همه‌پرسی اتحاد جماهیر شوروی ۱۹۹۱

همه‌پرسی اتحاد جماهیر شوروی ۱۹۹۱
۱۷ مارس ۱۹۹۱ (۱۹۹۱-03-۱۷)
آیا حفظ اتحادیه جمهوری‌های سوسیالیستی شوروی را به عنوان فدراسیونی از جمهوری‌های مساوی مستقل که در آن حقوق و آزادی‌های افراد از هر ملیتی به طور کامل تضمین می‌شود، ضروری می‌دانید؟
نتیجه
نتیجه
رأی‌ها ٪
آری ۱۱۳٬۵۱۲٬۸۱۲ ۷۷٫۸۵٪
نه ۳۲٬۳۰۳٬۹۷۷ ۲۲٫۱۵٪
رأی‌های درست ۱۴۵٬۸۱۶٬۷۸۹ ۹۸٫۱۴٪
رأی‌های سفید یا باطله ۲٬۷۵۷٬۸۱۷ ۱٫۸۶٪
مجموع رأی‌ها ۱۴۸,۵۷۴,۶۰۶ ٪۱۰۰
نام‌نوشتگان/مشارکت ۱۸۵,۶۴۷,۳۵۵ ۸۰٫۰۳٪
نتیجه به تفکیک republic
  95-100% Yes
  90-95% Yes
  85-90% Yes
  80-85% Yes
  75-80% Yes
  70-75% Yes
  Not participating
بولتن رای گیری

همه پرسی آینده اتحاد جماهیر شوروی در 17 مارس 1991 در سراسر اتحاد جماهیر شوروی برگزار شد. این تنها رفراندوم ملی در تاریخ اتحاد جماهیر شوروی بود، [۱] اگرچه توسط مقامات شش کشور از پانزده جمهوری شوروی تحریم شده بود اما هرگز در طول تاریخ شوروی همه‌پرسی مشابهی برگزار نشد.

در این همه‌پرسی از همگان پرسیده شد که آیا باید یک معاهده اتحادیه جدید بین جمهوری‌ها تصویب شود تا جایگزین معاهده 1922 شود. معاهده پیشین، همان معاهده ای بود که منتج به تشکیل اتحاد جماهیر شوروی را شده بود. پرسشی که برای اکثر رای دهندگان مطرح شد این بود:

آیا حفظ و برقراری اتحادیه جمهوری‌های سوسیالیستی شوروی را به عنوان فدراسیونی از جمهوری‌های مساوی مستقل که در آن حقوق و آزادی افراد از هر قومیتی به طور کامل تضمین می‌شود، ضروری می‌دانید؟

در برخی جمهوری ها این پرسش با تفاوت هایی رو برو شد. برای مثال، در قزاقستان ، عبارت همه پرسی با جایگزینی «دولت های مستقل برابر» به جای «جمهوری های مستقل برابر» تغییر یافت. [۲]

در راستای تفاوت پرسش در جمهوری ها، در ازبکستان، اوکراین و قرقیزستان سوالات دیگری در مورد حاکمیت و استقلال این جمهوری ها پرسیده شد.

این همه‌پرسی درصورتی انجام شد که رای گیری توسط مقامات ارمنستان ، استونی ، گرجستان (به جز در استان های جدا شده آبخازیا و اوستیای جنوبی )، [۳] لتونی ، لیتوانی و مولداوی (به جز در ترانس نیستریا و گاگاوزیا )، [۴] شرکت کنندگان تحریم شد. 80 درصد در سایر نقاط اتحاد جماهیر شوروی بود. [۲]

تقریباً 80 درصد از رأی دهندگان در هر 9 جمهوری دیگر شرکت کننده، پرسش مطرح شده در این همه پرسی را تأیید کردند. [۵] با این حال، کودتای اوت توسط تندروهای حزب کمونیست مانع از امضای پیش بینی شده پیمان اتحاد جدید شد که قرار بود روز بعد انجام شود. اگرچه این کودتا با شکست مواجه بود، اما باعث کاهش اعتماد به دولت مرکزی گورباچف شد. به دنبال آن یک سری همه پرسی برای استقلال در جمهوری های منفرد انجام شد که نتیجه آن، منجر به اعلام انحلال اتحاد جماهیر شوروی در 26 دسامبر 1991 شد. [۶]

سوال

[ویرایش]

سوال زیر مطرح شد:

انگلیسی روسی اوکراینی
آیا حفظ اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یک فدراسیون تجدید شده از جمهوری های مستقل مساوی، که به طور کامل از حقوق بشر و آزادی های هر ملیتی تضمین می شود، ضروری می دانید؟ Считаете ли Вы необходимым сохранение Союза Советских Социалистических Республик как обновлённой федерации равноправных suverennыh respoblik، در cotoroy bullet در полной мере гарантироваться на права и сводьболься? در صورتی که شما را به نفع خود انتخاب کنید. ملیت؟

بررسی اجمالی

[ویرایش]

در 24 دسامبر 1990، نمایندگان چهارمین کنگره نمایندگان خلق ، پس از رای دادن به نام، تصمیم گرفتند که حفظ اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یک فدراسیون تجدید شده از جمهوری های مستقل برابر، که به طور کامل از حقوق بشر و آزادی های هر ملیتی تضمین می شود را ضروری بدانند. [۷] رفراندوم پنج سوال را مورد بررسی قرار داد:

  • آیا حفظ اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یک فدراسیون تجدید شده از جمهوری های مستقل مساوی که به طور کامل از حقوق بشر و آزادی های هر ملیتی تضمین می شود ضروری می دانید؟ (بله خیر)
  • آیا حفظ اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یک کشور واحد را ضروری می دانید؟ (بله خیر)
  • آیا حفظ نظام سوسیالیستی در اتحاد جماهیر شوروی را ضروری می دانید؟ (بله خیر)
  • آیا حفظ حکومت شوروی در اتحادیه تجدید شده را ضروری می دانید؟[نیازمند شفاف‌سازی][ توضیح لازم است ] (بله/خیر)
  • آیا احساس می‌کنید که باید از اتحادیه در حقوق و آزادی‌های تجدیدشده بشری هر ملیتی محافظت کنید؟[نیازمند شفاف‌سازی][ توضیحات لازم ] (بله/خیر) (هیچ عواقب قانونی یا قانونی، در صورت پذیرش یا غیر آن، مشخص نشده است)

در همان روز، به ابتکار و اصرار شدید دبیر کل و رئیس جمهور اتحاد جماهیر شوروی میخائیل گورباچف ، [۸] [۹] کنگره دو تصمیم در مورد برگزاری همه پرسی در مورد مالکیت خصوصی زمین و در مورد حفظ اتحادیه به عنوان یک فدراسیون تجدید شده از حاکمیت برابر جمهوری های سوسیالیستی شوروی گرفته شد. برای تصویب اولین قطعنامه 1553 نماینده، مخالف - 84، ممتنع - 70 رای دادند. برای تصویب قطعنامه دوم در 1677 نماینده، مخالف - 32، ممتنع - 66 رای دادند. [۸]

با این حال، در مورد اولین تصمیمی که رئیس YH Kalmykov بعداً در جلسه شورای عالی کمیته قانونگذاری شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی توضیح داد، رئیس جمهور درخواست کرد که از برگزاری همه پرسی در مورد موضوع مالکیت خصوصی خودداری شود. [۸]

دوره دوم به این فرمان داده شد. اولی شماره 1-1856 "درباره برگزاری همه پرسی اتحاد جماهیر شوروی در مورد موضوع اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی"، مورخ 24 دسامبر 1990 بود:

به دلیل درخواست‌های متعدد کارگران نسبت به سرنوشت اتحاد جماهیر شوروی ابراز نگرانی کردند و با توجه به اینکه حفظ یک دولت اتحادیه‌ای مهم‌ترین مسئله زندگی عمومی است، بر منافع هر فرد تأثیر می‌گذارد، همه اتحاد جماهیر شوروی. جمعیت، [۱۰] کنگره نمایندگان خلق اتحاد جماهیر شوروی تصمیم گرفت:

  1. برگزاری رفراندوم اتحاد جماهیر شوروی برای رسیدگی به موضوع حفظ اتحادیه به عنوان یک فدراسیون جدید از جمهوری‌های سوسیالیستی شوروی مستقل، با در نظر گرفتن نتایج رأی‌گیری برای هر کشور جداگانه.
  2. به شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی دستور دهد تا تاریخ همه پرسی را تعیین کند و اقدامات آن را تضمین کند.

– قطعنامه اتحاد جماهیر شوروی از LICs 24 دسامبر 1990 شماره 1856-1 [۱۰]

در 27 دسامبر 1990، کنگره نمایندگان خلق اتحاد جماهیر شوروی تصمیم گرفت قانون "در مورد رای مردم (رفراندم اتحاد جماهیر شوروی)" را تصویب کند که بلافاصله لازم الاجرا است. ماده 5 این قانون تصریح می کند که حق دعوت به همه پرسی متعلق به کنگره نمایندگان خلق اتحاد جماهیر شوروی است و در مورد موضوعاتی که مربوط به صلاحیت انحصاری کنگره نمایندگان خلق اتحاد جماهیر شوروی نیست، در فاصله زمانی بین کنگره ها، به مقام عالی. شوروی اتحاد جماهیر شوروی. [۱۱] در 16 ژانویه 1991 شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی قطعنامه 1-1910 "در مورد سازماندهی و اقدامات برای اطمینان از برگزاری همه پرسی اتحاد جماهیر شوروی در مورد حفظ اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی" منتشر کرد. [۱۲]

بر اساس این واقعیت که بر اساس تصمیم چهارمین کنگره نمایندگان خلق اتحاد جماهیر شوروی مطابق با قانون رفراندوم اتحاد جماهیر شوروی، هیچ کس به جز مردم نمی تواند مسئولیت تاریخی سرنوشت اتحاد جماهیر شوروی را به عهده بگیرد. [...] شورای عالی تصمیم می گیرد:

  1. کل قلمرو اتحاد جماهیر شوروی را در روز یکشنبه، 17 مارس 1991، برای همه پرسی اتحاد جماهیر شوروی در مورد حفظ اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یک فدراسیون از جمهوری های برابر، انجام دهید.
  2. برگه رای گیری مخفی عبارت زیر را در مورد سوال به همه پرسی و پاسخ های رای گیری روشن کنید:
    "آیا حفظ اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به عنوان یک فدراسیون تجدید شده از جمهوری های مستقل که به طور کامل حقوق و آزادی های همه ملیت ها را تضمین می کند ضروری می دانید."
    "آره یا نه".
  3. تعیین نتایج رای گیری توسط جمهوری سوسیالیستی اتحاد جماهیر شوروی به عنوان یک کل، با در نظر گرفتن نتایج رای گیری برای هر کشور به طور جداگانه.

– قطعنامه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی در 16 ژانویه 1991 № 1-1910 [۱۲]

نتایج

[ویرایش]
انتخابآراء٪
موافق۱۱۳٬۵۱۲٬۸۱۲۷۷٫۸۵
مخالف۳۲٬۳۰۳٬۹۷۷۲۲٫۱۵
کل۱۴۵٬۸۱۶٬۷۸۹۱۰۰٫۰۰
آراء معتبر۱۴۵٬۸۱۶٬۷۸۹۹۸٫۱۴
آراء نامعتبر/سفید۲٬۷۵۷٬۸۱۷۱٫۸۶
کل آراء۱۴۸٬۵۷۴٬۶۰۶۱۰۰٫۰۰
رأی‌دهندگان ثبت‌نام کرده۱۸۵٬۶۴۷٬۳۵۵۸۰٫۰۳
منبع: Nohlen & Stöver[۱۳]

در جمهوری های شرکت کننده

[ویرایش]
Republic and Autonomous Oblast For Against Invalid

votes

Total

votes

Registered

voters

Turnout
Votes % Votes %
Russian SFSR 56,860,783 73.00 21,030,753 27.00 1,809,633 79,701,169 105,643,364 75.44
Bashkiria 1,908,875 85.9 269,007 12.1 43,276 2,221,158 2,719,637 81.7
Buryatia 447,438 83.5 78,167 14.6 10,197 535,802 668,231 80.2
Dagestan 670,488 82.6 131,522 16.2 9,999 812,009 1,008,626 80.5
Kabardino-Balkaria 290,380 77.9 77,339 20.8 4,888 372,607 489,436 76.1
Kalmykia 148,462 87.8 17,833 10.5 2,829 169,124 204,301 82.8
Karelia 317,854 76.0 92,703 22.0 7,544 418,101 551,644 75.8
Komi 412,842 76.0 119,678 22.0 10,883 543,403 797,049 75.44
Mari 333,319 79.6 77,239 18.5 8,041 418,599 525,685 79.6
Mordovia 459,021 80.3 101,886 17.8 10,724 571,631 677,706 84.3
North Ossetia 331,823 90.2 32,786 8.9 3,249 367,858 428,307 85.9
Tatarstan 1,708,193 87.5 211,516 10.8 32,059 1,951,768 2,532,383 77.1
Tuva 126,598 91.4 9,404 6.8 2,494 138,496 171,731 80.6
Udmurtia 622,714 76.0 180,289 22.0 16,137 819,140 1,103,083 74.3
Checheno-Ingushetia 318,059 75.9 94,737 22.6 6,216 419,012 712,139 58.8
Chuvashia 616,387 82.4 113,249 15.1 18,784 748,420 900,913 81.3
Yakutia 415,712 76.7 116,798 21.6 9,483 541,993 688,679 78.7
Byelorussia 5,069,313 83.72 986,079 16.28 71,591 6,126,983 7,354,796 83.31
Ukraine 22,110,899 71.48 8,820,089 28.52 583,256 31,514,244 37,732,178 83.52
Gagauzia (Moldavia)
Transnistria (Moldavia)
Abkhazia (Georgia) 164,231 98.5 1,566 0.9 747 166,544 318,317 52.3
South Ossetia (Georgia)
Azerbaijan 2,709,246 94.12 169,225 5.88 25,326 2,903,797 3,866,659 75.10
Nakhichevan 31,328 87.3 3,620 10.1 918 35,866 174,364 20.6
Kazakhstan 8,295,519 95.00 436,560 5.00 84,464 8,816,543 9,999,433 88.17
Kirghizia 2,057,971 95.98 86,246 4.02 30,377 2,174,593 2,341,646 92.87
Tajikistan 2,315,755 96.85 75,300 3.15 16,497 2,407,552 2,549,096 94.45
Turkmenia 1,766,584 98.26 31,203 1.74 6,531 1,804,310 1,846,310 97.66
Uzbekistan 9,196,848 94.73 511,373 5.27 108,112 9,816,333 10,287,938 95.42
Karakalpakstan 563,916 97.6 10,133 1.8 3,668 577,717 584,208 98.9
Source: Direct Democracy

در جمهوری هایی که در همه پرسی شوروی شرکت نمی کنند

[ویرایش]

رفراندوم رسمی در 3 مارس 1991 در استونی در مورد بازگرداندن جمهوری استونی که توسط اتحاد جماهیر شوروی در سال 1940 اشغال شده بود برگزار شد. در نتیجه این همه‌پرسی، 77.8 درصد شرکت کنندگان به نفع احیای دوباره ی جمهوری استونی رأی دادند. [۱۴] لتونی همچنین در 3 مارس 1991 یک همه پرسی رسمی برگزار کرد ، زمانی که اکثریت قاطع به احیای جمهوری مستقل لتونی رای دادند. لیتوانی در 9 فوریه 1991 همه پرسی برگزار کرده بود که در آن 93 درصد از رای دهندگان استقلال را تایید کردند. بدین ترتیب این سه منطقه، اولین مناطقی بودند که استقلال خود را از شوروی بدست می آوردند.

گرجستان دو هفته بعد و ارمنستان در 21 سپتامبر رفراندوم استقلال خود را برگزار می کردند تا به طور کامل از شوروی مستقل شوند.

در نتیجه، در این جمهوری‌ها، سازمان‌های جبهه طرفدار شوروی، همه‌پرسی های داوطلبانه ای را بدون مجوز رسمی دولتی سازماندهی کردند. [۱۵] [۱۶] مشارکت در این رای گیری ها در اینجا به طور قابل توجهی کمتر از 50 درصد از رای دهندگان حق امتیاز این کشورها بود، اما این اطلاعات در بیانیه رسمی کمیسیون مرکزی همه پرسی اتحاد جماهیر شوروی گنجانده نشده بود و به آن اشاره ای نشد. [۱۷]

Republic and Autonomous Oblast For Against Invalid

votes

Total

votes

Registered

voters (not equal to franchised voters)

Turnout

(based on registered, not franchised voters)

Votes % Votes %
Armenia 2,541 72.46 966 27.54 42 3,549 4,923 72.09
Nagorno-Karabakh (Azerbaijan)
Georgia[الف] 43,950 99.98 9 0.02 53 44,012 45,696 96.31
Moldova 688,905 98.72 8,916 1.28 3,072 700,893 841,507 83.29
Estonia 211,090 95.46 10,040 4.54 1,110 222,240 299,681 74.16
Latvia 415,147 95.84 18,015 4.16 3,621 436,783 670,828 65.11
Lithuania 496,050 99.13 4,355 0.87 970 436,783 582,262 86.11
Source: Direct Democracy

سوالات تکمیلی

[ویرایش]

در برخی از جماهیر شوروی، پرسش هایی به برگه رأی افزوده شد. در روسیه، یک پرسش فزوده در مورد اینکه آیا باید یک سِمَت انتخابی رئیس جمهور روسیه ایجاد شود ، پرسیده شد . در قرقیزستان, اوکراین و ازبکستان , سوال اضافی بر سر حاکمیت جمهوری های آنها به عنوان بخشی از اتحادیه جدید بود . [۲]

قرقیزستان

[ویرایش]

در جمهوری شوروی سوسیالیستی قرقیزستان، از شرکت کنندگان این پرسش نیز پرسیده شد که "آیا موافقید که جمهوری قرقیزستان باید به عنوان یک جمهوری مستقل با حقوق برابر در اتحادیه تجدید شده باشد؟" 62.2 درصد از رأی دهندگان آن را تأیید کردند، اگرچه مشارکت کمتر از 81.7 درصد در مقایسه با 92.9 درصد در همه پرسی سراسری اتحادیه بود. [۱۸]

انتخابآراء٪
موافقnil۶۲٫۲
مخالفnil۳۷٫۸
کل

اوکراین

[ویرایش]

در اوکراین ، از رای دهندگان نیز پرسیده شد "آیا موافقید که اوکراین باید بخشی از اتحادیه کشورهای مستقل شوروی بر اساس اعلامیه حاکمیت دولتی اوکراین باشد؟" [۱۹] این پیشنهاد توسط 81.7٪ از رای دهندگان تأیید شد تا این جمهوری به سوی استقلال کامل حرکت کرده باشد. [۱۹] اوکراین بعدها همه پرسی خود را در اول دسامبر برگزار کرد که در آن 92 درصد به استقلال این منطقه از شوروی رای دادند و.

انتخابآراء٪
موافق۲۵٬۲۲۴٬۶۸۷۸۱٫۶۹
مخالف۵٬۶۵۵٬۷۰۱۱۸٫۳۱
کل۳۰٬۸۸۰٬۳۸۸۱۰۰٫۰۰
آراء معتبر۳۰٬۸۸۰٬۳۸۸۹۸٫۱۴
آراء نامعتبر/سفید۵۸۴٬۷۰۳۱٫۸۶
کل آراء۳۱٬۴۶۵٬۰۹۱۱۰۰٫۰۰
رأی‌دهندگان ثبت‌نام کرده۳۷٬۶۸۹٬۷۶۷۸۳٫۴۸
منبع: Nohlen & Stöver

در همان روز، یک همه‌پرسی در استان های ایوانو فرانکیوسک ، لویو و ترنوپیل گالیسی ( سه منطقه اتحاد جماهیر شوروی ) در مورد ایجاد کشور مستقل اوکراین پرسیده شد. [۲۰] در پی این همه‌پرسی نیز 88 درصد از شرکت کنندگان در این همه پرسی از استقلال اوکراین حمایت کردند. [۲۱]

ازبکستان

[ویرایش]

در ازبکستان ، از رای دهندگان نیز پرسیده شد که "آیا موافقید که ازبکستان باید به عنوان یک جمهوری مستقل با حقوق برابر، بخشی از اتحادیه (فدراسیون) تجدید شده باقی بماند؟" 94.9 درصد رأی دهندگان با مشارکت 95.5 درصدی آن را تأیید کردند تا ازبکستان همچنان به عنوان یک جمهوری از جماهیر باقی بماند. اما در پی کودتا و خروج روسیه از شوروی، در 29 دسامبر 98 درصد از ازبک ها به استقلال کامل رأی خواهند داد.

انتخابآراء٪
موافقnil۹۴٫۹
مخالفnil۵٫۱
کل
کل آراء۹٬۸۴۲٬۳۰۴–

عواقب

[ویرایش]

برای مطالعه بیشتر در مورد رویدادهای بعدی:

  • Dissolution of the Soviet Union § 1990 §§ Western republics
  • August Coup

همچنین ببینید

[ویرایش]

یادداشت

[ویرایش]
  1. ↑ Referendum was held only in Abkhazia and South Ossetia

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Ziętara, Wojciech (2018), Marczewska-Rytko, Maria (ed.), "Direct Democracy in Russia", Handbook of Direct Democracy in Central and Eastern Europe after 1989 (1 ed.), Verlag Barbara Budrich: 242–259, doi:10.2307/j.ctvddzwx6.20, ISBN 978-3-8474-2122-1, JSTOR j.ctvddzwx6.20, archived from the original on 24 January 2023, retrieved 19 December 2022
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Referendum of March 1991 بایگانی‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine Russian History Encyclopedia on Answers.com
  3. ↑ (به روسی) Chronicle of the Georgian-Ossetian conflict (1988-2008) بایگانی‌شده در ۳۱ مه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine
  4. ↑ Historical Overview of the PMR (Transnistria, Transdniestr, Transdnestr, Pridnestrovie) بایگانی‌شده در ۲۲ ژانویه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine
  5. ↑ Understanding the Cold War: A Historian's Personal Reflections بایگانی‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۳ توسط Wayback Machine by Adam Bruno Ulam, Leopolis Press, 2000, شابک ‎۰−۹۶۷۹۹۶۰−۰−۷ (page 353)
  6. ↑ Russia and the World Economy: Problems of Integration بایگانی‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۳ توسط Wayback Machine by Alan H. Smith, Routledge, 1993, شابک ‎۰−۴۱۵−۰۸۹۲۵−۵ (page 1)
  7. ↑ Постановление СНД СССР от 24 декабря 1990 года № 1853-1 «О сохранении Союза ССР как обновлённой федерации равноправных суверенных республик» // Ведомости СНД и ВС СССР. — 1990. — № 52. — ст. 1158.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ Любарев А. Е. Выборы в Москве: опыт двенадцати лет. 1989—2000 بایگانی‌شده در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine. — М.: Стольный град, 2001. — 412 с. — شابک ‎۵−۸۹۹۱۰−۰۱۹−۲. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «lubarev» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  9. ↑ Съездом было принято два постановления о проведении референдумов по вопросу о частной собственности на землю
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Постановление СНД СССР от 24 декабря 1990 года № 1856-1 «О проведении референдума СССР по вопросу о Союзе Советских Социалистических Республик» // Ведомости СНД и ВС СССР. — 1990. — № 52. — ст. 1161.
  11. ↑ Закон СССР от 27 декабря 1990 года № 1869-1 «О всенародном голосовании (референдуме СССР)» // Ведомости СНД и ВС СССР. — 1991. — № 1. — ст. 10.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Постановление ВС СССР от 16 января 1991 года № 1910-1 «Об организации и мерах по обеспечению проведения референдума СССР по вопросу о сохранении Союза Советских Социалистических Республик» // Ведомости СНД и ВС СССР. 1991. — № 4. — ст. 87.
  13. ↑ Dieter Nohlen & Philip Stöver (2010) Elections in Europe: A data handbook, p1647 شابک ‎۹۷۸−۳−۸۳۲۹−۵۶۰۹−۷
  14. ↑ "Chronology". 6 September 2012.
  15. ↑ Об итогах референдума СССР, состоявшегося 17 марта 1991 года (Из сообщения Центральной комиссии референдума СССР) // Известия. — 1991. — 27 марта.
  16. ↑ (به روسی) Воля, которую мы потеряли... "Время" № 5. 16 марта 2001 года بایگانی‌شده در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
  17. ↑ (به روسی)Сообщение Центральной комиссии референдума СССР об итогах референдума СССР, состоявшегося 17 марта 1991 года // Правда. — 1991. — 27 марта.
  18. ↑ Nohlen et al., p443
  19. ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ Nohlen & Stöver, p1985
  20. ↑ The Ukrainian West: Culture and the Fate of Empire in Soviet Lviv بایگانی‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۳ توسط Wayback Machine by William Jay Risch, Harvard University Press, 2011, شابک ‎۰۶۷۴۰۵۰۰۱۰, (page 4)
  21. ↑ Cleft Countries: Regional Political Divisions and Cultures in Post-Soviet Ukraine and Moldova (Soviet and Post-Soviet Politics and Society 33) بایگانی‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۳ توسط Wayback Machine by Ivan Katchanovski, 2006, شابک ‎۳۸۹۸۲۱۵۵۸X (page 40)

الگو:استقلال اوکراین ۱۹۹۱ الگو:انتخابات قرقیزستان

لینک های خارجی

[ویرایش]
  • گفتاوردهای مربوط به Soviet Union در ویکی‌گفتاورد