مداخله ایالات متحده آمریکا در تغییر رژیم سایر کشورها

تاریخ توسعه‌طلبی آمریکا

مداخله‌های ایالات متحده آمریکا در تغییر رژیم سایر کشورها شامل تلاش‌های علنی و مخفیانه با هدف تغییر، جایگزینی یا حفظ دولت‌های خارجی می‌شود. در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی، دولت ایالات متحده آمریکا تلاش‌هایش را برای تغییر در کشورهای آمریکای لاتین و جنوب غربی اقیانوسیه آغاز نمود که جنگ آمریکا و مکزیک، جنگ آمریکا و اسپانیا و جنگ فیلیپین و آمریکا در همین راستا بوده‌است. در آغاز قرن بیستم میلادی، آمریکا توانسته بود در کشورهای بسیاری نظیر پاناما، هندوراس، نیکاراگوئه، مکزیک، هائیتی و جمهوری دومینیکن دولت‌های دوست و حامی خود را مستقر کرده یا شکل دهد.

بعد از جنگ جهانی دوم، آمریکا حوزه جغرافیایی تلاش‌هایش را برای تغییر رژیم به شدت توسعه داد و وارد رقابت با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برای به دست گرفتن رهبری جهان و پیروزی در جنگ سرد شد. از مهم‌ترین عملیات‌های این دوره می‌توان به کودتای ۲۸ مرداد با هدف ایران، عملیات خلیج خوک‌ها با هدف کوبا، کشتار ضدکمونیستی اندونزی در دهه ۱۹۶۰ و پشتیبانی از جنگ کثیف در آرژانتین، علاوه بر فعالیت‌ها در مناطق سنتی عملیات‌های آمریکا (یعنی کارائیب و آمریکای مرکزی) اشاره کرد. علاوه بر این، آمریکا در انتخابات‌های بسیاری از کشورهای دیگر مداخله کرده‌است. برای نمونه می‌توان به مداخله در انتخابات ژاپن در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ برای حفظ حزب مورد نظر خود در قدرت به وسیله کمک‌های مالی مخفیانه، در فیلیپین برای پیشبرد کمپین ریاست جمهوری رامون مگسیسی در سال ۱۹۵۳ و در لبنان برای کمک به احزاب مسیحی در سال ۱۹۵۷ به کمک مداخلات مالی مخفیانه اشاره کرد.[۱] آمریکا در بین سال‌های ۱۹۴۶ تا ۲۰۰۰ حداقل ۸۱ عملیات مخفی یا علنیِ دانسته شده برای مداخله در انتخابات سایر کشورها انجام داده‌است.[۲]

بعد از جنگ جهانی دوم، آمریکا در سال ۱۹۴۵ منشور ملل متحد را به عنوان قانون کلیدی حاکم بر روابط بین‌الملل[۳] امضا کرد[۴] که از لحاظ قانونی این کشور را ملزم به رعایت مفاد منشور می‌کرد. به‌خصوص، ماده ۲ این منشور که استفاده از زور یا تهدید را در روابط بین‌الملل محدود به مواردی بسیار خاص می‌نمود.[۵] بنابراین، این بند هرگونه تلاش حقوقی برای توجیه تغییر رژیم در کشوری خارجی را دشوار می‌کند.[۶]

پس از فروپاشی شوروی، آمریکا جنگ‌هایی را برای تعیین دولت تعدادی از کشورها رهبری یا حمایت کرده‌است. انگیزه مطرح‌شده از سوی آمریکا برای این مداخلات، مواردی نظیر جنگ با تروریسم (نظیر جنگ افغانستان و یا براندازی دولت‌های دیکتاتوری (نظیر جنگ عراق یا مداخله نظامی در لیبی (۲۰۱۱)) بوده‌است.

دوران جنگ سرد

[ویرایش]

سال ۱۹۵۳: ایران

[ویرایش]

کودتای ۲۸ مرداد به براندازی دولت وقت ایران، محمد مصدق در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ توسط سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا (تحت نام پروژه "TPAJAX") و بریتانیا (تحت نام عملیات "Boot") اشاره دارد.[۷][۸][۹] این کودتا موجب تغییر رفتار حکومت پادشاهی ایران و محمدرضا شاه از یک پادشاهی مشروطه به یک رژیم اقتدارگرا تا سقوط آن در انقلاب ۱۳۵۷ منجر گردید.[۱۰]

دوران پس از جنگ سرد

[ویرایش]

سال ۲۰۰۵: ایران

[ویرایش]

یه گفته منابع اطلاعاتی آمریکایی و پاکستانی، در سال ۲۰۰۵ دولت آمریکا به‌طور مخفیانه شروع به آموزش و ترغیب یک گروه مسلح بلوچ اهل پاکستان به نام جندالله نمود که مسئول انجام تعدادی حمله و شبیخون مسلحانه و کشتار درون ایران است.[۱۱] به گفته ولی نصر، این گروه با القاعده ارتباط و در زمینه قاچاق مواد مخدر فعالیت داشته‌است.[۱۲] منابع اطلاعاتی غربی بعدها ادعا کردند که پشتیبانی جندالله در واقع توسط موساد و به صورت یک عملیات پرچم دروغین انجام گرفته بوده تا وابستگی جندالله را به جای اسرائیل به آمریکا نشان دهد.[۱۳]

سال‌های ۲۰۰۶-۲۰۰۷: سرزمین‌های فلسطینی

[ویرایش]
سرزمین‌های فلسطینی اشغال‌شده

دولت آمریکا، سازمان فتح در فلسطین را برای ساقط کردن دولت اسماعیل هنیه تحت فشار قرار داد؛[۱۴][۱۵][۱۶] چرا که دولت بوش از دولت انتخابی اکثریت مردم فلسطین در انتخابات مجلس فلسطین (۲۰۰۶) راضی نبود.[۱۴][۱۵][۱۷] دولت آمریکا یک برنامه آموزش و تسلیح نظامی را با هزینه رسمی ده‌ها میلیون دلار با تصویب در کنگره ایالات متحده آمریکا ایجاد کرد که همانند ماجرای مک‌فارلین دارای منابع مخفی تأمین هزینه برای به راه انداختن نبردی خونین علیه دولت اسماعیل هنیه بود.[۱۴][۱۸][۱۹] این جنگ بسیار خشن بود و منجر به تعداد زیادی آدم‌ربایی، شکنجه و تلفات غیرنظامی انجام شده توسط سازمان فتح علیه حماس، در مواردی در مقابل چشمان خانواده آن‌ها و آتش زدن یک دانشگاه در غزه گردید. تلاش‌های دولت عربستان سعودی برای توافق صلح بین دو طرف با فشار دولت آمریکا روی فتح برای رد کردن این توافق و تلاش برای ساقط نمودن دولت هنیه روبه‌رو شد.[۱۴] در نهایت دولت هنیه مجبور به عقب‌نشینی از حاکمیتش روی تمامی سرزمین‌های فلسطینی شد. حماس به نوار غزه و فتح به کرانه باختری رود اردن عقب‌نشینی کرد.

مداخله‌های سری

[ویرایش]

در دوره‌ی جدید، آمریکا تلاش‌های سرّی متعددی برای تغییر رژیم در کشورهای گوناگون داشته‌است. به‌خصوص، در دوره جنگ سرد، آمریکا با پشتیبانی از کودتاهای مسلحانه اقدام به سرنگونی دولت‌های دموکراتیک انتخاب‌شده توسط مردم در سوریه (سال ۱۹۴۹)، ایران (سال ۱۹۵۳)، گواتمالا (سال ۱۹۵۴)، برزیل (سال ۱۹۶۴) و شیلی (سال ۱۹۷۳) نموده است.

مقاله‌های مرتبط

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ The Washington Post, October 13, 2016, "The Long History of the US Interfering with Elections Elsewhere," https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/10/13/the-long-history-of-the-u-s-interfering-with-elections-elsewhere/ بایگانی‌شده در ژوئن ۱۶, ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
  2. ↑ New York Times, February 17, 2019, "Russia Isn't the Only One Meddling in Elections, We Do It, Too," https://www.nytimes.com/2018/02/17/sunday-review/russia-isnt-the-only-one-meddling-in-elections-we-do-it-too.html بایگانی‌شده در فوریه ۱۹, ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine citing Conflict Management and Peace Science, September 19, 2016 "Partisan Electoral Interventions by the Great Powers: Introducing the PEIG Dataset," http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0738894216661190
  3. ↑ Mansell, Wade and Openshaw, Karen, "International Law: A Critical Introduction," Chapter 5, Hart Publishing, 2014, https://books.google.com/booksid=XYrqAwAAQBAJ&pg=PT140 بایگانی‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine
  4. ↑ United Nations Foundation, August 20, 2015, "The American Ratification of the UN Charter," http://unfoundationblog.org/the-american-ratification-of-the-un-charter/ بایگانی‌شده در سپتامبر ۱۰, ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
  5. ↑ "All Members shall refrain in their international relations from the threat or use of force against the territorial integrity or political independence of any state." United Nations, "Charter of the United Nations," Article 2(4), http://www.un.org/en/sections/un-charter/chapter-i/index.html بایگانی‌شده در اکتبر ۲۸, ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
  6. ↑ Fox, Gregory, "Regime Change," 2013, Oxford Public International Law, Max Planck Encyclopedia of Public International Law, Sections C(12) and G(53)–(55), http://opil.ouplaw.com/view/10.1093/law:epil/9780199231690/law-9780199231690-e1707 بایگانی‌شده در نوامبر ۴, ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
  7. ↑ Clandestine Service History: Overthrow of Premier Mossadeq of Iran, Mar. 1954: p. iii.
  8. ↑ Ends of British Imperialism: The Scramble for Empire, Suez, and Decolonization. I.B.Tauris. 2007. pp. 775 of 1082. ISBN 978-1-84511-347-6.
  9. ↑ New York Times, 2000, "Secrets of History: The United States in Iran," https://www.nytimes.com/library/world/mideast/041600iran-cia-index.html بایگانی‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
  10. ↑ U.S. foreign policy in perspective: clients, enemies and empire. David Sylvan, Stephen Majeski, p. 121.
  11. ↑ ABC News, "The Blotter Blog," Brian Ross; Christopher Isham (April 3, 2007), "Exclusive: The Secret War Against Iran," "Archived copy". Archived from the original on April 30, 2012. Retrieved April 3, 2007.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
  12. ↑ The New Yorker, July 8, 2008, Seymour Hersh, "Preparing the Battlefield, The Bush Administration Steps Up Its Secret Moves Against Iran," http://www.newyorker.com/magazine/2008/07/07/preparing-the-battlefield بایگانی‌شده در دسامبر ۴, ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
  13. ↑ فارن پالیسی, January 13, 2012, "False Flag," https://foreignpolicy.com/2012/01/13/false-flag/ بایگانی‌شده در سپتامبر ۱۷, ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ ونتی فر, March 3, 2008, "The Gaza Bombshell," http://www.vanityfair.com/news/2008/04/gaza200804 بایگانی‌شده در ژانویه ۲۸, ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Christian Science Monitor, May 25, 2007, "Israel, US, and Egypt Back Fatah's Fight Against Hamas," http://www.csmonitor.com/2007/0525/p07s02-wome.html بایگانی‌شده در اکتبر ۲۶, ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine
  16. ↑ تایمز (UK), November 18, 2006, "Diplomats Fear US wants to Arm Fatah for 'War on Hamas'"
  17. ↑ The Times (UK), November 18, 2006, "Diplomats Fear US Wants to Arm Fatah for 'War on Hamas'"
  18. ↑ The Middle East Online, January 31, 2007, http://www.middle-east-online.com/english/?id=19358 بایگانی‌شده در اکتبر ۳۰, ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
  19. ↑ سان فرانسیسکو کرونیکل, December 14, 2006, "U.S. Training Fatah in Anti-Terror Tactic – Underlying Motive Is to Counter Strength of Hamas, Analysts Say," http://www.sfgate.com/news/article/U-S-training-Fatah-in-anti-terror-tactics-2465370.php بایگانی‌شده در دسامبر ۳, ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine