فدائیان

فدائیان، فداییون یا فدایی‌ها به گروه‌ها یا افرادی گفته می‌شود که به خاطر یک عقیده، هدف، یا آرمان یا افراد خاص حاضرند جان خود را فدا کنند. این واژه ریشه در کلمه عربی «فداء» دارد که به معنی قربانی کردن یا فداکاری است.

امیر رافی

واژه فدایی در فارسی (فرهنگ معین) به این صورت معنی می‌شود: «کسی که جان خود را برای کسی یا هدفی بدهد».^[۱] همچنین در فرهنگ واژگان مترادف و متضاد فارسی، «فدایی» به صورت «جان‌نثار، قربانی و فدوی»^[۲] نیز معنی شده‌است. فدائیان جمع کلمه فدایی، به معنای " قربانی" در زبان عربی است.

دولت اسماعیلیه

حسن صباح ، بنیانگذار حکومت نزاریه اسماعیلیان در ایران و سوریه،که با سُنّی های سلجوقی می جنگیدند؛ برای نخستین بار این واژه را منسوب حشاشیون کرد. ^{[نیازمند منبع]}

ارمنستان

در قرن نوزدهم، ارمنی‌ها سازمان‌های چریکی ارمنی و گروه‌های مسلح عثمانی (غرب ارمنستان کنونی) را که علیه نسل‌کشی ارمنی‌ها مبارزه کردند، فدایی خطاب می‌کردند. در اوایل دهه ۱۹۹۰، زمانی که جمهورری آذربایجان بر سر ناگورنو قره‌باغ مباحثه می‌کرد، در جنگ قره باغ ارمنی‌ها اصطلاح فدائیان را برای یگان‌های عملیاتی غیرمعمولی بکار می‌بردند. این اصطلاح امروزه برای داوطلبان ارمنی استفاده می‌شود و می‌توان آن را در ادبیات و شعرهای انقلابی ارمنستان یافت.

مصر

در طول دهه ۱۹۴۰، یک گروه از شهروندان داوطلب شدند، برای حفظ منطقه‌ای از سرزمین مصر در نزدیکی کانال سوئز، علیه انگلیسی‌ها مبارزه کنند. انگلستان پایگاه‌های نظامی خود را اطراف کانال سوئز بنا کرده بود، و از آن‌ها محافظت می‌کرد. بسیاری از مصری‌ها آن را تهدیدی برای حاکمیت کشورشان می‌دانستند. زمانی که دولت مصر هیچ واکنشی نشان نداد، رهبران مردمی مصر گروه‌هایی از فدائیان را تشکیل دادند که آموزش دیده‌ بودند هر انگلیسی یا پایگاهی را در خاک مصر دیدند نابود کنند.^{[نیازمند منبع]}

اریتره

افرادی با همین نام، در شهر اسمره در طول ۱۵ الی ۲۰ سال علیه اتیوپی مبارزه می‌کردند. آن‌ها به صورت مخفیانه کسانی که علیه استقلال اریتره فعالیت می‌کردند را نابود می‌کردند. ^{[نیازمند منبع][چه زمانی؟]}

ایران

در تاریخ معاصر ایران دو گروه سیاسی با ایدئولوژی و مشی کاملاً متفاوت خود را با نام فدائیان نامیده‌اند؛ فدائیان اسلام به عنوان یکی از اولین سازمان‌های بنیادگرای اسلامی در جهان اسلام بودند. این سازمان در سال ۱۹۴۶ توسط نواب صفوی تأسیس شد.

گروه دیگر سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران است که در سال ۱۳۴۹ با ایدئولوژی مارکسیستی تأسیس شد و بعد از انقلاب ۱۳۵۷ دچار انشعاب شد و کروه‌های مختلفی با نام فدایی، مانند سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)، سازمان فدائیان (اقلیت)، اتحاد فداییان کمونیست، چریک‌های فدایی خلق ایران و ... از درون آن پدید آمد.

عراق

در ابتدای سال ۱۹۹۵، در کشور عراق یک گروه شبه نظامی وفادار به صدام و حزب بعث، به نام فدائیان صدام تأسیس شد.

فلسطینی‌ها

مقالهٔ اصلی: فداییون فلسطین

فدائیان فلسطینی گروهی از مردمان ملی‌گرا و جنگجو هستند که تلاش می‌کنند در خطوط نظامی اسرائیل نفوذ کنند^[۳] اعضای این گروه‌ها در نوار غزه، کرانه باختری و یا در همسایگی لبنان و سوریه زندگی می‌کنند. پس از عملیات پیکان سیاه اسرائیل در سال ۱۹۵۵، فدائیان فلسطینی به ارتش واحد مصر پیوستند.^{[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰]} در طول این زمان (۱۹۴۸ تا ۱۹۸۰) این کلمه به صورت بین‌المللی، بارها در رسانه‌های عربی، برای (مترادف) جنگجویان بزرگ استفاده شد. در زبان عبری اسرائیلی این اصطلاح (פַדַאיוּן fada'iun)، مفهوم منفی دارد و برای تروریسم به کار می‌رود.^[۳] از اواسط دهه ۱۹۶۰ و افزایش گروه‌های سازمان‌یافته نظامی مثل سازمان آزادی‌بخش فلسطین، کاربرد این واژه کاهش یافت؛ البته در زمینه‌های تاریخی هنوز موجود است.

ترکیه / اواخر امپراتوری عثمانی

در تاریخ ترکیه، اصطلاح فدایلر (Fedailer) برای نیروهای غیرعادی، معروف به قوای ملّیه (Kuva-yi Miliye) در زمان امپراتوری عثمانی یا دوران تک حزبی ترکیه استفاده می‌شد. ^{[نیازمند منبع]}

در فرهنگ عامه

• در سری بازی‌های اساسینز کرید (Assassins creed)، شخصیت اصلی، یک فدائی است.
• کتاب الموت نوشته ولادیمیر بارتول؛ کتابی دربارهٔ حسن صباح، فدائیان، حشاشین و حوریان باغ بهشتی الموت.

جستارهای وابسته

• مجاهدین
• جنگ چریکی

منابع

1. «فدایی در فرهنگ معین (سایت واژه یاب)».
2. «فدایی در فرهنگ واژگان مترادف و متضاد (سایت واژه یاب)».
3. "Which Came First- Terrorism or Occupation - Major Arab Terrorist Attacks against Israelis Prior to the 1967 Six-Day War".
4. Haya Regev, Dr. Avigail Oren, The operations in the 1950s, University of Tel Aviv, 1995
5. Glubb, John Bagot.
6. 1948-1967- Major Terror Attacks.
7. Which Came First- Terrorism or Occupation – Major.
8. Remembrance Day Background بایگانی‌شده در ۲۰۱۴-۱۰-۲۴ توسط Wayback Machine. jafi.org (2005-05-15).
9. Fedayeen Attacks 1951–1956 بایگانی‌شده در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine. jafi.org (2005-05-15).
10. The 1956 Sinai Campaign بایگانی‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine.

ویکی‌پدیای انگلیسی؛ https://en.wikipedia.org/wiki/Fedayeen