در مطالعه ذهن انسان، هوشمندی (intellect) یعنی توانایی ذهن انسان برای رسیدن به نتایج صحیح درباره چه چیز در واقعیت، درست است و چه چیز نادرست؛ و شامل بعضی قابلیتها مانند استدلال، تصور، قضاوت و ارتباطدادن است. مرتبط با مفهوم نوس (nous) در فلسفه یونان باستان، intellect برگرفته از لاتین intelligere (تا فهمیدن، فهمیدهشدن)، که اصطلاح intelligence (هوش) در زبانهای فرانسوی و انگلیسی نیز از آن گرفته شده است.
هوشمندی به عنوان یک شاخه از هوش، به کارکردهای منطقی و عقلانی ذهن انسان مربوط میشود و معمولاً محدود به حقایق و دانش است.[۱] هوشمندی علاوه بر کارکردهای منطق خطی و الگوهای منطق صوری، توابع غیرخطی منطق فازی و منطق دیالکتیکی (منطق جدلی؛ مرتبط با دیالکتیک) نیز پردازش میکند.[۲]
هوشمندی (intellect) و هوش (intelligence) با ریشهشناسی مقایسه میشوند. مشتقشده از وجه وصفی intelligere در زبان لاتين، اصطلاح intelligence یعنی «جمعشدن در میان»، در حالیکه اصطلاح intellect از فعل ماضی intelligere گرفتهشده است، یعنی «آنچه جمعشده». بنابراین، intelligence به خلقکردن مقولههای جدید فهم بر اساس شباهتها و تفاوتها مربوط میشود، درحالیکه intellect به درک مقولههای موجود مربوط میشود.[۳]