مسجد نه‌گنبد

آتشکدهٔ نوبهار
مسجد نه‌گنبد در افغانستان واقع شده
مسجد نه‌گنبد
بلخ
مکاننزدیک بلخ، ولایت بلخ
منطقهاسلام
مختصات۳۶°۴۳′۴۷٫۱″ شمالی ۶۶°۵۳′۷٫۱″ شرقی / ۳۶٫۷۲۹۷۵۰°شمالی ۶۶٫۸۸۵۳۰۶°شرقی / 36.729750; 66.885306
گونهویرانه

مسجد نُه‌گنبد یا مسجد حاجی پیاده (در دوران باستان: آتشکده نوبهار یا معبد نوبهار) بنایی است تاریخی در ولایت بلخ افغانستان، در ۳ کیلومتری جنوب شهر بلخ قرار دارد. این بنا در نیمهٔ دوم سدهٔ نهم میلادی و در دورهٔ سامانیان ساخته شده است.[۱]

در دوران باستان و تا پیش از حملهٔ اعراب به بلخ و دوران برمکیان آتشکدهٔ زرتشتی و نیایشگاه بودایی بوده و به آتشکده نوبهار یا معبد نوبهار معروف بوده است. پس از ورود اسلام و در دورهٔ حکومت اسلامی، معابد زرتشتی و بودایی از فعالیت بازماندند یا تبدیل به مسجد شدند و شمار زیادشان هم تخریب شد. نوبهار یکی از معابدی بود که در زمان فضل برمکی به صورت مسجد جامع درآمد و بعدتر نام مسجد نُه‌گنبد را کسب کرد. یعقوب لیث نیز در این کار سهم گرفته و حتی بقایای آثار نوبهار را که دارایی این سرزمین بود، برای خلیفهٔ عباسی به عنوان تحفه فرستاد و سرانجام به‌دست چنگیز خان تمام آبادی‌های بلخ همراه این بنای تاریخی که در آن زمان مسجد جامع شهر بود، ویران شد. و اکنون فقط چند ستون از آن باقی مانده است. یکی از دروازه‌های ششگانهٔ جنوبی شهر بلخ به نام دروازهٔ نوبهار است.[۲][۳]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ تارنمای یونسکو، City of Balkh (antique Bactria)
  2. ↑ مراکز مهم آیین بودایی در افغانستان مؤلف محمداسحق ابراهیمی
  3. ↑ افغانستان در پرتو تاریخ، نوشتهٔ احمدعلی کُهزاد

منابع

[ویرایش]
  • فهرست پایگاه‌های باستان‌شناسیِ افغانستان (عنوان فرانسوی: Catalogue des sites archeologiques d'Afghanistan/عنوان انگلیسی: Archaeological gazetteer of Afghanistan)، جلد اول، نوشتهٔ وارویک بال (Warwick Ball)، انتشارات Editions Recherche sur les civilisations، پاریس، ۱۹۸۲
  • رنجبر احمد. خراسان بزرگ (بحثی پیرامون چند شهر از خراسان بزرگ). تهران: انتشارات امیرکبیر. ۱۳۶۳