پوماره چهارم (زاده: ۲۸ فوریه ۱۸۱۳، متوفی: ۱۷ سپتامبر ۱۸۷۷)، نام کامل به زبان محلی
(به تاهیتیایی: ʻAimata Pōmare IV Vahine-o-Punuateraʻitua) که به نام «آیماتا»
(به تاهیتیایی: Aimata)، به معنی «چشمخوار»، نیز شناخته میشود (اشاره به رسوم قدیمی بومیان در خوردن چشمان دشمن شکست خورده دارد)،[۱] او ملکه تاهیتی بین سالهای ۱۸۲۷ الی ۱۸۷۷ و چهارمین فرمانروای پادشاهی تاهیتی از دودمان پوماره بود.
در سال ۱۸۴۳، فرانسویها تاهیتی را تحت الحمایه دولت متبوع خود اعلام نموده و فرمانداری را در پاپت منصوب نمودند. ملکه در برابر مداخله فرانسه مبارزه ای نابرابر و نافرجام داشت و به پادشاه فرانسه لوئی فیلیپ و ملکه ویکتوریا نامه نوشت و از دولت بریتانیا درخواست مداخله را نموده، که البته بینتیجه بود و در اعتراض به تبعید خود خواسته خود به رایاتئا، تن داد.[۲]آنچه پس از آن رخ داد، جنگ خونین فرانسه و تاهیتی بود، که از سال ۱۸۴۳ تا ۱۸۴۷ ادامه یافت و تمامی پادشاهیهای جزایر انجمن را درگیر خود نمود. تاهیتیاییها متحمل تلفات سنگینی شدند، اما آمار کشته شدگان فرانسویها نیز زیاد بود. اگرچه در این جنگ، بریتانیاییها به دولت تاهیتی کمک نکردند، اما آنها بهطور جدی فرانسه را محکوم کرده و تقریباً جنگ بین دو قدرت در اقیانوس آرام آغاز شد. این درگیریها با شکست نیروهای تاهیتیایی در قلعه فائوتائوآ خاتمه یافت. اگرچه فرانسویها پیروز شدند، اما به دلیل فشار دیپلماتیک بریتانیای کبیر نتوانستند جزیره را به قلمروهای خود ضمیمه کنند، بنابراین تاهیتی و موئورئا به حکومتهای تحت الحمایه فرانسه تبدیل شدند. یک بند برای حل و فصل جنگ این بود که متحدان ملکه پوماره در هواهین، رایاتئا و بورا بورا، کماکان اجازه داشتند، تا مستقل باقی بمانند.[۳][۴][۵]
ملکه پوماره چهارم در نهایت تسلیم شده و از سال ۱۸۴۷ تا ۱۸۷۷ زیر نظر دولت فرانسه، فرمانروایی نمود.[۳]او تلاش کرد تا فرزندانش را در مناصب قدرت در تاهیتی و سایرجزایر بادپناه مستقر نماید. از میان فرزندان متعدد ملکه پوماره چهارم، سه تن از ایشان بر سریر سلطنت نشستند: پوماره پنجم پادشاه تاهیتی (دوران پادشاهی ۱۸۷۷ الی۱۸۸۰)، تریی مائه وا رئوا دوم ملکه بورا بورا (دوران فرمانروایی۱۸۶۰ الی ۱۸۷۳)، تاماتوا پنجم پادشاه رایاتئا-تاهاآ (دوران حکومت ۱۸۵۷ الی ۱۸۷۱)[۷]
پوماره چهارم در ۱۷ سپتامبر ۱۸۷۷ درگذشت. وی در مقبره سلطنتی، پاپااوآ، در آرو به خاک سپرده شده است. پسر وی پوماره پنجم که در سالهای ۱۸۷۷ تا ۱۸۸۰ پادشاهی نمود، جانشین وی شد.[۸]
در دسامبر سال ۱۸۲۲، پوماره با پادشاه آینده بورا بورا و تاهاآ، تاپوآ دوم ازدواج نمود.[۹][۱۰]در سال ۱۸۳۰، ناوچهاچ ام اس سرینگاپاتام از تاهیتی بازدیدی داشت، و ناخدای این کشتی بریتانیایی ویلیام والدگریو با کمی تعجب در دفتر خاطرات خود خاطرنشان کرد که پوماره در آن زمان شانزده ساله بود و ازدواج کرده بود، اما فرزندی نداشت.[۱۱]این ازدواج بدون فرزند ماند و با درخواست جدایی از طرف ملکه به دلیل عقیم بودن تاپوآ به پایان رسید.[۱۰]
Fayaud, Viviane (January 2006). "A Tahitian Woman in Majesty: French Images of Queen Pomare". History Australia. Melbourne: Monash University Publishing. 3 (1): 12.1–12.6. doi:10.2104/ha060012. OCLC4644118741. S2CID143839491.
Great Britain. Parliament. House of Commons (1843). "Correspondence Relative to the Proceedings of the French at Tahiti, 1825–1843.". Accounts and Papers. London: T. R. Harrison. pp. 265–292.
Gunson, Niel (July 1987). "Sacred Women Chiefs and Female 'Headmen' in Polynesian History". The Journal of Pacific History. Canberra: Australian National University. 22 (3): 139–172. doi:10.1080/00223348708572563. JSTOR25168930. OCLC5543864601.
Newbury, Colin (1986). "Commissioner George Brown at Tahiti, 1843". Hawaiian Journal of History. Hawaiian Historical Society. 20: 83–104. hdl:10524/470.