مسکن به مکانی با امکانات مکفی برای اقامت گفته میشود که یک یا چند خانوار به عنوان خانمان از آن استفاده کنند. خانه، آپارتمان، خانه سیار و خانه شناور انواع مسکن هستند. با افزایش جمعیت جهان، تأمین مسکن به یکی از مهمترین دغدغههای اقتصادی-اجتماعی تبدیل شدهاست. بیشتر دولتها دارای نهادی شبیه وزارت مسکن هستند و تلاش میکنند از طریق وام مسکن به تأمین مسکن برای شهروندان بپردازند.[۱]
مسکن به عنوان یک تعیین کننده اجتماعی در سلامت شناخته می شود. کمبود مسکن یا مسکن بیکیفیت میتواند بر سلامت جسمی و روانی افراد تأثیر منفی بگذارد. ویژگیهای مسکن که بر سلامت جسمی تأثیر منفی می گذارد شامل نم، قارچ، گرمایش ناکافی و ازدحام بیش از حد است.[۲] مسکن میتواند از طریق قرار گرفتن در معرض عوامل تشدیدکننده آسم یا سرب ، و از طریق صدمات ناشی از کمبودهای ساختاری بر سلامت کودکان تأثیر بگذارد (به عنوان مثال کمبود محافظ پنجره یا پوشش رادیاتور).[۳]
تأمین «مسکن مناسب» بسته به شرایط بازار مسکن، وضعیت اقتصاد کلان، تحولات جمعیتی و میزان نیاز به مسکن، رویکرد حاکم بر دولتها و ظرفیت درونی آنها متفاوت میباشد.[۴]
طبق اصل سیویکم قانون اساسی، داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است.[۵] اما متأسفانه بنا بر توضیحات بخش "تنظیم بازار زمین شهری" از طرح جامع مسکن سند راهبردی ـ اجرائی وزارت راه و شهرسازی، در دوره 1358-82 وزارت مسکن و شهرسازی 737 هزار هکتار زمین تملک کرده است، در مقابل 38 هزار هکتار زمین مسکونی و 4 هزار هکتار زمین غیرمسکونی واگذار کرده است.[۶]
«مسکن کوچکمقیاس» تلاشی برای خانهدار کردن طیف وسیعتری از جامعه بوده و شامل فضایی با حداقل امکانات و شرایط مناسب زیستی-سکونتی جهت رشد مادی و معنوی ساکنان است.[۷] همچنین مسکن کوچکمقیاس به معنای کوچکی اندازهی فضای زیست با رعایت استانداردها و باکیفیت است و لزوما سعی در کاهش هزینه یا کیفیت (همانند مسکن حداقل) ندارد. آنچه خانههای کوچک را قابل سکونت مینماید، کیفیتی است که معمولا با واژگان کارا، جادار، بزرگ و دلباز توصیف میشود. در حال حاضر برخلاف موانع و چالشها، این واحدها در کلانشهرهای کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه، آلمان و انگلستان مورد پذیرش جوانان و سالمندان جامعه قرار گرفته و جایگاه مناسبی را در بازار عرضه و تقاضای مسکن دارند.[۸]
· مقرونبهصرفه بودن
· محیط پیرامون و دسترسی
· جایگاه معماری و خلاقیت
· امنیت (فیزیکی و روانی)
· تعداد همسایگان
· نیازهای ساکنان و هنجارهای فضایی جامعه
· سطح دانش عمومی و تخصصی
· قوانین و ضوابط
· بهرهوری انرژی و محیطزیست (فضای سبز)[۸]