پشت‌تنه

پُشت‌تنه (opisthosoma) بخش خلفی (عقبی) بدن برخی از بندپایان است که در عقب پیش‌تنه ^prosoma قرار گرفته است. داشتن پشت‌تنه از ویژگی‌های بندپایان زیرشاخه گیره‌داران ^Chelicerata (عنکبوتیان، خرچنگ‌های نعلی، و غیره) است. گرچه پشت‌تنه از بیشتر جهات به شکم شباهت دارد و اغلب در توصیفات به آن بخش شکمی نیز گفته می‌شود اما تفاوت پشت‌تنه با شکم این است که در پشت‌تنه اندام تنفسی (شُش کتابی) و قطعات قلبی هم وجود دارد.

قطعه‌ها

تعداد بندها و اندام‌های آویزه‌ای ^appendages در پشت‌تنه جانوران متفاوت است. عقرب‌ها در پشت‌تنه خود ۱۳ قطعه دارند اما قطعه اول تنها در دوران رشد جنینی دیده می‌شود. دیگر عنکبوتیان، برای نمونه عنکبوت‌های خرمن ^Opiliones، در پشت‌تنه خود فقط ۱۰ قطعه دارند. به طور کلی در جانورانی که پشت‌تنه دارند اندام‌های آویزه‌ای پشت‌تنه از بین رفته یا کاهش یافته‌اند. البته در خرچنگ‌های نعلی این آویزه‌ها به صورت اندام لوح‌مانندی که شُش‌پوش ^opercula نامیده می‌شوند باقی‌مانده‌اند و شش کتابی این جانوران را می‌پوشانند. شش‌پوش‌های خرچنگ نعلی برای جابجایی جانور و عبور گاز نیز استفاده می‌شود. در بیشتر گیره‌داران اندام پشت‌تنه‌ای به شدت فروکاسته شده و ساختارهایی تخصصی پیدا کرده‌اند، برای نمونه تارریس ^spinneret عنکبوت‌ها یا شانه‌وش ^Pecten عقرب‌ها از این دسته‌اند. در جانورانی چون سرکه‌پاش‌ها و عنکبوت‌های شلاقی اولین جفت از جناغچه‌های ^sternites آنان ممکن است از اندام‌های پشت‌تنه‌ای بوده باشد که به مرور زمان به‌شدت تغییر کرده‌اند.

منابع

Peter Ax. "Chelicerata". Multicellular Animals. Springer. pp. 83–85. ISBN 978-3-540-67406-1.
Jeffrey W. Shultz & Ricardo Pinto-da-Rocha (2007). "Morphology and functional anatomy". Harvestmen: the Biology of Opiliones. Harvard University Press. pp. 14–61. ISBN 978-0-674-02343-7.