هچیرود

هچیرود
هچی‌رود
کشور ایران
استانمازندران
شهرستانچالوس
بخشمرکزی
سال شهرشدن۱۳۹۱
مردم
جمعیت۱۰٬۳۹۸
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۲۰-
اطلاعات شهری
شهردارمهندس جعفر ردایی
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۱۱
هچیرود بر ایران واقع شده‌است
هچیرود
روی نقشه ایران
۳۶°۴۰′شمالی ۵۱°۱۹′شرقی / ۳۶٫۶۶°شمالی ۵۱٫۳۲°شرقی / 36.66; 51.32

هچیرود[۱] یا هچی‌رود یا هچه‌رود، از شهرهای شهرستان چالوس واقع در استان مازندران است. این شهر از شمال به دریای خزر، از شرق به شهر چالوس و از غرب به شهرستان عباس‌آباد و شهر کلارآباد و از جنوب به رشته کوه‌های البرز مرکزی متصل می‌گردد. مردم هچیرود از قومیت طبری هستند[۲] و به زبان مازندرانی[۳] و گویش کلارستاقی صحبت می‌کنند. هچیرود بر اساس آخرین آمار سازمان سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵ جمعیتی بالغ بر ۱۰٬۳۹۸ نفر را دارد.

جمعیت

[ویرایش]

شهر هچیرود طبق آمار سال ۹۵ دارای ۱۰٬۳۹۸ جمعیت بوده‌است.[۴] مردم هچیرود به زبان مازندرانی گویش می‌کنند.[۳]

هچیرود در سال ۱۳۹۰ تبدیل به شهر در حوزهٔ شهرستان چالوس شد. اسامی روستاهایی که جزو حوزهٔ این شهر تازه تأسیس قرار گرفت بدین شرح است: 

هچیرود - محمدحسین آباد - نورسر - کیاکلا - مسده - امام رود - چاخانی- دلگشا- دوجمان- سنگوارث - اکبر آباد - هرطه کلا - عباسکلا[۵]

تاریخچه

[ویرایش]

وجه تسمیه

[ویرایش]

هچی‌رود نام خود را از نهری منشعب شده از سرداب‌رود که در دل کوه مدوبن قرار دارد گرفته‌است. این رود پس از طی حدود چهار کیلومتر، در شرق هچیرود، به دریا می‌ریزد. «هچه» مخفف هاچه از مصدر «هاچین» نام واژه‌ای در زبان طبری به‌معنی ملایم‌شدن، خنک‌شدن و از کاری بازایستادن است؛ بنابراین، نام اصلی و قدیمی آن یعنی «هاچه‌رو» به معنی رود آرام است. تعبیر این نام با توجه به شیب ملایم و زمین‌های مسطح اطراف رود و حرکت بسیار آرام رودخانه به طرف دریا منطقی به نظر می‌رسد.[۶]

دوران باستان

[ویرایش]
موقعیت تپورها در قرن دوم قبل از میلاد، از شرق سپیدرود تا اسرم هیرکانیا

استان مازندران پیش از اسلام تپورستان (به پهلوی: ) نامیده می‌شد که برگرفته از نام قوم تپوری (به یونانی: Τάπυροι) می‌باشد که پس از اسلام قوم طبری نام گرفتند و سرزمینشان طبرستان نامیده شد.[۷][۸][۹] به اعتقاد مورخان آماردها نخستین سکنه باستانی مازندران بودند و آماردها از آمل تا تنکابن و تپورها از آمل تا گرگان سکونت داشتند.[۱۰] در عصر هخامنشی در کرانه جنوبی دریای مازندران اقوام، تپوری، آمارد، آناریاکه و کادوسی سکونت داشتند.[۱۱] مورخان آماردها را به مردمان داهه و سکایی و پارسی پیوند داده‌اند. هرودوت از قبیله مارد (mardes) در کنار دائی‌ها (daens)، دروپیک‌ها (dropiques)، و ساگارتی‌ها (sagarties) به عنوان پارس‌های کوچنشین و صحراگرد یاد کرده‌است.[۱۲] پلینیوس مورخ یونانی محل آماردها را قسمت شرقی مارگانیا شناسایی کرده‌است.[۱۳] استرابون(۶۳ ق. م) قوم آمارد را در کنار اقوام تپوری، کادوسی و کرتی به عنوان اقوام کوهستان نشین شمال کشور یاد می‌کند. استرابو می‌نویسد: تمام مناطق این کشور به استثنای بخشی به سمت شمال که کوهستانی و ناهموار و سرد است و محل زندگی کوهنشینانی به نام کادوسی (Cadusii) و آماردی (Amardi) و تپوری (Tapyri) و کرتی (Cyrtii) و سایر مردمان دیگراست، حاصلخیز است.[۱۴] به گفته واسیلی بارتلد تپوری‌ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق.م. آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تپوری‌ها اهدا شد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر در آن زمان از تپوری‌ها نام می‌برد.[۱۵]به گفته یحیی ذکا در «کاروند کسروی» آورده‌است: آماردان یا ماردان، در زمان لشکر کشی اسکندر مقدونی به ایران، این تیره در مازندران نشیمن می‌داشتند و آن هنگام هنوز قبایل تپوران به آنجا نیامده بودند.[۱۶] به گفته مجتبی مینوی قوم آمارد و قوم تپوری در سرزمین مازندران می‌زیستند و تپوری‌ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه‌ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق. م فرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری‌ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد.[۱۷] سرزمین لنگا و تنکابن بخشی از سرزمین دو قوم تپوری و آمارد بود.[۱۸]

پیشینه

[ویرایش]

شهر هچیرود که تا پیش از سال ۱۳۸۹ ش مرکز دهستان کلارستاق غربی بود، از به هم پیوستن روستاهای نورسر، مسده، کیاکلا، اکبرآباد، دلگشا، امام‌رود، چاخانی، دوجمان، سنگ‌وارث، هرطه‌کلا، عباس‌کلا، محمدحسین‌آباد و هچیرود از روستاهای توابع بخش مرکزی شهرستان چالوس شکل گرفته‌است. از طوایف طبری هچیرود می‌توان طوایف باقری، قربان پور، رودگر، صفاری، فقیه و میار و نکواصل را نام برد.[۱۹]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۴ آوریل ۲۰۱۹.
  2. ↑ نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامهٔ تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۱۲۱.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ نصری اشرافی، جهانگیر (١٣٧٧). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحه ۳۱ جلد اول. شابک ۰-۵-۹۱۱۳۱-۹۶۴ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک).
  4. ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
  5. ↑ «وب سایت رسمی شورای اسلامی شهر چالوس - صفحه اصلی». www.chalusshora.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۸.
  6. ↑ نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامهٔ تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۱۲۱.
  7. ↑ عمادی، اسدالله (۱۳۷۲). بازخوانی تاریخ مازندران. نشر فرهنگ خانه مازندران. ص. ۷۲.
  8. ↑ مارکوارت، یوزف (۱۳۷۳). ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمهٔ مریم میر احمدی. تهران انتشارات اطلاعات. ص. ۲۴۵.
  9. ↑ BORJIAN, HABIB (2004). "Mazandaran: Language and People (The State of Research)". Yerevan State University (به انگلیسی): 289. doi:10.1163/1573384043076045.
  10. ↑ عمادی، اسدالله (۱۳۷۲). بازخوانی تاریخ مازندران. نشر فرهنگ خانه مازندران. ص. ۳۷.
  11. ↑ کتاب گیلان، جلد اول، انتشارات گروه پژوهشگران ایران، چاپ دوم، زمستان ۱۳۸۰ خورشیدی
  12. ↑ هدایتی، هادی (۱۳۸۴). تاریخ هرودوت جلد اول. انتشارات دانشگاه تهران. ص. ۲۱۱.
  13. ↑ مارکوارت، یوزف (۱۳۷۳). ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی. انتشارات اطلاعات. ص. ۲۵۶.
  14. ↑ All regions of this country are fertile except the part towards the north, which is mountainous and rugged and cold, the abode of the mountaineers called Cadusii, Amardi, Tapyri, Cyrtii and other such peoples, who are migrants and predatory. strabo (11.13.3)
  15. ↑ بارتلد، واسیلی (۱۳۰۸). تذکره جغرافیای تاریخی ایران. اتحادیه تهران. ص. ۲۸۳.
  16. ↑ ایران باستان مادها و آمردها. کاروند کسروی، مجموعه مقاله‌ها و رساله‌های احمد کسروی، به‌کوشش یحیی ذکا
  17. ↑ مینوی، مجتبی (۱۳۴۲). مازیار. مؤسسه مطبوعاتی امیرکبیر. ص. ۹.
  18. ↑ یوسفی‌نیا، علی‌اصغر (۱۳۵۶). لنگا. انتشارات وزارت فرهنگ و هنر. ص. ۷۱.
  19. ↑ نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامهٔ تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۱۲۱.
نقشه استان مازندران به تفکیک شهرستان