همایون آزاد

همایون آزاد
همایون آزاد در حال فارغ‌التحصیلی در دانشگاه داکا، 8 مارس 1970
نام اصلی	হুমায়ুন আজাদ
زاده	همایون کبیر ۲۸ آوریل ۱۹۴۷ بیکرامپور, نایب‌نشین بنگال, هند بریتانیا (now in ناحیه منشی‌گنج، بنگلادش)
درگذشته	۱۲ اوت ۲۰۰۴ (۵۷ سال) مونیخ، آلمان
آرامگاه	ناحیه منشی‌گنج
پیشه	شاعر، نویسنده، پروفسور و منتقد
زبان(ها)	بنگالی, انگلیسی
ملیت	بنگلادشی
تحصیلات	پی‌اچ‌دی (زبان‌شناسی)
دانشگاه	دانشگاه داکا (بی‌ای، MA) دانشگاه ادینبرو (پی‌اچ‌دی)
کار(های) برجسته	Aloukik Istimar Sab Kichu Bhene Pare Ekti Khuner Shopno
همسر(ها)	Latifa Kohinoor (ا. ۱۹۷۵)
جوایز جایزه ادبی آکادمی بنگلا اکوشی پاداک

همایون آزاد (English: ‎//‎Null English: ‎//‎؛ با نام شناسنامه‌ای همایون کبیر؛ ۲۸ آوریل ۱۹۴۷–۱۲ اوت ۲۰۰۴) شاعر، رمان‌نویس، داستان‌کوتاه‌نویس، منتقد، زبان‌شناس، ستون‌نویس و استاد دانشگاه داکا و اهل بنگلادش بود. وی بیش از شصت اثر نوشت. همایون به خاطر همکاری در زبان‌شناسی بنگالی، سال ۱۹۸۶ جایزه ادبی آکادمی بنگلا را دریافت کرده بود. در سال ۲۰۱۲، دولت بنگلادش وی را پس از مرگش، مفتخر به نشان ملی اکوشی پاداک کرد.^[۱][۲]

سنین جوانی و تحصیل

آزاد با نام همایون کبیر در ۲۸ آوریل سال ۱۹۴۷ در روستای ررهیخال در بیکرامپور در منطقه مونشی‌گنج متولد شد. جاگادیش چاندرا بوس، دانشمند برجسته، در همین روستا متولد شده بود.^[۳] وی در سال ۱۹۶۲ متوسطه را در مؤسسه سر جاگادیش چاندرا باس و مقطع بعدی را در دانشکده داکا در سال ۱۹۶۴ گذراند. وی به ترتیب در سال ۱۹۶۷ و ۱۹۶۸ از دانشگاه داکا مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد زبان و ادبیات بنگالی را کسب کرد. او دکترای خود را در زمینه زبان‌شناسی از دانشگاه ادینبورگ در سال ۱۹۷۶ گرفت. همایون در ۲۸ سپتامبر ۱۹۸۸ نام خانوادگی خود را از کبیر به آزاد تغییر داد.

ترور و مرگ

در ۲۷ فوریه ۲۰۰۴، در نزدیکی محوطه دانشگاه داکا در جریان نمایشگاه سالانه آکادمی بنگلاد، دو مهاجم مسلح به قلاب‌های خردکن، چندین بار بر فک، قسمت پایین گردن و دست‌ها همایون ضربه وارد کردند.^[۳] آزاد به کالج پزشکی و بیمارستان داکا در نزدیکی منتقل شد. به دستور نخست‌وزیر وقت خالده ضیا، آزاد بلافاصله برای معالجه بهتر به بیمارستان نظامی ترکیبی داکا (CMH) اعزام شد و بعداً به بیمارستان بین‌المللی بومرونگراد تایلند فرستاده شد و در آنجا بهبود یافت.^[۴]

آزاد از زمانی که گزیده‌هایی از رمانش به نام پاک سرزمین شاد باد را منتشر کرد، مورد ارعاب قرار می‌گرفت. بخش‌های این کتاب برای اولین بار در روزنامه اتفاق و در سال ۲۰۰۳ منتشر شده بود.^[۳] وی در آن رمان، به‌طور نقادانه‌ای از ایدئولوژی‌های سیاسی تندروهای اسلامی بنگلادش انتقاد کرد. پس از چاپ آن کتاب، وی تهدیدهای مختلفی را از طرف بنیادگرایان اسلامگرا دریافت کرد.^[۵]

یک هفته قبل از حمله به آزاد، دلوار حسین ساییدی، یکی از اعضای پارلمان بنگلادش در پارلمان گفت که هجو سیاسی آزاد پاک سرزمین شاد باد باید ممنوعه اعلام شود. او همچنین خواستار مجرم شناختن او بنا بر قانون کفرگویی بنگلادش شده بود.^[۳] در سال ۲۰۰۶، یکی از رهبران سازمان بنیادگرا جماعت مجاهدین بنگلادش (JMB) به بازجویان RAB اعتراف کرد که عوامل حمله به این نویسنده دو قتل دیگر در انفجار بمب و حمله به سینماها را در سال ۲۰۰۲ انجام داده‌بودند.^[۶]

در ۱۲ اوت ۲۰۰۴، همایون آزاد در آپارتمان خود در مونیخ، آلمان مُرده پیدا شد. او از یک هفته قبل برای انجام تحقیق در مورد شاعر رمانتیک آلمانی قرن نوزدهم، هاینریش هاینه، به آن شهر رفته بود.^[۷] پیش از آن نیز طی چند ماه آخر عمرش مدام توسط گروه‌های اسلامگرا مورد حمله قرار می‌گرفت و در نمایشگاه کتاب به شدت مجروح شده‌بود.^[۸] خانواده وی خواستار تحقیقات شدند و ادعا کردند که افراط‌گرایانی که پیشتر هم قصد ترورش را داشتند، در این مرگ نقش داشته‌اند.^[۹][۱۰] آزاد زمانی که زنده بود، ابراز تمایل کرده بود که بدنش را پس از مرگ به دانشکده پزشکی اهدا کنند.^[۱۱] اما جسد او پس از آوردن به بنگلادش، در خانه‌اش دفن شد، زیرا پزشکان از تحویل جسد وی برای تحقیقات پزشکی خودداری کردند.^[۱۲] اولین سالگرد مرگ همایون آزاد در روز جمعه، ۱۲ اوت ۲۰۰۵، با احترام در روستای ررهیخال برگزار شد.^[۱۳]

زندگی شخصی

آزاد در ۱۲ اکتبر ۱۹۷۵ با لطیفه کوه‌نور ازدواج کرد که اولین بار هنگام تحصیل در رشته کارشناسی ارشد در دانشگاه داکا با وی آشنا شده بود.^[۱۴][۳] آن‌ها با هم دو دختر به اسمیتا و مولی و یک پسر به نام آنانیا داشتند.^[۱۵]

منابع

1. "Humayun Azad to get Ekushey Padak". Bdnews24.com. 9 February 2012. Retrieved 3 August 2019.
2. "15 personalities receive Ekushey Padak". Bdnews24.com. 20 February 2012. Retrieved 20 February 2012.
3. Zaman, Mustafa; Hussain, Ahmede (1 September 2004). "A Truncated Life". The Daily Star. Archived from the original on 15 February 2016. Retrieved 23 November 2017.
4. "Azad's Health: Family blasts Disinformation". The Daily Star. 2004-03-07. Archived from the original on 12 November 2020. Retrieved 2017-11-24.
5. "Sayedee remanded in Humayun Azad case". Bdnews24.com. 29 July 2010. Retrieved 3 August 2019.
6. The Daily Star Newspaper's court correspondent (5 June 2006). "JMB also killed writer of Tangail, Militant commander confesses in court". The Daily Star. Archived from the original on 10 September 2018. Retrieved 3 August 2019.
7. "BD author found dead in Germany". Dawn. 14 August 2004.
8. "Humayun Azad found dead in Munich". The Daily Star. 14 August 2004. Archived from the original on 20 September 2017. Retrieved 8 August 2015.
9. "Top Bangladeshi author found dead". BBC News. 2004-08-13. Retrieved 2016-04-26.
10. "Proper probe into death of Humayun Azad demanded". The Daily Star. 11 August 2009. Retrieved 3 August 2019.
11. "Humayun Azad found dead in Munich". The Daily Star. 14 August 2004. Archived from the original on 20 September 2017. Retrieved 3 August 2019.
12. "نسخه آرشیو شده". NTV (Bangladesh) (به بنگالی). 2015-08-12. Archived from the original on 9 September 2019. Retrieved 2016-09-07.
13. "1st death anniversary of Prof Dr Humayun Azad Friday". Bdnews24.com. 10 August 2005. Retrieved 3 August 2019.
14. "Humayun Azad stabbed, fighting for life". The Daily Star. 28 February 2004. Archived from the original on 25 September 2018. Retrieved 3 August 2019.
15. "Humayun Azad found dead in Munich". The Daily Star. 14 August 2004. Archived from the original on 20 September 2017. Retrieved 2017-11-24.