ نان بس است | |
دشمن گر از غلاف برآید، مده جواب | خاموشیِ تو جوهرِ تیغ زبان بس است | |
اهل کمال عمر به سختی به سر برند | یعنی برای رزق هُما استخوان بس است | |
بار جهان به دوش ـ چو گاوِ زمین ـ مکش | یک مشت خاک، بر سر از این خاکدان بس است | |
فانی! دکان عشق به هر کوچه وا مکن | یک دل متاع داری و یک دل سِتان بس است |
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن |پیوند=
دارد (کمک)
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن |پیوند=
دارد (کمک)
|تاریخ بازیابی=
نیاز به وارد کردن |پیوند=
دارد (کمک)