مدافینیل

مدافینیل
(R)-(−)-modafinil (armodafinil; top)
(S)-(+)-modafinil (bottom)
داده‌های بالینی
نام‌های تجاریProvigil, others (see below)
نام‌های دیگرCRL-40476; Diphenylmethylsulfinylacetamide
AHFS/Drugs.commonograph
مدلاین پلاسa602016
داده‌ها
رده‌بندی داروهای
بارداری
میزان وابستگیوابستگی روانی: بسیار کم[۱]
وابستگی جسمی: ناچیز[۱]
اعتیادآوریبسیار اندک[۲]
روش مصرف داروخوراکی (قرص)
کد ATC
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمیNot determined due to the aqueous insolubility
پیوند پروتئینی۶۲٪
متابولیسمHepatic (primarily via amide hydrolysis;[۴] CYP1A2, CYP2B6, CYP2C9, CYP2C19, CYP3A4, CYP3A5 involved[۵]
نیمه‌عمر حذف15 hours (R-enantiomer),
4 hours (S-enantiomer)[۳]
دفعادرار (۸۰٪)
شناسه‌ها
  • 2-[(diphenylmethyl)sulfinyl]acetamide
شمارهٔ سی‌ای‌اس
پاب‌کم CID
IUPHAR/BPS
دراگ‌بنک
کم‌اسپایدر
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.168.719 ویرایش در ویکی‌داده
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیاییC15H15NO2S۱
جرم مولی273.35 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)
  • O=S(C(c1ccccc1)c2ccccc2)CC(=O)N
  • InChI=1S/C15H15NO2S/c16-14(17)11-19(18)15(12-7-3-1-4-8-12)13-9-5-2-6-10-13/h1-10,15H,11H2,(H2,۱۶٬۱۷) ✔Y
  • Key:YFGHCGITMMYXAQ-UHFFFAOYSA-N ✔Y
 N✔Y (این چیست؟)  (صحت‌سنجی)

«مُدافینیل» (انگلیسی: Modafinil) یک داروی محرک است که برای افزایش هوشیاری و کاهش خواب‌آلودگی و افزایش تمرکز استفاده می‌شود. این دارو در آمریکا با نام تجاری پروویجیل (به انگلیسی: Provigil) و در ایران با نام‌های مختلفی همچون پروفینیل، نارکوفینیل، مدافینیل و مفینال عرضه می‌شود.

موارد مصرف

[ویرایش]

این دارو برای کنترل نارکولپسی، اختلالات خواب ناشی از شیفت کاری و اختلالات خواب ناشی از آپنه خواب استفاده می‌شود.

ممکن است مدافینیل برای افزایش تمرکز، کنترل اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی و کاهش خستگی همچنین داروی شب امتحان دانشجویان مانند ریتالین استفاده شود ولی برای این موارد تأیید نشده‌است.

مدافینیل توسط خلبانان نیروی هوایی آمریکا، هند و بریتانیا در زمان عملیات برای کاهش خستگی و افزایش هوشیاری استفاده می‌شود.[۶][۷][۸]این دارو به شکل خوراکی مصرف می‌شود.[۹]

عوارض جانبی

[ویرایش]

اعتیاد

[ویرایش]

این دارو برخلاف دیگر محرک‌ها اعتیادآور نیست و باعث وابستگی نمی‌شود و ایجاد نشئگی نمی‌کند ولی ممکن است با قطع مصرف دارو دوباره عوارض بیماری عود کند.[۱][۲]

عوارض عمده

[ویرایش]

یک سوم بیماران ممکن است دچار سردرد شوند.

در ۱۱٪ بیماران تهوع و در ۱۰٪ بیماران هیجان، عصبانیت، اضطراب، سرگیجه و اسهال گزارش شده‌است. عوارض جانبی رایج شامل سردرد، اضطراب، مشکل در خواب و حالت تهوع است.[۹] عوارض جانبی جدی ممکن است شامل واکنشهای آلرژیک مانند آنافیلاکسی، سندرم استیونز-جانسون، سوء استفاده و توهم باشد.[۹] هنوز مشخص نیست که آیا استفاده در دوران بارداری بی خطر است یا خیر.[۹] ممکن است مقدار داروی مورد استفاده در افرادی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند نیاز به تنظیم داشته باشد.[۹] این دارو در افرادی که آریتمی، فشار خون بالا یا هیپرتروفی بطن چپ دارند توصیه نمی‌شود.[۱۰] نحوه کار آن کاملاً مشخص نیست.[۹] یک احتمال این است که ممکن است مناطقی از مغز درگیر با چرخه خواب را تحت تأثیر قرار دهد.[۹]فلج عضلی

مکانیسم اثر

[ویرایش]

مکانیسم اصلی این دارو هنوز به‌طور کامل شناخت شده نیست.

مدافینیل بازجذب دوپامین را مهار می‌کند و همچنین میزان هیستامین را در هیپوتالاموس افزایش می‌دهد، نوراپی‌نفرین را هم در مغز و هم در خون افزایش می‌دهد، آگونیست نسبی گیرنده D2 دوپامینی است و همچنین Catechol-O-methyltransferase را مهار می‌کند.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Case reports:
    • Krishnan R, Chary KV (March 2015). "A rare case modafinil dependence". Journal of Pharmacology & Pharmacotherapeutics. 6 (1): 49–50. doi:10.4103/0976-500X.149149. PMC 4319252. PMID 25709356. He claimed to have symptoms of worsening of lethargy, tremors of hands, anxiety and erratic sleep hours when he skipped modafinil, patient reported a sense of well-being only with the drug and with the above dose [(1200mg/day)].  ... He reported sleep disturbance, increased sense of body warmth, lethargy and low mood during the process of tapering the drug. Low dose of clonazepam was added to reduce the withdrawal symptoms.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
    • Kate N, Grover S, Ghormode D (2012). "Dependence on supratherapeutic doses of modafinil: a case report". The Primary Care Companion for CNS Disorders. 14 (5). doi:10.4088/PCC.11l01333. PMC 3583757. PMID 23469316.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Mignot EJ (Oct 2012). "A practical guide to the therapy of narcolepsy and hypersomnia syndromes". Neurotherapeutics. 9 (4): 739–52. doi:10.1007/s13311-012-0150-9. PMC 3480574. PMID 23065655. Because of the relatively low risk of addiction, modafinil can be more easily prescribed in patients without a clear, biochemically defined central hypersomnia syndrome, and is also easier to stop, if needed. It is also a schedule IV compound.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
  3. ↑ «Nuvigil Prescribing Information» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۷.
  4. ↑ Robertson P, Hellriegel ET (2003). "Clinical pharmacokinetic profile of modafinil". Clinical Pharmacokinetics. 42 (2): 123–37. doi:10.2165/00003088-200342020-00002. PMID 12537513.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
  5. ↑ Robertson P, DeCory HH, Madan A, Parkinson A (Jun 2000). "In vitro inhibition and induction of human hepatic cytochrome P450 enzymes by modafinil". Drug Metabolism and Disposition. 28 (6): 664–71. PMID 10820139.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:استفاده از پارامتر نویسندگان (link)
  6. ↑ Air Force Special Operations Command Instruction 48–101 بایگانی‌شده در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine (sects. 1.7.4), U.S. Air Force Special Operations Command, November 30, 2012.
  7. ↑ "Pilot pill project". News – City. PuneMirror. February 16, 2011. Archived from the original on 19 March 2012. Retrieved July 4, 2012.
  8. ↑ Wheeler B (October 26, 2006). "BBC report on MoD research into modafinil". BBC News. Retrieved July 4, 2012.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ ۹٫۵ ۹٫۶ "Modafinil Monograph for Professionals". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved 24 June 2018.
  10. ↑ BNF 74 (74 ed.). Pharmaceutical Press. September 2017. p. 468. ISBN 978-0-85711-298-9.

پیوند به بیرون

[ویرایش]
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مدافینیل موجود است.