در شیمی، میانلایِش (به انگلیسی: Intercalation) عبارت است از گنجاندن یا جایگذاری برگشتپذیر یک مولکول (یا یون) در مواد لایهای با ساختارهای لایهای. نمونههایی در گرافیت و دی کالکوژنیدهای فلزات واسطه یافت میشود.[۱][۲]
یکی از میزبانهای میانلایش معروف، گرافیت است که پتاسیم را بهعنوان مهمان در هم میگیرد.[۳]
یکی دیگر از خانوادههای شناخته شده میزبانهای میانلایش، دیکالکوژنیدهای فلزی لایهای مانند تیتانیوم دیسولفید هستند.[۴] به روشی مشخص، از آنجایی که فاصله بین صفحات افزایش مییابد، و با رسانندگی الکتریکی، چون که انتقال بار تعداد حاملهای بار را تغییر میدهد، میانلایش با پراش پرتوِ-ایکس تحلیل میشود.
یک مورد شدید از میانلایش، جداسازی کامل لایههای ماده است. این فرایند پوستهپوستهشدن (به انگلیسی: exfoliation) نامیده میشود. بهطور معمول شرایط خورنده شامل حلالهای بسیار قطبی و شناساگرهای خورنده مورد نیاز است.[۵]
در بیوشیمی، میانلایش قرار دادن مولکولها بین بازهای DNA است. این فرایند به عنوان روشی برای تجزیه و تحلیل DNA و همچنین اساس انواع خاصی از مسمومیتها استفاده میشود.
کلاتراتها مواد شیمیایی متشکل از مشبکه هستند که مولکولها را دربرگرفته یا به تله میاندازند. معمولاً ترکیبات کلاترات پلیمری هستند و بهطور کامل مولکول مهمان را در بر میگیرند. ترکیبات درونگیر اغلب مولکول هستند، در حالی که کلاتراتها معمولاً پلیمری هستند. بر خلاف ترکیبات کلاترات ترکیبات میانلایش سه-بعدی نیستند.[۶] طبق آیوپاک، کلاتراتها «ترکیبات درونگیری هستند که در آن مولکول مهمان در قفسی است که توسط مولکول میزبان یا شبکهای از مولکولهای میزبان تشکیل شدهاست».[۷]
{{cite book}}
: |volume=
has extra text (help)
{{cite journal}}
: |hdl-access=
requires |hdl=
(help)