کازرون

کازرون
جهت عقربه‌های ساعت از بالا:
مجسمه شاپور اول در غار شاپور، طبیعت کازرون، نقش‌برجستهٔ تاج‌ستانی بهرام اول از اهورامزدا در تنگ چوگان، شهر باستانی بیشاپور
Map
کشور ایران
استانفارس
شهرستانکازرون
بخشمرکزی
مردم
جمعیت۹۶٬۶۸۳ نفر (سال ۱۳۹۵)[۱]
تراکم جمعیت۴٬۷۳۹ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت۲۰۴۰ هکتار[۲]
ارتفاع۸۴۳ متر[۳]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۲۱٬۷۸
میانگین بارش سالانه۵۲۲ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه۱۵
اطلاعات شهری
شهرداررضا نوذری[۴]
تأسیس شهرداری۱۳۱۰[۵]
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۷۱
وبگاه
کد آماری۱۳۱۵
کازرون بر ایران واقع شده‌است
کازرون
روی نقشه ایران
۲۹°۳۷′۰۶″شمالی ۵۱°۳۹′۳۰″شرقی / ۲۹٫۶۱۸۳۳°شمالی ۵۱٫۶۵۸۳۳°شرقی / 29.61833; 51.65833

کازِرون، شهری در شمال غربی استان فارس، ایران و مرکز شهرستان کازرون است. این شهر با تاریخی کهن، دارای آثار باستانی و تاریخی فراوان و جاذبه‌های گردشگری متعددی است. کازرون بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر غرب استان فارس، پنجمین شهر پرجمعیت و هفتمین شهر بزرگ این استان است.[۶] جمعیت شهر کازرون در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، برابر با ۹۶٬۶۸۳ تن بود.[۷]

کازرون امروزی در سدهٔ چهارم هجری از ادغام «نورد»، «راهبان» و نیز «دریست» تأسیس شد.[۸] شهر باستانی بیشاپور و غار شاپور از مجموعهٔ چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس در نزدیکی کازرون قرار دارند و از آثار ثبت‌شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو هستند.[۹]

از سده ۴ و ۵ هجری قمری این شهر توسط شیخ ابواسحاق کازرونی مسلمان شد. این شهر در دوران طلایی اسلام موطن بسیاری از دانشمندان، شاعران، صوفیان و دیگر بزرگان بوده‌است و از آن به عنوان یکی از مراکز تمدن، فرهنگ و دانش اسلامی در دوران طلایی اسلام یاد می‌شود.[۱۰]

اقتصاد شهرستان کازرون برپایه کشاورزی، دامپروری و صنایع استوار است. مهمترین فراورده‌های آن گندم، مرکبات، پنبه، تره‌بار و فراورده‌های دامی است. در شهرستان کازرون کشاورزی صنعتی و سنتی رایج است.[۱۰] هنرهای رایج در کازرون شامل دولچه دوزی، نمدمالی، سفال‌گری و گیوه دوزی می‌شود.[۱۱]

نام

[ویرایش]

نام شهر تاریخی کازرون، از گازران و گازرون گرفته شده‌است، زیرا در زمان دیلمیان که کارخانه‌های پارچه‌بافی در کازرون پارچه‌های توزی و دبیکی را می‌بافت و صادر می‌کرد، دوازده هزار گازر یعنی شویندگان الیاف کتان، در این شهر زندگی می‌کردند و به همین جهت این شهر به شهر گازران یعنی شهر گازرها معروف شده بود که نام گازران در بعضی متون به صورت گازران و کازران آمده‌است. گازران در تلفظ به صورت گازرون و کازرون تحریف یافت و اکنون نام کازرون باقی مانده‌است. در بعضی کتب گازرات نیز آمده‌است. کازرون به واسطه تولید پارچه‌های مرغوب با شهر دمیاط مصر رقابت می‌کرده و به همین جهت به دمیاط عجم نیز مشهور است. برخی از اهالی کازرون نیز به‌طور عامیانه وجه تسمیه کازرون را از کوه زرّان می‌دانند و معتقدند چون کوه‌های آن به خاطر داشتن درختان و ثمرات جنگلی، زر خیز است، آن را کوه زرّان نامیده و به صورت کازرون تحریف یافته که ریشه تاریخی ندارد و تنها در اعتقاد برخی از مردم چنین وجه تسمیه‌ای بیان شده‌است.[۱۰]

جغرافیا

[ویرایش]

موقعیت

[ویرایش]

شهر کازرون در بخش باختری استان فارس و در ارتفاع ۸۶۰ متری از سطح دریا قرار گرفته‌است. نزدیکترین کوه‌ها به این شهر، کوه‌های کمارج و مست و انار هستند. مساحت شهر کازرون در حدود ۲۰۴۰ هکتار است.[۲]

فاصله شهر کازرون تا تهران ۱۰۶۰ کیلومتر است. دو شاخه بازویش یکی به طول ۱۶۰ کیلومتر به طرف خلیج فارس (بوشهر) و دیگری به طول ۱۲۰ کیلومتر از میان زیباترین و بزرگترین جنگل‌های بلوط در ایران (دشت برم) به طرف شیراز و خاور ایران دراز شده‌است. این شهر بین دو رشته کوه موازی از دامنه‌های فرعی زاگرس واقع و چند روستا بر دایره‌ای به شعاع یک تا سه فرسنگ در اطرافش دارد. قلعه سید، بورنجان، کاسکان، دوان، عموئی، جام بزرگی، دریس، فتح‌آباد، بلیان، سیف آباد، پوسکان، ابوعلی، مهرنجان، ملااره، پل آبگینه، قلعه نارنجی، پریشان و چند ده کوچک و بزرگ دیگر در دور و نزدیک.

کوه‌چنار کوه‌چنار ممسنی
شیراز شمال دشتستان
شرق   کازرون    غرب
جنوب
فیروزآباد فراشبند دشتستان

آب و هوا

[ویرایش]
نقشهٔ آب و هوایی ایران؛ شهر کازرون در نیمروز غربی کشور قرار گرفته و آب و هوای آن گرم و خشک است.

آب هوای این شهر در فصل تابستان گرم و خشک و در زمستان خنک و معتدل است. مناطق خوش آب و هوای اطراف این شهر، مقصد کوچ‌نشینان استان‌های همجوار است. طبق اطلاعات مربوط به ایستگاه کلیماتولوژی شهر کازرون در یک دوره ۲۴ ساله می‌توان گفت که سردترین ماه سال، دی‌ماه با میانگین دما ۱۰٬۴۲ درجه سانتیگراد و گرم‌ترین ماه سال، تیرماه با میانگین ۳۳٬۱۶ درجه سانتیگراد می‌باشد. درجه حرارت متوسط سالیانهٔ این شهرستان ۲۱٬۷۸ درجه سانتیگراد است.

آب و هوای کازرون

ژانویه فوریه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر

گرم‌ترین
C° 		۲۰ ۲۳ ۲۷ ۳۴ ۳۷ ۴۱ ۴۲ ۴۰ ۳۹ ۳۳ ۳۰ ۲۴

میانگین گرم‌ترین‌ها
C° 		۹ ۱۳ ۱۷ ۲۳ ۲۹ ۳۴ ۳۶ ۳۶ ۳۲ ۲۶ ۱۹ ۱۳

میانگین سردترین‌ها
C° 		۱ ۳ ۷ ۱۲ ۱۷ ۲۲ ۲۴ ۲۳ ۱۹ ۱۳ ۷ ۴

سردترین
C° 		-۱۲ -۸ -۳ -۲ ۷ ۱۱ ۱۶ ۱۳ ۷ ۳ -۵ -۵


منبع: وبگاه مای فورکست[۱۲]

پوشش گیاهی

[ویرایش]
دشت برم در بهار

پوشش گیاهی این منطقه بیشتر به صورت درختچه زار و بوته‌زارهای باز است. در اطراف آن اراضی تحت کشاورزی و علفزار و چمنزار نیز می‌باشد. همچنین بخش انبوهی از جنگل‌های حومه این شهر را پوشش فشرده‌ای از بلوط دربر گرفته‌است. در بخش باختری کازرون نخلستان‌های وسیع و در نیمروز آن نیز نرگس‌زارها و شقایق‌زارهای وسیعی قرار دارند.

حوضه آبریز

[ویرایش]

رودخانه‌هایی که از کازرون عبور می‌کنند، یعنی رودهای شاپور و جره، جزو حوزه آبریز خلیج فارس و دریای عمان هستند.

زلزله‌ها

[ویرایش]

کازرون روی کمربند زلزله‌است و بارها به سبب زلزله با خاک یکسان گردیده. زلزله مشهور گازرگاه که سبب مهاجرت مردم آن به کازرون شده و انتخاب کازرون به علت واقع شدن میان دو رشته کوه و احتمال کمتر وقوع زلزله در این شهر گویای این مسئله‌است. به همین خاطر است که شهر کازرون چندان در معرض خطرهای زلزله نیست و بیشتر اطراف آسیب می‌بیند. آخرین زلزله قابل توجه کازرون، زلزله سال ۱۳۸۹ به قدرت ۶٫۱ ریشتر بود.

پیشینه و تاریخ

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: پیشینه کازرون

تاریخ پیدایش کازرون همانند دیگر شهرهای باستانی ایران در هاله‌ای از ابهام است و در بعضی مواقع نیز با اسطوره‌ها ترکیب شده است. با این وجود منابعی چون فارسنامه ابن بلخی، بنیاد کازرون را به دوران پیشدادیان نسبت می‌دهند.[۱۳][۱۴]

دوران پیشاتاریخی

[ویرایش]
تصاویر
غار پناهگاه‌های تیکاب
غارهای تنگ تیکاب در کازرون

نخستین نشانه‌های سکونت در شهری که امروزه به نام کازرون شهرت دارد، در غارهای موسوم به تنگ تیکاب در کوه شمالی شهر کازرون یافت شده‌اند. این غارها محل زندگی انسان‌های نخستین در حدود ۲۰ هزار سال قبل بوده‌اند.[۱۵][۱۶]‎

نقش‌برجسته طهمورث در کتابخانه کنگره آمریکا، واشینگتن، دی.سی.

پیشدادیان

[ویرایش]

پیشدادیان نخستین فرمان‌روایان ایران‌زمین در اسطوره‌ها هستند. ابن بلخی در فارسنامه، طهمورث دیوبند، پادشاه پیشدادی را مؤسس شهر کازرون می‌داند.[۱۷][۱۸]

دوران تاریخی پیش از اسلام

[ویرایش]

هخامنشیان

[ویرایش]

هرچند اطلاعات چندانی از وضعیت کازرون در زمان شاهنشاهی هخامنشی در دست نیست، اما بنا به برخی نوشته‌ها، کازرون در آن زمان منطقه‌ای کوچک و کم‌جمعیت از توابع شهر باستانی دین‌دلا بوده که در حمله اسکندر مقدونی به ایران ویران گشت. در قرون بعد در محل این شهر باستانی، شهری به نام بیشاپور احداث شد.[۱۹][۲۰]

ساسانیان

[ویرایش]
تصاویر
تندیس شاپور ساسانی در غار شاپور کازرون
کتیبه اپسای دبیر که در آن دستور ساخت شهر باستانی بیشاپور ذکر شده است
بقایای کاخ والرین در بیشاپور، محل سکونت والرین، امپراتور روم، پس از اسارت
بقایای شهر باستانی بیشاپور

دورهٔ شاهنشاهی ساسانی، دوران اوج شکوفایی منطقهٔ کازرون به‌شمار می‌رود. در این زمان شاپور یکم، پادشاه ساسانی، پس از شکست دادن امپراتوری روم در نبرد ادسا، دستور احداث شهری به نام بیشاپور را در سال ۲۶۶ میلادی صادر کرد.[۲۱] او در ساخت این شهر از اپسای حرانی و همچنین معماران رومی و یونانی بهره گرفت و به همین دلیل شهر بیشاپور به روش شهرسازی رومی (هیپوداموس) و توسط اسیران رومی احداث شد.[۲۲][۲۳][۲۴] در آن زمان دو شهر به‌نام‌های کازرون و شهر کهنه نیز در نزدیکی بیشاپور قرار داشتند که در قرون بعد تحت عنوان کازرون با یکدیگر ادغام شدند.[۲۵][۲۶][۲۷] شاپور ساسانی همزمان با بنیاد شهر بیشاپور، بنای آبادی کازرون را نیز گذاشت.[۲۸][۲۹] شهر بیشاپور یکی از پایتخت‌های ساسانیان و مرکز کوره شاپورخوره بود و کازرون و شهر کهنه نیز از توابع آن به‌شمار می‌رفتند.[۳۰] کازرون در آن زمان متشکل از سه منطقهٔ نورد، راهبان و دریست بود و شهر کهنه نیز در منطقه‌ای میان کازرون امروزی و دریاچه پریشان قرار داشته‌است.[۳۱][۳۲]

تصاویر
هرمز یکم ملقب به هرمز اورمزد، سومین پادشاه ساسانی که زادهٔ شهر بیشاپور بود
بهرام یکم مقلب به بهرام اورمزد، چهارمین پادشاه ساسانی که زادهٔ شهر بیشاپور بود
قباد یکم، بیست و یکمین پادشاه ساسانی که در راستای رونق و آبادانی شهر کازرون کوشید

بیشاپور زادگاه هرمز یکم و بهرام یکم، دو پادشاه ساسانی نیز بود.[۳۳][۳۴] والرین، امپراتور به اسارت‌گرفته‌شدهٔ روم به‌دستور شاپور ساسانی در کاخی که برای او در شهر بیشاپور احداث کرده‌بود، زندگی می‌کرد.[۳۵][۳۶][۳۷] او همچنین بنا به برخی روایت‌ها در همین شهر درگذشت. شاپور اول، پادشاه ساسانی نیز در سال ۲۷۰ میلادی در شهر بیشاپور درگذشت.[۳۸] در سده‌های پنجم و ششم میلادی، قباد یکم در آبادی شهر کازرون کوشید و آن را وسعت داد.[۳۹] بیشاپور نیز تا زمان حمله اعراب به ایران، شهری آباد با جمعیتی بین ۵۰ تا ۸۰ هزار نفر بود.[۴۰]

دوران اسلامی

[ویرایش]

سدهٔ اول تا سوم هجری

[ویرایش]
تصاویر
درهم نقره. ضرب بیشاپور در سدهٔ اول هجری
درهم نقره، ضرب بیشاپور در سدهٔ اول هجری
سکه‌ای با تصویر مهلب بن ابی‌صفره، ضرب بیشاپور در سدهٔ اول هجری
سکه‌ای با تصویر عبیدالله بن زیاد، ضرب بیشاپور در سدهٔ اول هجری
سکه‌ای مربوط به دوران ولید بن عبدالملک، ضرب بیشاپور در سدهٔ اول هجری

در جریان حمله اعراب به ایران در سال ۱۷ هجری، عمر بن خطاب یکی از فرماندهانش به‌نام مجاشع بن مسعود را مأمور فتح شاپورخوره کرد. با وجود مقاومت‌های بسیار زیاد مردم شاپورخوره، اعراب بیشاپور را فتح کردند.[۴۱] در سال ۱۸ هجری، عثمان بن ابی‌العاص از جانب مجاشع بن مسعود، مأمور فتح کازرون شد و این شهر را تصرف کرد.[۴۲] پس از آن مردم کازرون و شاپور به طور مداوم علیه اعراب شورش می‌کردند. از جمله در سال ۲۳ هجری و پس از به خلافت رسیدن عثمان، مردم شاپورخوره به فرماندهی برادر شهرگ، از نجیب‌زادگان ساسانی اعلام استقلال کردند. اما درنهایت عثمان بن ابی‌العاص، پس از نبرد بزرگ بیشاپور و محاصرهٔ این شهر، با صلح و دریافت مال‌المسالمه و جزیه، بیشاپور، نوبندگان و جره را مجدداً فتح کرد.[۴۳] اهالی شاپور مجدداً در سال ۲۶ هجری پیمان خود را شکستند و عثمان با ابوموسی اشعری شهر را دوباره با جنگ فتح کرد.[۴۴][۴۵] مقاومت مردم شاپورخوره در برابر اعراب به‌حدی بود که عبیدا، سردار عرب به‌سختی مجروح شد و در هنگام مرگ از سپاهیان عرب درخواست کرد تا به خونخواهی قتل او، مردم این منطقه را قتل عام کنند که همین اتفاق نیز افتاد.[۴۶] در سال ۶۸ هجری مردم شاپورخوره یک بار دیگر علیه اعراب شورش کردند و این بار توسط عمر بن عبیدالله بن معمر سرکوب شدند.[۴۷] در سال ۸۳ هجری و در زمان حکومت حجاج بن یوسف، مردم آواره در شاپورخوره که منتظر انتقام بودند، به کمک عبدالرحمن بن محمد بن اشعث در شورش علیه حجاج بن یوسف شتافتند و با شکست لشکر حجاج، شهر کوفه را تصرف نمودند. هرچند نهایتاً با رسیدن نیروی کمکی، شورشیان شکست خورده و شاپورخوره مجدداً تحت کنترل امویان قرار گرفت.[۴۸] بیشاپور در سدهٔ دوم و سوم هجری به‌تدریج رونق خود را از دست داد و با مهاجرت ساکنانش به کازرون و اطراف آن، رونق خود را به این شهر منتقل کرد.[۴۹]

سدهٔ چهارم هجری

[ویرایش]
نقشهٔ مناطق تحت نفوذ شاهنشاهی آل بویه

در سال ۳۲۱ هجری، عمادالدوله دیلمی، بنیان‌گذار شاهنشاهی آل بویه، برادر خود رکن‌الدوله دیلمی را برای تصرف کازرون و شاپور به این منطقه فرستاد. رکن‌الدوله با شکست دادن یاقوت، والی کازرون، این منطقه را تصرف کرد.[۵۰] دوران حکومت آل بویه در سدهٔ چهارم هجری با مدارای مذهبی همراه بود. در نیمهٔ دوم قرن چهارم هجری، اکثریت مردم کازرون به‌بهای پرداخت جزیه بر آیین زرتشتی باقی مانده بودند و کازرون از بزرگ‌ترین شهرهای زرتشتی‌نشین در ایران به‌شمار می‌آمد.

بقایای یک آتشکده در کازرون، در حالی که نمایی از یک مسجد نیز در پشت تصویر مشخص است (نقاشی از ستوان جانسون در سال ۱۸۱۸ میلادی)

حاکم شهر نیز فردی زرتشتی به‌نام خورشید مرزبان بود.[۵۱] پس از به قدرت رسیدن عضدالدوله دیلمی، این پادشاه توجه ویژه‌ای به کازرون داشت که اصلی‌ترین دلیل آن، موقعیت این شهر در شاهراه تجاری پس‌کرانه خلیج فارس و بندر سیراف بود.[۵۲] حاکمان آل بویه کوشیدند تا همزمان با رونق کازرون، شهر باستانی بیشاپور را نیز احیا کنند و توانستند رونق را پس از چند سده تا حدودی به این شهر بازگردانند. سکه‌های ضرب بیشاپور در این دوره نیز این مطلب را تأیید می‌کند.[۵۳] کازرون در زمان آل بویه از مراکز مهم تولید پارچه به‌شمار می‌رفته و به همین علت به دمیاط عجم مشهور بوده است.[۵۴] در این دوره شیخ ابواسحاق کازرونی، صوفی مشهور کازرونی، سلسلهٔ کازرونیه را در این شهر بنیان گذاشت و شروع به تیلیغ اسلام و نبرد با زرتشتیان کرد. اقدامات او موجب شد تا اکثریت زرتشتی مردم کازرون به دین اسلام روی آورند.[۵۵] در اواخر قرن چهارم، مهاجرت مردم از شهر کهنه (در شرق کازرون) که به عربی بلدالعتیق نامیده می‌شد، به شهر کازرون شدت گرفت. با مهاجرت مردم بیشاپور، شهر کهنه و مناطق دیگر، شهر کازرون رونق گرفته و تبدیل به منطقهٔ تمرکز جمعیت شد.[۵۶][۵۷]

سدهٔ پنجم و ششم هجری

[ویرایش]

پس از تأسیس سلسلهٔ کازرونیه توسط شیخ ابواسحاق کازرونی، شهر کازرون وضعیت متفاوتی پیدا کرد. جاذبهٔ مذهبی این سلسله، موجب تثبیت موقعیت کازرون به عنوان مرکز منطقهٔ شاپور شد.[۵۸] پس از به قدرت رسیدن امپراتوری سلجوقیان، آلپ ارسلان، شخصی به نام فضلویه که رئیس ملوک شبانکاره بود و پولادستون، امیر آل بویه را به قتل رسانده بود، حاکم نواحی فارس کرد و از آن زمان تا سال‌ها، حکومت ایل شبانکاره بر این مناطق تثبیت گردید. در سال ۴۷۱ هجری، محمود بن ملکشاه به قدرت رسید و پسرعموی خود، توران‌شاه یکم را والی فارس کرد.

طرحی از بقایای بیشاپور در زمان محمدشاه قاجار، اثر اوژن فلاندن در کتاب «سفرنامه ایران» (Voyage en Perse)

توران‌شاه نیز کازرون و شاپور را به بزرگان ایل شبانکاره سپرد. اما افراد ایل شبانکاره دائماً دست به کشتار و غارت در فارس، به‌ویژه در کازرون و شاپور می‌زدند. از جمله در یکی از موارد، ابوسعید شبانکاره در سال ۴۹۵ هجری، شهر بیشاپور را به آتش کشید و با خاک یکسان کرد و تیر آخر را به پیکرهٔ این شهر وارد آورد. پس از به قدرت رسیدن سلطان محمد بن ملک‌شاه، او در سال ۵۰۲ هجری، فردی به نام جلال‌الدین چاولی را به‌عنوان اتابک فارس برگزید و اینگونه به حکومت ایل شبانکاره در نواحی فارس پایان داد. چاولی، ابوسعید شبانکاره را بازداشت کرده و به قتل رساند. او همچنین شهر کازرون را مجدداً رونق داد.[۵۹]

سدهٔ هفتم تا دهم هجری

[ویرایش]
آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی

سدهٔ هفتم تا دهم هجری دوران اوج شکوفایی و شهرت شهر کازرون در طول تاریخش بود. این شهرت به دلیل گسترش سلسلهٔ کازرونیه و خانقاه‌های آن در ایران، هندوستان، چین و عثمانی و تحت تأثیر جاذبهٔ مذهبی شیخ ابواسحاق کازرونی بود.[۶۰] با آغاز سدهٔ هفتم، شبکه بزرگ تاجران کازرونی وارد سراسر ایران و کشورهای هند، چین و عثمانی شدند و به تجارت پرداختند. این تاجران همزمان با تجارت، نمایندهٔ خانقاه مرکزی سلسلهٔ کازرونیه در شهر کازرون بودند و این سلسله را تبلیغ می‌کردند. میرزا حسن فسایی در این‌باره در کتاب فارسنامه ناصری نقل می‌کند:

سلسله تجار کازرون به‌اندازه‌ایست که این فارسنامه را گنجایش آن نیست.[۶۱]

نفوذ و شهرت سلسلهٔ کازرونیه طی سدهٔ هفتم تا دهم هجری به حدی رسید که بسیاری از مردم و پادشاهان ایران و همچنین بسیاری از مردم و امپراتوران هند و عثمانی و بخشی از مردم چین از مریدان سلسلهٔ کازرونیه بودند و نذورات خود را به شعبات این سلسلهٔ در شهرها و کشورهای خود پرداخت می‌کردند تا به خانقاه مرکزی در کازرون ارسال شود و این مسأله باعث ایجاد شهرتی جهانی برای شهر کازرون شد.[۶۲]‎

آرامگاه عمر کازرونی، از صوفیان سلسلهٔ کازرونیه در هند که توسط محمد بن تغلق، سلطان دهلی در قرن هشتم هجری برای او ساخته شد.[۶۳]

از جمله پادشاهان ایران که از مریدان سلسلهٔ کازرونیه بود، می‌توان به شاهرخ تیموری اشاره کرد که در سفر به جنوب ایران، برای زیارت مقبره شیخ ابواسحاق به کازرون می‌آمد.[۶۴][۶۵] از جمله پادشاهان هند که از مریدان سلسلهٔ کازرونیه بودند، می‌توان به غیاث‌الدین بلبن[۶۶]، علاءالدین خلجی[۶۷] و محمد بن تغلق‏[۶۸] اشاره کرد. دو امپراتور عثمانی یعنی سلطان بایزید و سلطان محمد فاتح نیز از ارادتمندان به سلسلهٔ کازرونیه بودند و بناهایی را به نام این سلسلهٔ در عثمانی احداث کردند.[۶۹] ابن بطوطه، جهانگرد مراکشی که به کازرون نیز سفر کرده و از آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی بازدید داشته[۷۰]، در این رابطه در کتاب رحله می‌نویسد:

شیخ ابواسحاق پیش اهالی هندوستان و چین منزلت و احترام زیاد دارد. اشخاصی که در دریای چین به مسافرت می‌روند، هنگام بروز طوفان یا ناامنی، نذرهایی به اسم شیخ می‌کنند و چون کشتی به سلامت به ساحل رسد، خدام زاویه به کشتی درمی‌آیند و زمام کشتی را در دست می‌گیرند، هر کس نذری را که در دل خود کرده به خادم زاویه می‌پردازد و هیچ کشتی از جانب هندوستان یا چین نمی‌آید، مگر آن‌که هزاران دینار از این نذورات را با خود آورده باشد و همهٔ این مبالغ به‌وسیلهٔ وکلایی که از جانب زاویهٔ شیخ معین شده‌اند، وصول و جمع‌آوری می‌گردد. [۷۱]

شهرت و اعتبار سلسلهٔ کازرونیه تا قرن دهم هجری و به قدرت رسیدن صفویان ادامه داشت. از حوادث مهم کازرون در سدهٔ هفتم هجری می‌توان به حملهٔ مغولان به کازرون در سال ۶۶۲ هجری اشاره کرد. سلجوق‌شاه بن سلغر، اتابک فارس که علیه مغولان قیام کرده بود، به آرامگاه شیخ ابواسحاق کازرونی در کازرون پناه آورد و مردم کازرون نیز که از مغولان نفرت داشتند، از او استقبال کرده و آرامگاه شیخ ابواسحاق را سنگری علیه مغولان قرار دادند. در این نبرد سلجوقشاه اسیر و کشته شد و مردم کازرون نیز که به او پناه داده بودند، توسط مغولان قتل عام شدند.[۷۲][۷۳] در قرن هفتم، سلسلهٔ بلیانیه نیز توسط صوفی مشهور آن دوران، شیخ عبدالله بلیانی در کازرون پایه‌گذاری شد.[۷۴]

صفویه

[ویرایش]
آرامگاه شیخ امین‌الدین بلیانی در کازرون، یکی از مکان‌هایی که شاه اسماعیل صفوی قصد تخریب آن را داشت، اما به دلایلی از این کار منصرف شد

با به قدرت رسیدن شاه اسماعیل یکم صفوی، او که سلسلهٔ کازرونیه را رقیب و دشمن خود می‌دید، دستور قتل بزرگان این سلسله را صادر کرده و بناهای آنان در ایران را تخریب کرد. [۷۵][۷۶] او شخصاً به کازرون لشکر کشید و علاوه بر قتل بسیاری از بزرگان صوفیه در این شهر، بناهای شاخص آنان را نیز تخریب کرد.[۷۷][۷۸]

شاه اسماعیل صفوی با حمله به کازرون، بسیاری از بزرگان صوفیه در این شهر را به قتل می‌رساند. او سپس خاندان افشار را به حکومت کازرون منصوب می‌کند.

شاه اسماعیل در این دوره خاندانی از بزرگان ایل افشار خراسان را به حکومت کازرون منصوب کرد. اولین شخص از این خاندان که حاکم کازرون شد، خواجه پیر بداق افشار بود. پس از او فرزندانش، خواجه پیر ولی افشار و خواجه حسن‌علی افشار و سپس خواجه حسین‌علی افشار حاکم کازرون شدند. آخرین حاکم کازرون در دوره صفویه نیز شخصی به نام خواجه حسام‌الدین افشار بود.[۷۹][۸۰] کازرون با وجود کاهش رونق به علت نابودی سلسلهٔ کازرونیه، همچنان تا حدود زیادی رونق خود را حفظ کرد و از مراکز ضرب سکه در دورهٔ صفویه به شمار می‌رفت.[۸۱]

افشاریه

[ویرایش]
تصاویر
باغ تاریخی نظر که در سال ۱۱۵۰ هجری توسط خواجه علی‌قلی‌خان افشار در کازرون تأسیس شد
نقشهٔ ایران در دورهٔ افشاریه. شهر کازرون در جنوب غربی نقشه مشخص است.

پس از به قدرت رسیدن نادرشاه افشار نیز حکومت خاندان افشار در کازرون ادامه یافت. در آن زمان خواجه حسام‌الدین افشار همچنان حاکم کازرون ماند و پس از او خواجه محمدرضا افشار حاکم کازرون شد تا اینکه در سال ۱۱۴۶ هجری، نادرشاه در تعقیب محمدخان بلوچ طی شورش او علیه نادرشاه به کازرون آمد.

نادرشاه پس از به قتل رساندن حاکم کازرون، فرزند وی را مجدداً جانشین او می‌کند

اما خواجه محمدرضا افشار به هواداری از محمدخان بلوچ در مقابل نادرشاه جنگید و در این جنگ کشته شد. پس از آن نیز نادرشاه خواهرزادهٔ خواجه محمدرضا، خواجه ابوالحسن افشار را کور کرد. نادرشاه بعداً از این کارش پشیمان شد و برای دلجویی، حکومت کازرون را در سال ۱۱۴۹ هجری به فرزند خواجه محمدرضا، خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی سپرد.[۸۲] خواجه علی‌قلی‌خان در مقام حاکمیت کازرون، تلاش‌های بسیاری در راستای عمران و آبادی این شهر انجام داد.[۸۳]

زندیه

[ویرایش]
نقشهٔ حکومت زندیه. شهر کازرون در جنوب غربی ایران مشخص است.

خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی، حاکم وقت کازرون، نقش مهمی در استقرار و تثبیت حکومت زندیه ایفا کرد. او در سال ۱۱۶۷ هجری که کریم‌خان زند در منطقه خشت در ۶۰ کیلومتری کازرون امروزی، آماده نبرد با آزادخان افغان و نمایندهٔ او، فتحعلی‌خان افشار بود، با تفگنچیان کازرونی به لشکر کریم‌خان زند پیوست. کریم‌خان که در نبرد قبلی از آزادخان شکست خورده بود، این بار توانست با کمک نیروهای کازرونی، لشکر آزادخان افغان را به سختی شکست دهد. از آن پس حاکم کازرون به یکی از افراد مورد اعتماد و بسیار نزدیک به کریم‌خان زند تبدیل شد. با این حال در سال ۱۱۷۵ هجری که کریم‌خان زند عده‌ای از بزرگان فارس از جمله حاکم کازرون را برای سرکوب شورش فتحعلی‌خان افشار در آذربایجان به این منطقه فرستاد، لشکر فارس در قره‌چمن در نزدیکی تبریز از لشکر فتحعلی‌خان افشار شکست می‌خورد و عده‌ای از این بزرگان از جمله حاکم کازرون از مهلکه فرار می‌کنند. آن‌ها در اصفهان دستگیر می‌شوند و حکم کور شدن حاکم کازرون صادر می‌شود. اما با پادرمیانی میرزا محمد کلانتر، کلانتر فارس نزد کریم‌خان زند، خواجه علی‌قلی‌خان افشار، حاکم کازرون بخشیده می‌شود. در سال ۱۱۹۹ که جعفرخان زند اصفهان را فتح کرد، حاکم کازرون نیز از همراهان او بود. پس از آن جعفرخان زند، او را به حکومت قم و کاشان منصوب کرد و در همان سال خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی، شورش اعراب جندق به سرکردگی محمدحسن‌خان عرب عاملی را سرکوب کرد. اما به او قول تأمین امنیت جانی‌اش را داد و او را به اصفهان، نزد جعفرخان زند فرستاد. اما جعفرخان بر خلاف قولش، حکم به قتل محمدحسن خان عرب عاملی و اطرافیانش داد. این مسئله موجب عصبانیت شدید خواجه علی‌قلی‌خان افشار شد و او حکومت قم و کاشان را رها و به زادگاهش کازرون بازگشت. او پس از بازگشت به کازرون عده‌ای از سپاهیان منطقهٔ کوهمره و ایلات مستقر در اطراف کازرون را گرد خود جمع کرد و آنان را برای به زیر کشیدن جعفرخان زند از پادشاهی ترغیب کرد. جعفرخان، پادشاه زند پس از آگاهی از این موضوع، عده‌ای از بزرگان را برای دلجویی از او به کازرون فرستاد و او را به شیراز دعوت کرد. اما پس از عزیمت خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی به شیراز، جعفرخان زند عهد خود را شکست و او را به اتهام بی‌لیاقتی به همراه تعدادی از اشراف زند در ارگ کریم‌خان شیراز زندانی کرد. خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی نیز اشراف زند را به فرار از زندان تحریک کرده و با ترفندهایی از زندان فرار کرد. او و سایر فراریان مخفیانه به حرمسرای جعفرخان زند رفته و این پادشاه را به قتل رساندند. در پی این حادثه، صیدمرادخان زند که به همراه خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی در ارگ کریم‌خانی زندانی بود، به مقام پادشاهی رسید و بلافاصله خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی را به مقام امیرالامرایی فارس برگزید. اما پادشاهی صیدمرادخان زند تنها مدتی کوتاه دوام آورد و لطفعلی‌خان زند، فرزند جعفرخان زند علیه وی قیام کرد و او و تمام افرادی که در قتل پدرش نقش داشتند را به قتل رساند. اما با وساطت حاج ابراهیم کلانتر، کلانتر فارس و دیگر اعیان و بزرگان فارس از گناه خواجه علی‌قلی‌خان افشار که نقش اصلی را در قتل پدرش داشت، گذشت کرد.[۸۴]

لطفعلی‌خان زند در اواخر حکومت زندیه به کازرون حمله کرده و حاکم کازرون را دستگیر و کور می‌کند

ظاهراً پس از این حوادث، خواجه رضاقلی‌خان افشار، برادر خواجه علی‌قلی‌خان افشار به جای او حاکم کازرون می‌شود. در سال ۱۲۰۵ هجری پس از تصرف شیراز به دست حاج ابراهیم کلانتر و جلوگیری از ورود لطفعلی‌خان زند به شیراز و همزمان با حرکت آقامحمدخان قاجار و لشکر ۶۰ هزار نفری او به سمت فارس، خواجه رضا‌قلی‌خان افشار کازرونی نیز به همراه برادرش به آقامحمدخان قاجار و حاج ابراهیم کلانتر پیوست، حاکم کازرون از نزدیکان آقامحمدخان قاجار شد و در جنگ‌های او علیه لطفعلی‌خان زند شرکت داشت.[۸۵] نهایتاً در زمانی که لطفعلی‌خان زند برای جمع‌آوری نیرو از مسیر کازرون به سمت جنوب در حرکت بود، حاکم کازرون او‌ و نیروهایش را محاصره کرده و قصد دستگیری لطفعلی‌خان و تحویل او به آقامحمدخان قاجار را داشت. لطفعلی‌خان زند و نیروهایش اسب‌های خود را رها کرده و از رشته‌کوه قبله واقع در جنوب شهر کازرون به سمت دشتستان و بوشهر فرار کردند. لطفعلی‌خان زند پس از جمع‌آوری نیرو در آن منطقه به کازرون بازگشت و طی یک نبرد، خواجه رضا‌قلی‌خان افشار کازرونی را بازداشت کرده و برای انتقام، او و فرزندانش را کور کرد.[۸۶][۸۷]

قاجاریه

[ویرایش]
تصاویر
شهر کازرون در دورهٔ قاجار
نقش‌برجستهٔ تیمورمیرزا، حاکم کازرون و نوهٔ فتحعلیشاه که به دستور او و به سبک نقش‌برجسته‌های شاهان ساسانی تنگ چوگان کازرون بر کوهی در حوالی کازرون حک شده است[۸۸]
ناصر دیوان کازرونی، کلانتر کازرون

در پی قحطی بزرگ ایران در بین سال‌های ۱۲۴۹ تا ۱۲۵۱ خورشیدی، از جمعیت حدوداً ۱۰ هزار نفری شهر کازرون در آن سال، حدود ۴ هزار نفر کشته شدند و حدود ۴ هزار نفر نیز مجبور به مهاجرت شدند و جمعیت شهر کازرون به حدود ۲ هزار نفر کاهش یافت که یکی از بزرگ‌ترین فجایع و ضربه‌های جمعیتی در طول تاریخ این شهر به‌شمار می‌رود. کازرون یکی از شهرهای با بیشترین درصد کشته در این قحطی بود.[۸۹][۹۰] پس از روی کار آمدن دودمان قاجار، خاندان افشار که پیش از این نیز در کنار آقامحمدخان برای به قدرت رسیدنش جنگیده بودند، باز هم به حکومت کازرون منصوب شدند. آخرین فرد از این سلسله که بر کازرون حکومت کرد، شخصی به نام خواجه عباس‌قلی‌خان افشار کازرونی بود که در سال ۱۲۶۰ هجری عزل شد و حکومت کازرون پس از حدود ۳۵۰ سال از دست سلسلهٔ افشار خارج شد. پس از آن حاکم کازرون توسط دولت مرکزی منصوب می‌شد و افراد مختلفی در کازرون حکومت کردند. برای مثال در سال ۱۲۷۳ هجری و در زمان ناصرالدین شاه، علی‌محمد خان قوام‌الملک به حکومت کازرون منصوب شد. در دوره‌ای نیز تیمورمیرزا، نوهٔ فتحعلیشاه قاجار حکومت کازرون را در دست داشت. پس از آن خاندان امیرعضدی در کازرون به قدرت رسیدند. خواجه حسن‌علی مدتی کلانتر کازرون بود و پس از او فرزندش، خواجه ابراهیم کلانتر به این سمت رسید. پس از مرگ خواجه ابراهیم، برادرش خواجه عبدالله امیرعضدی مشهور به ناصر دیوان کازرونی، کلانتر کازرون شد.[۹۱] اواخر حکومت قاجار همزمان با جنگ جهانی اول و اشغال جنوب ایران به دست انگلیسی‌ها بود. ناصر دیوان کازرونی، کلانتر کازرون به انگلیسی‌ها اعلام جنگ کرد و سال‌ها با آن‌ها جنگید. در این سال‌ها شهر کازرون و اطراف آن صحنهٔ نبردهای متعددی بود.

تصاویر
ناصر دیوان کازرونی (نشسته در وسط) به همراه جمعی از مبارزین کازرونی و جنوبی
اخگر (سمت راست)، فرمانده نظامی کازرون در سال ۱۲۹۴ خورشیدی
سر پرسی سایکس، مؤسس پلیس جنوب و کسی که شهر کازرون را به توپ بست

در اولین اقدام در سال ۱۹۰۷ میلادی، ناصر دیوان کازرونی و جمعی از تفنگچیان کازرونی راه قشون انگلیس که قصد عزیمت به شیراز را داشتند، سد کرده و اقامت آن‌ها در کازرون و شیراز را تا چند سال به تأخیر انداختند. در سال ۱۹۱۱ نیز پس از تلاش ناموفق برای دستگیری ناصر دیوان از سوی انگلیسی‌ها که منجر به قتل سروان اوهلسون و خروج ناصر دیوان از شهر شد [۹۲]، یک افسر انگلیسی به نام کلنل مدیل به طور موقت حاکم کازرون شد که عده‌ای از مبارزین کازرونی را اعدام و عده‌ای را زندانی کرد که موجب خشم مردم کازرون شد. اما با انتصاب احمد اخگر به فرماندهی نیروهای ژاندارمری کازرون که خود از چهره‌های آزادی‌خواه به‌شمار می‌رفت و همچنین بازگشت ناصر دیوان کازرونی به شهر، خشم مردم فروکش کرد.[۹۳] حساسیت مردم کازرون بر روی اقدامات انگلیسی‌ها در سایر شهرها، باعث شد تا مگردیچ، تلگرافچی انگلیسی که مسئول تلگرافخانهٔ کازرون بود، سیم تلگراف را به دستور انگلیسی‌ها قطع کند که موجب بازداشت او از سوی آزادی‌خواهان کازرون شد.[۹۴] در سال ۱۹۱۵ میلادی، آزادی‌خواهان کازرون به همراه مبارزین برخی دیگر از مناطق، تصمیم به حمله به نیروهای انگلیسی در بوشهر و آزادسازی این شهر می‌گیرند. اما درنهایت ویلهلم واسموس آن‌ها را از حمله منصرف می‌کند و پیشنهاد می‌دهد که آزادسازی این شهر را به مردم همان منطقه بسپارند و برای نبردهای بزرگ‌تر صبر پیشه کنند.[۹۵] پس از شورش نیروهای ژاندارمری فارس و با وجود اینکه کازرون از هر نظر توسط انگلیسی‌ها رصد و کنترل می‌شد، ناصر دیوان کازرونی ۷۰۰ تفنگچی مبارز را به کمک نیروهای ژاندارمری شیراز و ۲۰۰ تفنگچی را نیز برای کمک به اهالی دشتستان فرستاد. درنهایت شورش ژاندارمری فارس سرکوب شده و این سازمان به تشکیلات پلیس جنوب، تحت نظر انگلیسی‌ها تبدیل شد. انگلیسی‌ها پلیس جنوب را در چند شهر مهم جنوب کشور از جمله کازرون دائر‌ کردند. ناصر دیوان و آزادی‌خواهان کازرون که از این موضوع ناراضی بودند، در سال ۱۲۹۵ خورشیدی به آن‌ها اعلام جنگ کرده و مقر پلیس جنوب در کازرون را خلع سلاح کردند. آن‌ها همچنین امیرنصرت نوری، فرماندار وقت کازرون را بازداشت کردند. نیروهای کازرونی بیش از ۳ سال جادهٔ اصلی شمال به جنوب کشور در محدودهٔ بین خلیج فارس تا شیراز را نیز مسدود کردند. در پی این حادثه، فرمانفرما طی تلگرافی به تهران نوشت که همان‌طور که پیش‌بینی می‌کرد، انقلاب در فارس آغاز شد.[۹۶] ژنرال پرسی سایکس، از صاحب‌منصبان انگلیسی و بنیان‌گذار پلیس جنوب، با شنیدن خبر این واقعه، نیروهای خود را روانهٔ کازرون کرد. اما تفنگچیان کازرونی پیش از رسیدن قوای انگلیسی به کازرون، راه را در منطقهٔ دشت ارژن بر انگلیسی‌ها بستند. درگیری‌های همراه با زد و خورد دو طرف، موجب عقب‌نشینی انگلیسی‌ها به سمت شیراز شد. در این نبرد کاپیتان وتیکوگل، از صاحب‌منصبان انگلیسی نیز کشته شد. مؤلف کتاب پلیس جنوب ایران از قول یک انگلیسی درمورد این نبرد، اینطور نوشته است:

چيزى نمانده بود كه همگى توسط دشمن (کازرونی‌ها) در دشت محاصره شوند كه با یک فرار سريع و مفتضحانه از حلقهٔ محاصره گريختند و از آن جا به خانه زنيان بازگشته و در ۲۸ دسامبر وارد شيراز شدند، از سوى ديگر دشمن اراده و مهارتى از خود بروز داد كه موجب شگفتی پليس جنوب ايران گشت. مسلم اين است كه آن‌ها مواضع بسيار مطلوب‌ترى در اختيار داشتند و ظاهراً تعدادشان از ۴۰۰ نفر بيشتر نبود، آن ها ثابت كردند كه تک‌تيراندازهاى بسيار ماهرى هستند كه گلوله‌اى را هدر نمى‌دادند.[۹۷]

پس از آن ناصر دیوان کازرونی و تفنگچیانش در اتحاد با جنگجویان عشایر به شیراز حمله برده و این شهر را تصرف کردند. اما درنهایت و با شدت گرفتن خطر سقوط کازرون، ناصر دیوان شیراز را رها کرده و به کازرون بازگشت.[۹۸] درنهایت انگلیسی‌ها در سال ۱۹۱۹ میلادی به کازرون حمله کردند و این شهر را به توپ بستند. در پی این حادثه، ناصر دیوان کازرونی دستگیر و تبعید شد و همرزمانش نیز زندانی شدند. جاده شمال به جنوب کشور در محدودهٔ کازرون نیز پس از گذشت بیش از ۳ سال و با حضور ۲۰ هزار نفر بازگشایی شد. علی‌نقی بهروزی، نوبسندهٔ کازرونی که در کودکی‌اش شاهد این اتفاق بوده، سال‌ها بعد در مورد این حادثه اینطور می‌نویسد:

ما شب راحت خوابيده بوديم كه ناگاه از صداى رعدآساى توپ و تفنگ و مسلسل كه شهر را مى لرزانيد، بيدار شديم. بچه ها و زن‌ها بناى گريه و زارى گذاشتند و مردان قرآن‌ها را روى دست گرفته و رو به آسمان كردند تا خداوند ايشان را از صدمهٔ گلوله مصون دارد. در مشرق كازرون كه راه شيراز از آن جا شروع مى شود، تُلی (تپه) است كه سابقاً بر بالاى آن برجى و قلعه‌اى بود و كاملاً بر شهر كازرون مسلط است. قواى پليس جنوب شب هنگام در تاريكى خود را به آن قلعه رسانيده و آن جا را اشغال كردند و يك مرتبه شهر كازرون را به باد گلوله گرفتند و مخصوصاً خانه ناصر دیوان را كه دشمن خود مى‌دانستند و در وسط شهر بود هدف گلوله قرار دادند. البته تفنگچی‌های كازرونى هم جواب تيراندازى ايشان را دادند؛ ولى چه فايده؟! زيرا كه اولاً آن ها توپ و توپخانه داشتند ولى ناصر ديوان فاقد آن بود و ثانياً با اين كه ناصر ديوان مى‌توانست تا مدتى در برابر آن ها مقاومت كند، ولى مى‌ترسيد كه شهر كازرون ويران و مردم بى‌گناه كشته شوند. از اين رو بعد از يكى دو روز، شب‌هنگام كازرون را تخليه و به قريهٔ دوان رفت و آن‌ها هم فرداى آن روز به شهر ريخته و آن را غارت كردند.[۹۹]

در یکی از گزارش‌های انگلیسی‌ها در رابطه با بازگشایی جاده کازرون اینطور آمده است:

بدين ترتيب راه بوشهر امن و گشوده شد، اهداف قواى صحرايى بوشهر از هر حيث، برآورده شد. با اين حال نيروى ضربت سه ماه ديگر نيز در كازرون ماند. دژ بسيار مدرنى در كازرون احداث گرديد و پياده نظام هند در رشته پاسگاه‌هايى در امتداد جاده مستقر شدند.[۱۰۰]

انگلیسی‌ها پس از تصرف کازرون، شخصی به نام سالار معتضد را موقتاً به حکومت کازرون منصوب نمودند.[۱۰۱] در سال ۱۲۹۷ خورشیدی، شهر کازرون به‌عنوان یکی از نخستین شهرهای ایران صاحب بلدیه شد.[۱۰۲]

پهلوی

[ویرایش]
نقشه استان فارس و بنادر در سال ۱۳۳۵، کازرون در آن زمان دومین شهر پرجمعیت این استان محسوب می‌شد

با آغاز حکومت پهلوی، کلانتری کازرون همچنان تا سال ۱۳۲۰ در دست ناصر دیوان کازرونی که از تبعید بازگشته بود، ماند. در سال ۱۳۱۰ در پی تغییر نظام اداری، بلدیهٔ کازرون به شهرداری کازرون تبدیل شد.[۱۰۳] در پی ایجاد تقسیمات رسمی سیاسی در سال ۱۳۱۶، ایران به ۱۰ استان تقسیم شد و کازرون در محدودهٔ استان هفتم (فارس و بنادر) جای گرفت. در سال ۱۳۲۵ این استان به ۷ شهرستان از جمله کازرون تقسیم شد. در این سال فرمانداری شهرستان کازرون به مرکزیت شهر کازرون تأسیس شد.[۱۰۴] شهرستان کازرون در آن زمان علاوه بر محدودهٔ فعلی، شامل شهرستان‌های فعلی ممسنی[۱۰۵]، رستم[۱۰۶]، کوهچنار[۱۰۷] و همچنین بخش ارژن شهرستان شیراز[۱۰۸] و بخش‌هایی از شهرستان دشتستان[۱۰۹] بود که همگی طی سال‌های بعد مستقل شده یا از بدنهٔ شهرستان کازرون جدا شدند. استان لرنشین کهگیلویه و بویراحمد نیز در دههٔ ۴۰ برای مدتی جزو شهرستان کازرون بود که بعدها تبدیل به استانی مستقل گشت.[۱۱۰] جمعیت شهر کازرون (بدون حومه) در نخستین سرشماری رسمی ایران در سال ۱۳۳۵ حدود ۳۱ هزار نفر بود.[۱۱۱] کازرون در این سال به‌عنوان دومین شهر بزرگ و پرجمعیت استان فارس و بنادر و یکی از ۳۰ شهر پرجمعیت ایران به‌شمار می‌رفت.[۱۱۲] در جریان کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲، مردم کازرون حمایت بسیاری از محمد مصدق کردند.[۱۱۳] در سال ۱۳۴۳ با احداث جادهٔ جدید شمال به جنوب کشور که با فاصله از شهر کازرون عبور می‌کرد، این شهر در بن‌بست ارتباطی قرار گرفت و این مسئله موجب ضربه شدید اقتصادی به شهر و مهاجرت گستردهٔ مردم کازرون به شهرهای دیگر شد.[۱۱۴] نمایندگان کازرون در مجلس شورای ملی شامل خسروپرویز، ذبیحی سلطان‌احمدی، طباطبایی، صادقی، جباری و بهنیا بودند که هر کدام یک یا چند دوره نمایندگی کازرون در این مجلس را بر عهده داشتند.

جمهوری اسلامی

[ویرایش]
محدودهٔ کنونی شهرستان کازرون در غرب استان فارس

در خلال جنگ ایران و عراق، ۱۳۰۰ نفر از رزمندگان کازرونی شهید شدند.[۱۱۵] کازرون در دو عملیات آزادسازی سوسنگرد[۱۱۶] و کربلای ۴[۱۱۷]، بیشترین شهید را در بین تمامی شهرهای ایران داشت. در سال ۱۳۹۷ مردم کازرون در اعتراض به تقسیم شهرستان کازرون تجمع کرده و خواستار تشکیل استانی جدید به مرکزیت شهر کازرون شدند.[۱۱۸][۱۱۹] در سال ۱۳۹۸ فرمانداری کازرون به فرمانداری ویژه ارتقاء پیدا کرد.[۱۲۰]

مردم

[ویرایش]

جمعیت

[ویرایش]

طبق آخرین سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر کازرون برابر ۹۶٬۶۸۳ تن (۲۸٬۹۸۸ خانوار) و جمعیت شهرستان برابر ۲۱۱٬۳۴۱ تن می‌باشد.[۱۲۱] شهر کازرون پنجمین شهر بزرگ و پرجمعیت استان فارس پس از شهرهای شیراز، مرودشت، جهرم و فسا می‌باشد. شهرستان کازرون نیز سومین شهرستان پرجمعیت استان پس از شهرستان شیراز و مرودشت می‌باشد.[۱۲۱]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۳۵۳۰٬۶۴۱—    
۱۳۴۵۳۹٬۷۵۸۲۹٫۸٪+
۱۳۵۵۵۱٬۵۲۷۲۹٫۶٪+
۱۳۶۵۷۳٬۴۴۴۴۲٫۵٪+
۱۳۷۰۷۴٬۰۴۸۰٫۸٪+
۱۳۷۵۸۱٬۷۱۳۱۰٫۴٪+
۱۳۸۵۸۴٬۵۹۴۳٫۵٪+
۱۳۹۰۸۹٬۶۸۵۶٪+
۱۳۹۵۹۶٬۶۸۳۷٫۸٪+
هرم جمعیتی شهر کازرون در سال ۱۳۹۰[۱۲۲]
مردانسنزنان
۲٬۷۵۶ ۶۵ به بالا ۲٬۹۶۶
۱٬۱۸۶ ۶۰–۶۴ ۱٬۳۵۵
۲٬۰۰۶ ۵۵–۵۹ ۱٬۸۳۲
۲٬۶۰۱ ۵۰–۵۴ ۲٬۱۵۳
۲٬۹۰۵ ۴۵–۴۹ ۲٬۷۴۹
۳٬۳۱۲ ۴۰–۴۴ ۳٬۲۰۰
۳٬۰۷۸ ۳۵–۳۹ ۳٬۳۱۴
۳٬۹۱۷ ۳۰–۳۴ ۴٬۱۰۶
۵٬۴۰۵ ۲۵–۲۹ ۵٬۴۶۴
۵٬۱۷۱ ۲۰–۲۴ ۵٬۱۴۴
۳٬۸۰۶ ۱۵–۱۹ ۳٬۵۷۶
۲٬۹۰۳ ۱۰–۱۴ ۲٬۹۵۱
۲٬۹۵۸ ۵–۹ ۲٬۸۴۹
۳٬۱۱۸ ۰–۴ ۲٬۹۰۱

نژاد

[ویرایش]

نژاد اکثریت مردم کازرون فارس می باشد آنها همانند مردم نیمروز ایران، از نژاد پارسه یا (پاسارگاد) شعبه‌ای از نژاد آریاست که تقریباً ۳ هزار سال پیش از میلاد از مسکن اصلی خود به ایران و فارس آمده‌اند. واژه‌های محلی و آداب و رسومی که نسل به نسل حفظ کرده‌اند نشانگر این واقعیت می‌باشد.[۱۰]

زبان

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: لهجه کازرونی

مردم این منطقه به زبان پارسی با لهجه کازرونی سخن می‌گویند. ریشه این لهجه از زبان پهلوی است که در ایران باستان رواج داشته‌است. قصه یا به قول مردم محل، مَثَلک‌های ناب و مثل‌ها و شعرهای عامیانه در زبان مردم فراوان است. یک شعر با که با لهجه کازرونی توسط شاعر کازرونی محسن پزشکیان سروده شده‌است و مردم کازرون را در آن به اتحاد دعوت کرده‌است:

حَضَرات کازرونی بِیلیم گِلِه پیش هم نَکنیمدِ بَسَن یکی وُ دوتُ کَمُ و بیش هم نکُنیم
هَمَمو قُومُ خویشیم همسادهِ ی چیش تو چیشیمقوز نَشیم اِنگا خوروس سِیلِ تو چیش هم نکُنیم
صبح تا شوم مُنگِه اَ جون همدیگه سَر هیچ نَدیموا ای مِقراضِ زبون هَمزُ تیلیش هم نکنیم
تَش تو قبرِش بیا دَر اوک می‌پاشه تُخم نِفاقما که وا هَمدِه کاکویم آخونِ خویش هم نکنیم
اَی میخُوین اهلِ زمون خنده اَ ریشمو نَکُنَنایقَدَر پُش سر هم خنده اَ ریش هم نکنیم
همه بَلگِ یه درختیم تو یه خاکَن ریشَموایقدر خارِ شماتَت اَ تو چیش هم نکنیم
مِثِ کُه یکی باشیم تا دَم کُهشور نَریمشون اَ شون هَمدِه بیدیم پخشُ پیلیش هم نکنیم
بالُو وُ دومَن وُ چابی یِه وَجَب خاکِ خُدانچیشُ هَم چیشی اَ قُومُ وُ دون خویش هم نکنیم
هیشکِه غم ما نداره خودمو غم هم بُخُوریمتو یه کُورِی می‌زنیم چِنگ دِ کیش هَم نکنیم

شعر دیگری که با لهجه کازرونی و توسط شاعر کازرونی نصرالله مردانی سروده شده و در آن طبیعت زیبا و با صفای این شهر به تصویر کشیده شده:

چه قشنگن روی که صبا که افتو می‌زنه آ نسیم پامشه ا خو تو چمنا دو می‌زنه
و گلیم دختر صحرا میشینه عروس باهار تو دومن سوز قباش نقش گلوی نو می‌زنه
پوی حوض سوز بیدمشک و بالوی دشت بخنگ پرپرونک میا ملاق رو خوشهٔ جو می‌زنه
عامو نوروز هنووم مثل قدیما توی باغ وا گلوی سرخ دنک لو روی بهلو می‌زنه
تو هووی باهار آخرک سر چشمهٔ ساسون بید مجنون دزکی دس تو سینهٔ او می‌زنه
باد حیرون می‌رسه ا گرد راه خسه و خورد می‌ره تا کلهٔ تل صب تا پسین هو می‌زنه
شو می‌شه روز می‌ره که هفتو برادرون میان دوواره تو آسمون ستارهٔ شو می‌زنه
بو گلوی وحشی شب‌بو نزیکوی تنگ تیکو آدمی مس می‌کنه وقتی تو که تو می‌زنه
ا ئی دنیوی بی‌وفا هر چی بیگی بازم کمن که شیرین پوی بیسوتون صدای خسرو می‌زنه

دین

[ویرایش]

در زمان حمله اعراب به ایران و پس از آن کازرون بارها پایداری و سرکشی می‌کند و تا آغازهای سدهٔ پنجم هجری قمری کازرونیان بر کیش زرتشتی می‌مانند. شیخ ابواسحاق کازرونی (درگذشتهٔ ۴۲۶ ق) معروف به شیخ غازی که خود تبار ایرانی داشت، برای تحمیل دین اسلام به مردم منطقه یورش برد که با مقاوت ۲۴ هزار تن روبرو شد که همه آن‌ها را سر برید و مابقی را وادار به مسلمان شدن کرد. کازرون از مراکز مهم تبلیغ دین اسلام بود به‌طوری‌که دو سلسله مشهور مرشدیه یا کازرونیه به سرپرستی شیخ ابواسحاق کازرونی و بلیانیه به سرپرستی شیخ عبدالله بلیانی در این شهر فعالیت می‌کردند و حوزه گسترش آن‌ها تا هند و پاکستان و ترکیه هم می‌رسید، به‌طوری‌که طرفداران بسیاری را در کشورهای گفته شده به دست آورده بودند.[۱۲۳]

مراسم مذهبی

[ویرایش]

برگزاری مراسم تاسوعا و عاشورا حسینی در شهرستان کازرون یکی از منحصر به فردترین مراسم در نوع خود در ایران می‌باشد. در این دو روز مراسم تعزیه خوانی به همراه تمامی نمادهای کربلا (شمر، عبیدالله، دست بریده ابوالفضل، شیر بر سر دست بریده اباالفضل، انواع عروسک‌های نمایشی) و حیواناتی از قبیل اسب و شتر در خیابان‌های شهر برای نشان دادن گوشه‌ای از حماسه کربلای حسینی به چشم می‌خورد. در صبح روز عاشورا از زمان طلوع آفتاب در تمامی محلات شهر کرنا و دُهل شروع به نواختن می‌کنند. این صدا اعلام آمادگی برای بیرون رفتن مردم جهت انجام مراسم می‌باشد. تا نزدیکی ظهر عاشورا تقریباً تمامی مردم شهر با در دست داشتن نمادهای ظهر عاشورا به سمت میدان اصلی شهر جهت تماشای این کاروان عزای خیابانی می‌روند.

گردشگری

[ویرایش]

کازرون با دارا بودن بیش از ۳۰۰ اثر تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران[۱۲۴] از جمله مجموعهٔ جهانی بیشاپور، غار شاپور و تنگ چوگان و آثار تاریخی دیگری همچون بافت تاریخی شهر کازرون، آرامگاه مشاهیر، کاروانسراها و آتشکده‌ها، آثار طبیعی شاخصی مانند دریاچهٔ پریشان، دشت برم، نرگس‌زار کازرون، رودخانه و چشمه‌ها، جاذبه‌های مذهبی همچون امامزاده سیدحسین، پارک‌های کوهستانی و باغ‌های تاریخی، موزه‌ها و سوغات منحصربه‌فرد از قطب‌های گردشگری کشور به‌شمار می‌رود. کازرون همچنین یکی از شهرهای دارای بیشترین آثار دوره ساسانی در کشور است.[۱۲۵] یکی از القاب کازرون، شهر سبز است که به علت سرسبزی این شهر، به‌ویژه در فصول معتدل سال است.[۱۲۶] به‌گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کازرون، در نوروز ۱۴۰۳ بیش از نیم میلیون نفر از آثار تاریخی کازرون بازدید کرده‌اند.[۱۲۷] همچنین مطابق آمار این اداره، در سال ۱۳۹۵ بیش از دو میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از جاذبه‌های تاریخی کازرون بازدید کرده‌اند.[۱۲۸]

شهر باستانی بیشاپور

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: بیشاپور

شهر باستانی بیشاپور با ۲۰۰ هکتار مساحت، از پایتخت‌های ایران در دورهٔ شاهنشاهی ساسانی بوده و با ویران شدن آن پس از حمله اعراب، مردم آن به تدریج به شهر کازرون کوچ می‌کنند.[۱۲۹] این شهر از آثار ثبت‌شدهٔ ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به‌شمار می‌رود. بیشاپور که با روش مهندسی یونانی ساخته شده، مجموعه‌ای از آثار فاخر همچون معبد آناهیتا، کاخ والرین، ایوان موزائیک، تالار تشریفات، کتیبه‌ها، قلعه‌ها و آثار دیگر را دربر می‌گیرد.[۱۳۰][۱۳۱]

غار و تندیس شاپور

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: غار شاپور

غار شاپور در در ارتفاع ۸۰۰ متری از سطح زمین واقع شده و پیکره شاپور یکم، پادشاه ساسانی به ارتفاع ۷ متر در ورودی آن قرار دارد. این تندیس بزرگ‌ترین مجسمه ایران باستان محسوب می‌شود. غار شاپور نیز در فهرست آثار جهانی ثبت‌شده در یونسکو قرار دارد.[۱۳۲][۱۳۳]

  • تندیس شاپور ساسانی در غار شاپور
    تندیس شاپور ساسانی در غار شاپور
  • تندیس شاپور ساسانی
    تندیس شاپور ساسانی
  • نمایی از ورودی غار شاپور در شب
    نمایی از ورودی غار شاپور در شب
  • نمایی از پشت تندیس شاپور ساسانی
    نمایی از پشت تندیس شاپور ساسانی

تنگ چوگان

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: تنگ چوگان

تنگ چوگان مجموعه‌ای از ۶ کتیبهٔ فاخر دورهٔ ساسانی‌است که در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌‌اند. این تنگه محل انجام بازی چوگان توسط شاهان ساسانی بوده است. نقوش برجسته تنگ چوگان شامل شرح حوادثی همچون پیروزی شاپور یکم بر سه امپراطور روم، پیروزی بهرام دوم بر اعراب، مراسم دریافت فرّ ایزدی توسط شاپور یکم از اهورامزدا، پیروزی شاپور دوم بر یاغیان و حوادث تاریخی دیگر است.[۱۳۴][۱۳۵]

  • نقوش برجسته تنگ چوگان
    نقوش برجسته تنگ چوگان
  • نقش‌برجسته در تنگ چوگان
    نقش‌برجسته در تنگ چوگان
  • تنگ چوگان
    تنگ چوگان
  • یک نقش‌برجسته در تنگ چوگان
    یک نقش‌برجسته در تنگ چوگان
  • یک نقش‌برجسته در تنگ چوگان
    یک نقش‌برجسته در تنگ چوگان

بازار تاریخی کازرون

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: بازار کازرون

بازار بزرگ تاریخی کازرون یکی از معدود بازارهای سرپوشیده ایران به‌شمار می‌رود که بخشی از ساختمان جدید آن صفوی و بخشی قاجاری‌است.[۱۳۶] این بازار شامل زیرمجموعه‌هایی همچون بازار شاه‌حمزه، بازار معین‌التجار، بازار مُخی، بازار نمدمال‌ها، بازار طلافروشان، بازار لباس‌فروشان، بازار کفش‌فروشان، بازار برادران، بازار مس‌گران (ابافتح) و بازارهای کوچک دیگر است.[۱۳۷]

  • معماری بخشی از بازار سنتی کازرون
    معماری بخشی از بازار سنتی کازرون
  • طاق‌های گچی بازار کازرون
    طاق‌های گچی بازار کازرون

بافت تاریخی کازرون

[ویرایش]

بافت تاریخی شهر کازرون، مجموعه‌ای از خانه‌ها، مساجد، حمام‌ها، ساباط‌ها و سایر بناهای شاخص تاریخی‌است که عمدتاً مربوط به دوره‌های صفویه، زندیه و قاجاریه بوده‌است. مطابق با آخرین بررسی‌های صورت‌گرفته بیش از ۴۲۰ خانه دارای ارزش تاریخی و ۹ ساباط در بافت تاریخی شهر کازرون باقی‌مانده‌اند که تاکنون چندین مورد آن‌ها به ثبت ملی رسیده‌اند. معماری بافت سنتی کازرون، نمونه‌ای از تداوم معماری دورهٔ ساسانی در ترکیب با معماری پس از اسلام است.[۱۳۸][۱۳۹][۱۴۰][۱۴۱][۱۴۲]

  • بنای مربوط به دورهٔ زندیه در بافت تاریخی کوی علیا
    بنای مربوط به دورهٔ زندیه در بافت تاریخی کوی علیا
  • طاق گچی در بافت تاریخی کازرون
    طاق گچی در بافت تاریخی کازرون
  • طاق گچی بلند در یکی از خانه‌های تاریخی کازرون
    طاق گچی بلند در یکی از خانه‌های تاریخی کازرون
  • عمارت تاریخی حاج اسماعیل در بافت تاریخی کوی بازار
    عمارت تاریخی حاج اسماعیل در بافت تاریخی کوی بازار
  • درب قاجاری در بافت تاریخی کوی مصلی
    درب قاجاری در بافت تاریخی کوی مصلی
  • پنجره‌ای با معماری بومی کازرون در بافت تاریخی کوی علیا
    پنجره‌ای با معماری بومی کازرون در بافت تاریخی کوی علیا
  • یک خانه قاجاری در بافت تاریخی کوی علیا
    یک خانه قاجاری در بافت تاریخی کوی علیا
  • یک ساباط (کوچه سرپوشیده) در بافت تاریخی کوی علیا
    یک ساباط (کوچه سرپوشیده) در بافت تاریخی کوی علیا
  • یک ساباط (کوچه سرپوشیده) در بافت تاریخی کوی مصلی
    یک ساباط (کوچه سرپوشیده) در بافت تاریخی کوی مصلی

دریاچه پریشان

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: دریاچه پریشان

دریاچهٔ پریشان با ۴۳۰۰ هکتار مساحت تا قبل از خشکسالی در سال ۱۳۸۷ به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچهٔ آب شیرین در خاورمیانه به‌شمار می‌رفت. این دریاچه به‌عنوان یک تالاب بین‌المللی و منطقهٔ حفاظت‌شده، زیستگاه انواع ماهی‌ها و پرندگان مهاجر بود.[۱۴۳] اساسی‌ترین پروژه مطرح‌شده برای احیای این دریاچه، انتقال آب از سد نرگسی بوده‌است.[۱۴۴]

  • نمایی از دریاچه پریشان پیش از خشکسالی
    نمایی از دریاچه پریشان پیش از خشکسالی
  • دورنمایی از بستر دریاچه پریشان از فراز کوه‌های جنگل دشت برم
    دورنمایی از بستر دریاچه پریشان از فراز کوه‌های جنگل دشت برم
  • سراسرنمای دریاچه پریشان
    سراسرنمای دریاچه پریشان

جنگل دشت برم

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: دشت برم

جنگل دشت برم با بیش از ۲۵۰۰۰ هکتار وسعت[۱۴۵]، بزرگ‌ترین جنگل بلوط در خاورمیانه، ذخیره‌گاه زیست‌کره یونسکو و زیستگاه انواع گونه‌های کمیاب جانوری از جمله گوزن زرد ایرانی است و یکی از جاذبه‌های گردشگری شاخص در کازرون به حساب می‌آید.[۱۴۶][۱۴۷]

  • پوشش گیاهی دشت برم
    پوشش گیاهی دشت برم
  • نمایی از دشت برم
    نمایی از دشت برم
  • درختان بلوط و گل‌های شقایق در دشت برم
    درختان بلوط و گل‌های شقایق در دشت برم
  • طبیعت دشت برم
    طبیعت دشت برم
  • یک راه دسترسی محلی در دشت برم
    یک راه دسترسی محلی در دشت برم

نرگس‌زار کازرون

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: نرگس‌زار کازرون

نرگس‌زار کازرون با ۱۴۰ هکتار وسعت، بزرگ‌ترین نرگس‌زار طبیعی ایران است و به‌عنوان خانه نرگس ایران شناخته می‌شود. هرساله در بهمن‌ماه، جشنواره گل نرگس در این نرگس‌زار برگزار می‌شود.[۱۴۸]

  • نرگس‌زار کازرون
    نرگس‌زار کازرون
  • نرگس کازرون
    نرگس کازرون
  • نرگس‌زار کازرون
    نرگس‌زار کازرون
  • جشنواره گل نرگس کازرون
    جشنواره گل نرگس کازرون

امام‌زاده سیدحسین

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: امامزاده سید حسین

آرامگاه امام‌زاده سیدحسین، نتیجه امام چهارم شیعیان یکی از شاخص‌ترین زیارتگاه‌های مذهبی در جنوب کشور است.[۱۴۹]

  • بقعه امام‌زاده سیدحسین
    بقعه امام‌زاده سیدحسین

باغ نظر

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: باغ نظر (کازرون)

باغ نظر یکی از باغ‌های تاریخی کازرون با ۳۰۰ سال قدمت است که توسط خواجه علی‌قلی‌خان افشار کازرونی، حاکم کازرون در دوره افشاریه در این شهر احداث شده است.[۱۵۰]

  • باغ نظر
    باغ نظر
  • باغ نظر
    باغ نظر
  • تندیس شاپور یکم ساسانی در باغ نظر
    تندیس شاپور یکم ساسانی در باغ نظر
  • باغ نظر
    باغ نظر
  • باغ نظر
    باغ نظر
  • باغ نظر
    باغ نظر

پارک کوهستانی تنگ تیکاب

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: تنگ تیکاب

تنگ تیکاب تفرجگاهی تاریخی و طبیعی محسوب می‌شود. غارهای موجود در این پارک کوهستانی از نخستین سکونتگاه‌های انسان‌های نخستین در حدود ۱۸ هزار سال پیش از میلاد بوده است. مجسمه حیوانات بومی ذخیره‌گاه زیست‌کره ارژن و پریشان در این پارک نصب شده است.[۱۵۱][۱۵۲]

  • نمایی از تنگ تیکاب
    نمایی از تنگ تیکاب
  • مجسمه حیوانات بومی ذخیره‌گاه زیست‌کره ارژن و پریشان
    مجسمه حیوانات بومی ذخیره‌گاه زیست‌کره ارژن و پریشان
  • ورودی تنگ تیکاب
    ورودی تنگ تیکاب
  • نمایی از تنگ تیکاب از درون یکی از غارها
    نمایی از تنگ تیکاب از درون یکی از غارها
  • تنگ تیکاب
    تنگ تیکاب

آرامگاه مشاهیر

[ویرایش]

بناهای آرامگاهی مشاهیری چون ابواسحاق کازرونی، امین‌الدین بلیانی، جلال‌الدین دوانی، عبدالله بلیانی و نصرالله مردانی در کازرون و حومهٔ آن وجود دارند.[۱۵۳][۱۵۴][۱۵۵][۱۵۶]

کاروانسراها

[ویرایش]

کازرون به‌واسطهٔ قرارگیری در شاهراه تجاری کشور در طول تاریخ دارای کاروانسراهای متعددی بوده است که امروزه اکثر آن‌ها از بین رفته‌اند. با این حال در حال حاضر سه کاروانسرای شاخص دوره صفوی در حومهٔ کازرون وجود دارند. کاروانسرای میان‌کتل شاخص‌ترین آن‌هاست که به‌عنوان تنها کاروانسرای سنگی ایران شناخته می‌شود. دو کاروانسرای دیگر شامل کاروانسراهای کمارج و کنارتخته هستند.[۱۵۷][۱۵۸][۱۵۹]

رودخانه‌ها و چشمه‌ها

[ویرایش]

دو رودخانهٔ اصلی شاپور و جره از دو سمت غرب و شرق کازرون عبور می‌کنند و از جاذبه‌های گردشگری این شهر به‌شمار می‌آیند. از چشمه‌های شاخص کازرون نیز می‌توان به چشمه‌های سراب اردشیر، ساسان، سراب دختران، دادین و بیدمشک اشاره کرد.[۱۶۰][۱۶۱][۱۶۲][۱۶۳][۱۶۴][۱۶۵][۱۶۶]

  • رود شاپور
    رود شاپور
  • چشمه سراب اردشیر
    چشمه سراب اردشیر
  • رود شاپور
    رود شاپور

سایر پارک‌ها و بوستان‌ها

[ویرایش]

علاوه بر موارد ذکرشده، شهر کازرون دارای چندین پارک و بوستان بزرگ و کوچک است. این شهر همچنین دارای چندین پارک تپه‌ای و جنگلی می‌باشد.[۱۶۷][۱۶۸][۱۶۹]

  • بوستان رفیع
    بوستان رفیع
  • بوستان رفیع در شب
    بوستان رفیع در شب
  • بوستان مردانی
    بوستان مردانی
  • شهر بازی تپه شادی که اکنون متروک شده است
    شهر بازی تپه شادی که اکنون متروک شده است

سایر جاذبه‌های تاریخی

[ویرایش]

از سایر جاذبه‌های شاخص تاریخی کازرون می‌توان به سنگ‌نوشته کرتیر در سرمشهد به‌عنوان بزرگ‌ترین کتیبه جهان، آتشکده کازرون، قلعه پوسکان، آتشکده جره و نقش‌برجستهٔ تیمورمیرزا اشاره کرد.[۱۷۰][۱۷۱][۱۷۲][۱۷۳]

  • کتیبه کرتیر
    کتیبه کرتیر
  • آتشکده جره
    آتشکده جره
  • نقش‌برجسته تیمورمیرزا، حاکم کازرون در دورهٔ قاجار و نوهٔ فتحعلی‌شاه
    نقش‌برجسته تیمورمیرزا، حاکم کازرون در دورهٔ قاجار و نوهٔ فتحعلی‌شاه

سایر جاذبه‌های طبیعی

[ویرایش]

از سایر جاذبه‌های شاخص طبیعی کازرون می‌توان ارتفاعات رشته‌کوه‌های شمالی و جنوبی، دشت‌های اطراف شهر و همچنین سروهای تاریخی کلانی و بورنجان اشاره کرد.[۱۷۴][۱۷۵][۱۷۶][۱۷۷]

  • طبیعت دشت‌های اطراف کازرون
    طبیعت دشت‌های اطراف کازرون
  • دشت گل‌های بنفش کازرون
    دشت گل‌های بنفش کازرون
  • دشت گل‌های بنفش کازرون
    دشت گل‌های بنفش کازرون

سایر جاذبه‌های مذهبی

[ویرایش]

از سایر جاذبه‌های شاخص مذهبی در کازرون می‌توان به بقاع متبرکه شاه‌حمزه، امام‌زاده سید محمد نوربخش، امام‌زاده سید محمد کاشی و قدمگاه خضر نبی اشاره کرد.[۱۷۸][۱۷۹][۱۸۰]

  • امام‌زاده سید محمد نوربخش
    امام‌زاده سید محمد نوربخش
  • امام‌زاده سید محمد کاشی
    امام‌زاده سید محمد کاشی

سوغات

[ویرایش]

کازرون دارای صنایع دستی و سوغات متعددی است. از شاخص‌ترین صنایع دستی کازرون می‌توان به دولچه، مَلکی و روآر (انواع گیوه)، معرق، سفال، پارچه، قالی، گلیم، گبه، نمد، جاجیم، کلاه، یلمه، سبد و وسایل مسی اشاره کرد. از میان خوراکی‌های کازرون تاکنون آش کازرونی به ثبت ملی رسیده است. از دیگر سوغات غذایی مشهور کازرون می‌توان به کباب سنتی کازرون، آشکارده، آش آخرک، آش سبزی، آش لمریک، دمپخت کازرونی، ترشی گلک موسیر، گبوله، لالک بادنجان، ترشی کِوِرَک، دوغ کاسنی، خرما، مسقطی، مرکبات، زیتون و بلوط اشاره کرد. از سایر سوغات شاخص کازرون نیز می‌توان به گل نرگس و بهارنارنج اشاره کرد. همچنین روستای تنگ چوگان کازرون به‌عنوان روستای ملی رِندبافی در کشور ثبت شده است.[۱۸۱][۱۸۲][۱۸۳][۱۸۴][۱۸۵][۱۸۶][۱۸۷][۱۸۸][۱۸۹][۱۹۰]

  • کباب سنتی کازرون
    کباب سنتی کازرون
  • نرگس کازرون
    نرگس کازرون
  • دولچه، از صنایع دستی منحصربه‌فرد کازرون
    دولچه، از صنایع دستی منحصربه‌فرد کازرون

موزه‌ها

[ویرایش]

از موزه‌های شاخص کازرون می‌توان به موزه مردم شناسی کازرون و موزه بیشاپور اشاره کرد. چندین موزهٔ روستایی نیز در روستاهای هدف گردشگری حومهٔ کازرون فعال هستند.[۱۹۱][۱۹۲][۱۹۳][۱۹۴]

  • موزه مردم‌شناسی کازرون
    موزه مردم‌شناسی کازرون
  • موزه بیشاپور
    موزه بیشاپور

هتل‌ها و مراکز اقامتی

[ویرایش]

در کازرون یک هتل و چندین مرکز اقامتی از جمله اقامتگاه‌های متعدد بومگردی وجود دارد.[۱۹۵][۱۹۶]

  • هتل بیشاپور کازرون
    هتل بیشاپور کازرون
  • یک اقامتگاه بومگردی در تنگ چوگان کازرون
    یک اقامتگاه بومگردی در تنگ چوگان کازرون

محله‌ها

[ویرایش]

فهرست محله‌های قدیم و جدید کازرون

  • محله بالا (علیا)
  • محلهٔ مصلی
  • محلهٔ کوزه‌گران
  • محله آهنگران
  • محلهٔ گنبد
  • محلهٔ چهابی
  • محلهٔ بازار
  • محلهٔ قرچه (گل‌سوزکی)
  • فرهنگ‌شهر
  • باغ آسیایی (کوی الزهرا)
  • خرمشهر
  • ارتش
  • شهرک پردیس
  • شهرک شهید بهشتی
  • شهرک انتظام
  • شهرک فجر
  • شهرک اندیشه
  • شهرک امام رضا
  • شهرک ارشاد
  • کوی آزادگان (باقرآباد)
  • شهرک ولی‌عصر
  • شهرک گلدشت ناصردیوان
  • شهرک ارتش
  • شهرک شهید چمران
  • شهرک نیایش
  • کوی سازمانی ارتش
  • ناصرآباد
  • عباس‌آباد
  • خسروآباد
  • خیرات‌آباد

آموزش عالی

[ویرایش]

نخستین مرکز آموزش عالی کازرون، تحت عنوان ایستگاه آموزش تحقیقات بهداشتی کازرون تحت نظر دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال ۱۳۳۴ در این شهر تأسیس شد.[۱۹۷] در سال ۱۳۵۶ نیز دانشگاه آزاد ایران شعبه‌ای را در کازرون تأسیس کرد که با وقوع انقلاب اسلامی، فعالیت این دانشگاه متوقف شد. در حال حاضر ۶ مرکز دانشگاهی در شهر کازرون فعالیت دارند. دانشگاه سلمان فارسی کازرون به عنوان قطب علمی غرب فارس شناخته می‌شود.[۱۹۸] همچنین دانشگاه آزاد اسلامی کازرون تنها واحد دارای دانشکده پزشکی و بیمارستان اختصاصی در جنوب غرب کشور است.[۱۹۹]

فهرست دانشگاه‌های کازرون

نام تأسیس نوع وابستگی تعداد دانشجویان تعداد فارغ‌التحصیلان تعداد اعضای هیئت‌علمی تعداد دانشکده‌ها تعداد رشته‌های تحصیلی رئیس نشانی ساختمان مرکزی
دانشگاه سلمان فارسی کازرون

[۲۰۰][۲۰۱]

۱۳۷۲

[۲۰۲]

دولتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۱۸۰۴ نفر

[۲۰۳]

۲۰۰۰ نفر

[۲۰۴]

۶۰ نفر ۳ ۱۷

[۲۰۵]

دکتر علیرضا فارسی‌نژاد

[۲۰۶]

خیابان طالقانی
دانشگاه آزاد اسلامی کازرون

[۲۰۷][۲۰۸]

۱۳۶۴

[۲۰۹]

آزاد اسلامی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۴۵۰۰ نفر

[۲۱۰]

۳۶۰۰۰ نفر

[۲۱۱]

۱۴۰ نفر

[۲۱۲]

۷ ۱۰۰

[۲۱۳][۲۱۴]

دکتر علی مهبودی

[۲۱۵]

میدان بیشاپور
دانشگاه پیام نور کازرون

[۲۱۶][۲۱۷]

۱۳۷۹

[۲۱۸]

پیام نور وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۲۳۰۰ نفر

[۲۱۹]

۴ نفر

[۲۲۰]

۲۲

[۲۲۱]

دکتر عیسی زارع درنیانی

[۲۲۲]

جاده دوان
مرکز آموزش علمی کاربردی کازرون

[۲۲۳][۲۲۴]

۱۳۸۷ علمی کاربردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خیابان حضرتی
مرکز آموزش عالی زینب کبری کازرون

[۲۲۵][۲۲۶]

۱۳۶۲

[۲۲۷]

فرهنگیان وزارت آموزش و پرورش ۶۰۰ نفر

[۲۲۸]

۵

[۲۲۹]

روح‌انگیز طیبی

[۲۳۰]

شهرک گلدشت ناصردیوان، خیابان صیاد شیرازی
آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران کازرون

[۲۳۱] [۲۳۲]

۱۳۷۶ فنی و حرفه‌ای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۴۵۰ نفر اعظم قنبریان

[۲۳۳]

خیابان دارالسلام
  • دانشکده علوم پایه دانشگاه سلمان فارسی کازرون
    دانشکده علوم پایه دانشگاه سلمان فارسی کازرون
  • دانشگاه آزاد اسلامی کازرون
    دانشگاه آزاد اسلامی کازرون
  • دانشگاه پیام نور کازرون
    دانشگاه پیام نور کازرون

علم و فرهنگ

[ویرایش]

مدارس

[ویرایش]

سال ۱۲۷۹ هجری شمسی و ۱۳۱۹ قمری مرحوم خسرو مؤدب (پدر آموزش و پرورش کازرون) معروف به میرزا حاج آقا نخستین مدرسه (مدرسه هدایت) به سبک جدید در کازرون و دومین مدرسه سبک جدید در ایران را دائر کرد. این مدرسه قدیمی‌ترین مدرسه سبک جدید کازرون است.[۲۳۴] از سایر مدارس تاریخی کازرون می‌توان به مدارس شاپور، بواسحاق و ناصر دیوان کازرونی و احمد مصلائی اشاره نمود.[۲۳۵]

هنر

[ویرایش]

میرزا حسن عکاس (چهره‌نگار کازرونی) (پدر عکاسی ایران) نخستین عکاسخانه را در فارس و نیمروز ایران دایر کرد.[۲۳۶] قطب‌الدین کازرونی نیز از بزرگترین موسیقی دانان ایران بود.[۲۳۷] از معاصران نیز می‌توان به طاهر شیخ‌الحکمایی، رئیس انجمن مجسمه‌سازان ایران و استاد دانشگاه،[۲۳۸] محمود پاک‌نیت بازیگر مشهور ایرانی،[۲۳۹] فرشاد فرشته‌حکمت، نویسنده، کارگردان و مستندساز ایرانی،[۲۴۰] امین تارخ (بازیگر سینما و تلویزیون)، سیامک ایقانی (نوازنده)، افسر شهیدی (خواننده)، حمید عسکری (خواننده)، محسن پزشکیان (شاعر و نقاش) و بسیاری دیگر اشاره کرد.

صنایع دستی

[ویرایش]
دولچه

قالی بافی، نمد مالی، گیوه دوزی، دولچه دوزی (از صنایع دستی خاص و از ابتکارات مردم کازرون)، اشیا فلزی، زینت آلات، وسایل چوبی، زنبیل و حصیر، وسائل گلی، وسایل سنگی و صنایع غذایی و…[۱۱]

کتابخانه‌ها

[ویرایش]

فرهنگسراها و نگارخانه‌ها

[ویرایش]
  • «نگارخانه پرنیان»
  • «فرهنگسرای مردانی» در بوستان مردانی و در جوار آرامگاه نصرالله مردانی قرار گرفته‌است.[۲۴۳]

نشریات

[ویرایش]

انتشارات

[ویرایش]
  • انتشارات قو، کازرونیه[۲۴۵] و سلمان فارسی[۲۴۶] از ناشران کتاب در حوزه کازرون پژوهی و فارس پژوهی هستند.

روز کازرون

[ویرایش]

هفتم اردیبهشت در سال ۱۳۸۹، توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز کازرون نامگذاری گردید.[۲۴۲]

ورزش

[ویرایش]

هندبال ورزش اول کازرون است و این شهر یکی از قطب‌های هندبال در سطح کشور محسوب می‌شود.[۲۴۷] از دیگر ورزش‌های محبوب و با سابقه در کازرون می‌توان به فوتبال، کشتی، دوچرخه‌سواری، بسکتبال، والیبال و ورزش‌های زورخانه‌ای اشاره کرد.

تیم‌های ورزشی

[ویرایش]

مطرح‌ترین تیم‌های ورزشی کازرون در حال حاضر دو تیم نیروی زمینی کازرون در لیگ برتر هندبال مردان ایران[۲۴۸] و زاگرس جنوبی کازرون در لیگ برتر هندبال زنان ایران[۲۴۹] هستند. محل برگزاری بازی‌های خانگی این دو تیم، سالن ۲۵۰۰ نفری تختی (تالار هندبال کازرون)[۲۵۰] است. هندبال کازرون طی سالیان گذشته با نام‌های مختلفی در لیگ برتر مردان و زنان شرکت داشته است و سابقه چندین مقام قهرمانی و نایب‌قهرمانی و صعود به جام باشگاه‌های هندبال آسیا را نیز در کارنامه دارد. تیم‌های هندبال مردان کازرون با وجود ۶ بار صعود به رقابت‌های جام باشگاه‌های آسیا، تنها دو بار در این رقابت‌ها حضور یافته‌اند و تیم‌های زنان نیز با وجود ۳ بار صعود، تاکنون در این رقابت‌ها حضور نداشته‌اند که عمدتاً به علت مشکلات مالی بوده است.

بهترین عناوین تیم‌های هندبال مردان کازرون در لیگ برتر [۲۵۱]

نام تیم سال مقام وضعیت
شهرداری کازرون ۱۳۹۶ دوم[۲۵۲] صعود به جام باشگاه‌های آسیا
نیروی زمینی شهید شاملی کازرون ۱۳۹۸ دوم صعود به جام باشگاه‌های آسیا
نیروی زمینی شهید شاملی کازرون ۱۳۹۹ اول[۲۵۳] صعود به جام باشگاه‌های آسیا
نیروی زمینی شهید شاملی کازرون ۱۴۰۰ دوم صعود به جام باشگاه‌های آسیا
نیروی زمینی شهید شاملی کازرون ۱۴۰۱ دوم[۲۵۴] صعود به جام باشگاه‌های آسیا
نیروی زمینی شهید شاملی کازرون ۱۴۰۲ دوم[۲۵۵] صعود به جام باشگاه‌های آسیا

حضور تیم‌های هندبال مردان کازرون در جام باشگاه‌های آسیا

نام تیم سال مقام میزبان
نیروی زمینی شهید‌ شاملی کازرون ۲۰۲۱ نهم[۲۵۶] عربستان سعودی
نیروی زمینی شهید شاملی کازرون ۲۰۲۳ هشتم[۲۵۷] ایران

بهترین عناوین تیم‌های هندبال زنان کازرون در لیگ برتر

نام تیم سال مقام وضعیت
شهید شاملی کازرون ۱۳۹۸ دوم[۲۵۸] صعود به جام باشگاه‌های آسیا
شهید شاملی کازرون ۱۳۹۹ دوم[۲۵۹] صعود به جام باشگاه‌های آسیا
شهید شاملی کازرون ۱۴۰۰ سوم[۲۶۰] -
شهید شاملی کازرون ۱۴۰۱ دوم[۲۶۱] صعود به جام باشگاه‌های آسیا
زاگرس جنوبی کازرون ۱۴۰۲ سوم[۲۶۲] -

مجموعه‌های ورزشی

[ویرایش]

ورزشگاه شهدای کازرون به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه ورزشی غرب فارس، محل اصلی برگزاری مسابقات تیم‌های ورزشی کازرون است.[۲۶۳] مجموعه‌های ورزشی دیگری نیز با تمرکز بر رشته‌های مختلف ورزشی در سطح کازرون وجود دارند.

  • ورزشگاه شهدای کازرون
    ورزشگاه شهدای کازرون
  • یک مجموعه ورزشی در کازرون
    یک مجموعه ورزشی در کازرون

ورزشکاران

[ویرایش]

از ورزشکاران مشهور کازرون می‌توان به این افراد اشاره کرد:

مراکز نظامی

[ویرایش]

پادگان نظامی تیب تکاور امام سجاد روبروی میدان امام حسین واقع شده است و آموزش ۰۷ ارتش روبروی پمپ بنزین واقع شده است و امادگاه شهید چمران روبروی مسجد ابوالفضل فرهنگ شهر واقع شده است[۲۶۴] و پادگان امام رضا سپاه در روستا بهرام آباد واقع شده است[۷]پادگان پشتیبانی تنگ چوگان در در شهرستان کازرون و بخش مرکزی و دهستان شاپور استان فارس واقع میباشد[۲۶۵][۷]

ترابری

[ویرایش]

جاده‌های مواصلاتی

[ویرایش]

کازرون در مسیر مواصلاتی شمال به جنوب کشور واقع شده و دارای سه ورودی و خروجی اصلی در سه سمت شرق، جنوب شرق و غرب و همچنین چهار خروجی فرعی است. پروژه احداث تونل محرم و راه‌های دسترسی، مهم‌ترین پروژه راهسازی فعال در کازرون محسوب می‌شود.[۲۶۶]

خروجی شرقی

شهر کازرون در این جهت از طریق محور کازرون - دشت‌ارژن به مرکز کشور و شهرهای شیراز، اصفهان و تهران متصل می‌شود. این مسیر همچنین توریستی بوده و از میانه جنگل دشت برم و حاشیه دریاچه پریشان عبور می‌کند و یکی از زیباترین جاده‌های کشور به شمار می‌رود.[۲۶۷][۲۶۸][۲۶۹]

  • بلوار پریشان، ورودی شرقی کازرون
    بلوار پریشان، ورودی شرقی کازرون
  • خروجی شرقی کازرون
    خروجی شرقی کازرون

خروجی غربی

شهر کازرون در این جهت از طریق محور کازرون - قائمیه و کازرون - دوراهی راهدار به شهرستان‌های شمال غرب فارس و استان‌های خوزستان، کهگیلیویه و بویراحمد و بوشهر متصل می‌شود. بخشی از این مسیر از میان شهر باستانی بیشاپور و تنگ چوگان که از آثار جهانی ثبت‌شده در یونسکو می‌باشد، عبور می‌کند.[۲۷۰][۲۷۱][۲۷۲]

خروجی جنوب شرقی

شهر کازرون در این جهت از طریق محور کازرون - بالاده به شهرستان‌های جنوب غرب فارس و استان‌های هرمزگان و بوشهر متصل می‌شود.[۲۷۳]

پروژه احداث تونل محرم و راه‌های دسترسی

پروژه احداث تونل محرم و راه‌های دسترسی در سال ۱۳۸۸ در محور کازرون - کنارتخته آغاز شد و همچنان ادامه دارد. این پروژه دسترسی شهر کازرون به جنوب کشور را تسهیل کرده و می‌تواند بخشی از ترافیک عبوری مسیر شمال به جنوب کشور را روانه این شهر کند.[۲۷۴]

خروجی‌های فرعی

کازرون همچنین دارای ۴ خروجی فرعی می‌باشد که دو خروجی به سمت روستای دوان، یک خروجی به سمت روستای قلعه‌سید و یک خروجی به سمت روستای گلستان است.

پایانه مسافربری

[ویرایش]

پایانه مسافربری شهرسبز وابسته به شهرداری کازرون در این شهر مشغول به فعالیت است.[۲۷۵]

  • پایانه مسافربری شهرسبز واقع در بلوار شهید خرسند
    پایانه مسافربری شهرسبز واقع در بلوار شهید خرسند

حمل و نقل درون‌شهری

[ویرایش]

اتوبوسرانی

در حال حاضر ۲۲ دستگاه اتوبوس و ۳ دستگاه مینی‌بوس تحت نظارت سازمان مدیریت حمل و نقل شهرداری کازرون، مشغول خدمات‌رسانی به شهروندان کازرون و حومه هستند.[۲۷۶]

اقتصاد

[ویرایش]

بازار

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: بازار کازرون

بازار تاریخی بزرگ کازرون از قطب‌های تجاری جنوب کشور در قرون پس از اسلام بوده است.[۲۷۷][۲۷۸] اکنون نیز این بازار و سایر مراکز تجاری کازرون، قطب تجاری غرب فارس است و نیازهای عمده مردم این منطقه را پوشش می‌دهد.[۲۷۹][۲۸۰]

  • بازار بزرگ کازرون
    بازار بزرگ کازرون
  • یک مجتمع تجاری در کازرون
    یک مجتمع تجاری در کازرون

صنعت

[ویرایش]

از زیرساخت‌ها و واحدهای صنعتی بزرگ کازرون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

منطقه ویژه اقتصادی و گمرک کازرون

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: منطقه ویژه اقتصادی کازرون

منطقه ویژه اقتصادی کازرون به مساحت ۱۸۳ هکتار در ۱.۵ کیلومتری شمال شهر کازرون قرار گرفته است. تاکنون ۷ قرارداد بزرگ سرمایه‌گذاری در این منطقه ویژه اقتصادی منعقد شده است.[۲۸۱] گمرک کازرون نیز در این منطقه ویژه اقتصادی مستقر است و امکان صادرات و واردات به سایر نقاط جهان را فراهم کرده است.[۲۸۲]

  • منطقه ویژه اقتصادی کازرون
    منطقه ویژه اقتصادی کازرون

میدان نفتی خشت

[ویرایش]

عملیات اجرایی برای راه‌اندازی میدان نفتی خشت و کنارتخته هم‌اکنون در حال انجام است.[۲۸۳] این میدان در ۵۰ کیلومتری شهر کازرون در جوار شهر کنارتخته واقع شده است و دارای یک میلیارد و ۵۳ میلیون بشکه نفت درجا می‌باشد.[۲۸۴]

ناحیه صنعتی شهید مصلحیان کازرون

[ویرایش]

این ناحیه صنعتی در ۱۱ کیلومتری غرب شهر کازرون واقع شده و دارای ۴۸ هکتار زمین صنعتی است. هم‌اکنون ۳۵ واحد تولیدی و صنعتی با اشتغال‌زایی ۶۰۰ نفر در این ناحیه صنعتی فعال هستند.[۲۸۵]

پتروشیمی کازرون

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: پتروشیمی کازرون

عملیات ساخت مجتمع پتروشیمی کازرون در سال ۱۳۸۷ با هدف تولید محصولات پلی‌اتیلن آغاز شد. این پتروشیمی در ۳۴ کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون و در بخش جره و بالاده واقع شده است. این پروژه در حال حاضر متوقف شده است.[۲۸۶][۲۸۷]

نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون

نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون واقع در ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون، سومین نیروگاه سیکل ترکیبی بزرگ کشور با ظرفیت تولید ۱۳۷۳ مگاوات است. [۲۸۸]

کشاورزی

[ویرایش]

کازرون از قطب‌های کشاورزی کشور به شمار می‌آید و بسیاری از محصولاتش به کشورهای دیگر صادر می‌گردد.[۲۸۹]

میادین میوه و تره‌بار

[ویرایش]

در کازرون دو میدان بزرگ میوه و تره‌بار وجود دارد که بخش عظیمی از میوه و تره‌بار جنوب کشور را تأمین می‌کند.[۲۹۰]

میادین میوه و تره‌بار کازرون ‏

نام میدان موقعیت مکانی
امام حسین میدان بیشاپور - بلوار شهید سلیمانی
شهرداری کازرون بلوار شهید خرسند
  • میدان میوه و تره‌بار امام حسین
    میدان میوه و تره‌بار امام حسین

سردخانه‌ها

[ویرایش]

شهرستان کازرون درمجموع دارای ۳۶ واحد سردخانه برای ذخیره محصولات کشاورزی است.[۲۹۱]

سیلوی گندم کازرون

[ویرایش]

سیلوی بزرگ ۵۰ هزار تنی ذخیره گندم کازرون در ۴ کیلومتری غرب کازرون واقع شده است.[۲۹۲]

ذخایر آبی

[ویرایش]

سد نرگسی

[ویرایش]
مقالهٔ اصلی: سد نرگسی

سد نرگسی یکی از سدهای بزرگ در دست ساخت وزارت نیرو در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون و در بخش جره و بالاده است. هدف از ساخت این سد، کنترل و مهار سیلاب، تأمین آب کشاورزی ۱۲ هزار هکتار اراضی پایین دست، تأمین آب شرب منطقه و آب صنعت شهرستان‌های کازرون و فراشبند از جمله آب مورد نیاز پتروشیمی کازرون و منطقه صنعتی زاگرس جنوبی، احیاء دریاچه پریشان، تأمین آب زیست‌محیطی و تولید انرژی برقابی به میزان ۴۸٫۳ گیگاوات ساعت در سال است.[۲۹۳]

تصفیه‌خانه فاضلاب کازرون

[ویرایش]

تصفیه‌خانه فاضلاب شهری کازرون با ظرفیت کنونی تصفیه ۱۷۱۰۰ مترمکعب آب در شبانه‌روز در جنوب شهر کازرون واقع شده است.[۲۹۴] عملیات توسعه شبکه فاضلاب شهری کازرون نیز هم‌اکنون در حال انجام است. [۲۹۵]

پارچه‌ها و محصولات کازرون قدیم

[ویرایش]

کازرون روزگاری یکی از مراکز معروف پارچه بافی بوده و پارچه‌های خود را به بیشتر کشورهای دنیا صادر می‌کردند که «توزی» نام داشته‌است. یکی از علل معروف شدن این کالا نزدیکی با بندر بوشهر بوده‌است، چون تاجران و قافله‌های زیادی دررفت‌وآمد بوده‌اند که این کالا را به خارج از کشور و سایر نقاط ایران بفرستند.

خوراکی‌های سنتی کازرون

[ویرایش]

از خوراکی‌های سنتی کازرون می‌توان به کباب، دمپخت کازرون، آش سنتی کازرون (آش بازاری)، آش کارده، آش ناربادمجان، آش شله قلم کار، پلو بابونه، چنگال، خورشت قورمه کلم بادنجان، لَلَک، آش آخورک (بادام کوهی) و چند خوراک دیگر اشاره کرد.

ره‌آورد

[ویرایش]
نرگس‌زاری در کازرون

از ره‌آوردهای کازرون می‌توان به ترشی گلک و موسیر و ترشی کِوِرَک، مسقطی کازرون، رب انار، ارده (روغن کنجد)، گل نرگس، خرما، رطب، خارک، نارنج، بلوط، بنه، گوجه، زیتون، عرقیات و بسیاری دیگر اشاره نمود.

سیاست

[ویرایش]

کازرونی‌ها همواره در سیاست ایران نقش مهمی ایفا نموده‌اند. از پایتختی بیشاپور در زمان ساسانیان تا نخستین مسلمان ایرانی سلمان فارسی که از این دیار بوده، تا دلاوری‌های ناصر دیوان کازرونی و همرزمان وی و انتشار اولین روزنامه ایران توسط میرزا محمدصالح کازرونی و اعلام حکومت نظامی در این شهر در دوران حکومت محمد رضا شاه پهلوی و ۱۱۰۰ کشته جمهوری اسلامی. پس از انقلاب نیز شخصیت‌های مشهور سیاسی چون محمد سلیمانی (وزیر ارتباطات)، غلامحسین نوذری (وزیر نفت)، شاهین محمدصادقی (عضو هیئت رئیسه مجلس)، شریعتمداری (معاون وزیر کشاورزی)، سراج‌الدین کازرونی (وزیر بازرگانی)، فریدون عباسی دوانی (معاون رئیس‌جمهور و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران)، اسدالله ایمانی (امام جمعه سابق شیراز) و چهره‌های سیاسی دیگری چون، محمدباقر باقری‌نژادیان‌فرد، رجبعلی طاهری (استاندار تهران) و بسیاری دیگر اهل این شهر بوده‌اند.

فرمانداری

[ویرایش]

فرمانداری شهرستان کازرون به عنوان نهمین فرمانداری فارس در سال ۱۳۲۵ تأسیس شد.[۲۹۶] ساختمان آن در بلوار ارتش قرار گرفته‌است. در سال‌های اخیر شهرستان‌های ممسنی، رستم و کوه‌چنار از کازرون جدا و مستقل شدند و بخش ارژن نیز به شهرستان شیراز پیوست.

فرمانداری کازرون در ۱۰ مهر ۱۳۹۸ همزمان با ایجاد شهرستان کوه‌چنار، به فرمانداری ویژه ارتقا یافت.[۲۹۷] کازرون و مرودشت چهارمین و پنجمین شهرستان‌های فارس بودند که دارای فرمانداری ویژه شدند.

شهرداری

[ویرایش]

شهرداری کازرون در سال ۱۳۱۰ به عنوان هفتمین شهرداری استان فارس تشکیل شد. شهرداری کازرون دارای شهرداری درجه ۹ می‌باشد و از این نظر، پس از شهرداری شیراز در کنار مرودشت و جهرم رتبه دوم را در استان داراست.[۲۹۸] شهرداری کازرون دارای دو سازمان وابسته به نام‌های مدیریت حمل و نقل و آتش‌نشانی و خدمات ایمنی است.[۲۹۹]

بهداشت و درمان

[ویرایش]

بزرگانی چون علامه قطب الدین کازرونی، علامه سدیدالدین کازرونی، شرف‌الدین زکی بوشکانی، جمال‌الدین مرشدی، ابراهیم نادری کازرونی، شیخ‌الحکماء کازرونی، محمد شفیع کازرونی، مجدالاطباء کازرونی و بسیاری دیگر در زمان‌های گذشته و بزرگانی چون محمدتقی میر (استاد مشهور دانشگاه علوم پزشکی شیراز)، رضا ملک‌زاده (وزیر سابق بهداشت و رئیس سابق دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و شیراز) و شاهین محمدصادقی (رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی) در زمان حال و بسیاری دیگر، حکایت از تاریخ کهن پزشکی در این منطقه دارد.

ساختار سازمانی

[ویرایش]

شبکه بهداشت و درمان کازرون بالاترین مرجع تأمین سلامت در شهرستان کازرون است که زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی شیراز فعالیت می‌کند.[۳۰۰] پیش از انقلاب اسلامی دو بیمارستان بهبهانی و پهلوی در شهر کازرون فعال بودند که اکنون هر دوی آن‌ها غیر فعال است.[۳۰۱] در حال حاضر دو بیمارستان با مجموع ۲۸۶ تخت‌خواب و چندین درمانگاه و مرکز درمانی در شهر کازرون فعال هستند.[۳۰۲] [۲۳۶] [۳۰۳][۳۰۴] [۳۰۵]

نظام پزشکی کازرون

[ویرایش]

سازمان نظام پزشکی کازرون در حال حاضر دارای ۷۴۸ عضو از کازرون و شهرستان‌های اطراف می‌باشد. از این تعداد ۱۹۰ عضو در شهر کازرون مشغول به فعالیت هستند.[۳۰۶]

بیمارستان‌ها

[ویرایش]
نام بیمارستان تأسیس تعداد تخت‌خواب نوع مرکز موقعیت مکانی وابستگی
ولی‌عصر[۳۰۷] ۱۳۷۵ ۱۷۴ عمومی

درمانی

خیابان باهنر شمالی دانشگاه علوم پزشکی شیراز
امام علی[۳۰۸] ۱۴۰۱ ۱۱۲ عمومی

آموزشی - درمانی

میدان بیشاپور دانشگاه آزاد اسلامی کازرون - دانشگاه علوم پزشکی شیراز

پروژه‌های بیمارستانی

[ویرایش]

سومین و بزرگ‌ترین بیمارستان کازرون با ۲۰۶ تخت‌خواب در جنوب شرقی شهر کازرون در حال احداث است. بنا به گفته معاون وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی ساخت این پروژه، ساختمان این بیمارستان تا پایان دولت سیزدهم تکمیل خواهد شد.[۳۰۹]

درمانگاه‌ها و مراکز بهداشت شهری

[ویرایش]

فهرست درمانگاه‌های کازرون[۳۱۰] [۳۱۱]

نام درمانگاه نوع مرکز موقعیت مکانی مالکیت
امام سجاد عمومی خیابان سلمان فارسی سازمان نیروهای مسلح
تأمین اجتماعی تخصصی و فوق تخصصی خیابان شریعتی جنوبی سازمان تأمین اجتماعی
شهدای بسیج عمومی خیابان شهدای شمالی
شهید آشتاب عمومی بلوار شهید خرسند
یاسمین تخصصی و فوق تخصصی خیابان طالقانی خصوصی
دکتر ترکاشوند دندانپزشکی خیابان شهدای جنوبی خصوصی
پارسیان دندانپزشکی میدان شهدا
میترا دندانپزشکی میدان شهدا خصوصی
امام رضا دندانپزشکی بلوار ارتش سازمان نیروهای مسلح

فهرست مراکز بهداشت شهری کازرون[۳۱۲][۳۱۳]

نام مرکز موقعیت مکانی
شیخ ابوتراب خیابان انقلاب شمالی
ابواسحاق خیابان ابواسحاق شرقی
المهدی بلوار خرمشهر
قدس بلوار قدس شمالی
شهید اسماعیلی خیابان طالقانی
سعدی خیابان سعدی جنوبی
شهید پیرویان خیابان طالقانی

داروخانه‌ها

[ویرایش]

شهرستان کازرون دارای ۴۰ داروخانه می‌باشد که از این تعداد ۲۹ داروخانه روزانه خصوصی، ۶ داروخانه شبانه‌روزی خصوصی، ۳ داروخانه دولتی و ۲ داروخانه بیمارستانی است.[۳۱۴]

اورژانس

[ویرایش]

اورژانس ۱۱۵ کازرون دارای ۲ پایگاه در شهر کازرون و ۷ پایگاه در حومه کازرون (مجموعاً ۹ پایگاه) می‌باشد. مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی کازرون تحت نظر سازمان اورژانس فارس مشغول به فعالیت است.[۳۱۵]

فهرست پایگاه‌های شهری اورژانس کازرون

نام پایگاه موقعیت مکانی
شهری شماره ۱ میدان دوان
شهری شماره ۲ بلوار خرمشهر
  • پایگاه اورژانس شهری شماره ۱ کازرون
    پایگاه اورژانس شهری شماره ۱ کازرون

شهرهای خواهرخوانده

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «نقشه بافتهای فرسوده مصوب شهرها - فارس». Internet Archive. ۲۰۱۱-۰۹-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰.
  3. ↑ «پایگاه جستجوی نامهای جغرافیایی». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۲۸.
  4. ↑ «برگزاری مراسم تودیع و معارفه شهردار سابق و جدید كازرون در سالن شهید عسكری». کازرون. ۲۹ دی ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۳.
  5. ↑ آمار درجه، جمعیت و سال تأسیس شهرهای کشور بر اساس سرشماری جمعیت سال ۹۵ بایگانی‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine. سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور
  6. ↑ «نقشه‌های بافت فرسوده». شرکت عمران و مسکن‌سازان استان فارس. دریافت‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۱۹.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ درگاه ملی آمار
  8. ↑ «بازبینی نام و تاریخ پیدایش کازرون». کازرون‌نما. ۱۴ شهریور ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۲۲.
  9. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Four sites added to UNESCO's World Heritage List". whc.unesco.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-07-01.
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ «تنی چند از بزرگان کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۱.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ «صنایع دستی کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۱.
  12. ↑ [hhttp://www.myforecast.com/bin/climate.m?city=66236&metric=true "آب و هوای کازرون"] (به انگلیسی). وبگاه مای فورکست. Retrieved 25 July 2010.
  13. ↑ شیخ‌الحکمایی، عمادالدین. «بازبینی نام و تاریخ پیدایش کازرون». کازرون‌نما- سایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  14. ↑ فارسنامه ابن بلخی. ابن بلخی. ص ۱۴۵.
  15. ↑ «تنگ تیکاب کازرون». کازرون‌نما - سایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  16. ↑ «غارهای پیش از تاریخ تنگ تیکاب کازرون». تربه. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  17. ↑ «کازرون، شهری به قدمت شاهنامه». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  18. ↑ «فارسنامه ابن بلخی». ارگ ایران. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  19. ↑ نزهةالقلوب. حمدالله مستوفی.
  20. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۰۹.
  21. ↑ «روزی که شهر بیشاپور ساخته شد». اَمرداد. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  22. ↑ «شهر گمشده ایران». شباویز. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  23. ↑ «روزی که شهر بیشاپور ساخته شد». اَمرداد. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  24. ↑ «معرفی شهر تاریخی بیشاپور». منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  25. ↑ «معرفی شهرستان کازرون». منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  26. ↑ ابن عثمان، محمود (۱۳۳۳). فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه/ به کوشش ایرج افشار. تهران: کتابخانه دانش.
  27. ↑ «سفری به شهر سبز تاریخ/ کازرون در گذر تاریخ». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۱ فروردین ۱۳۹۸.
  28. ↑ «آثار عجم». مکتب اهل بیت. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  29. ↑ «کازرونی‌ها و بوشهری‌ها در دوران قاجار (بخش پیشینه تاریخی کازرون)». کازرون‌نما - وبسایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  30. ↑ «Take a walk through the ancient city of Bishapur». Tehran Times. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  31. ↑ «کازرون». مهر و ماه. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  32. ↑ «کازرون - لغت‌نامه دهخدا». لام تا کام. دریافت‌شده در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴.
  33. ↑ آورزمانی، فریدون. «بررسی و معرفی نقش نویافته ساسانی در شهر باستانی بیشابور». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  34. ↑ «سنگ‌نگاره تاج‌گیری بهرام یکم». منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  35. ↑ «جنگ‌های شاپور اول با رومیان». کازرون‌نما - سایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  36. ↑ «بیشاپور». مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  37. ↑ «شهر بیشاپور، شهر کهن». سفرزون. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  38. ↑ «شاپور اول، شاهنشاه ایران و انیران». ره‌آورد مهر. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  39. ↑ «کازرون - ریشه در دوران باستان - بالندگی در دوران اسلام». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  40. ↑ «Take a walk through the ancient city of Bishapur». Tehran Times. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴.
  41. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۱۰.
  42. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۲۶.
  43. ↑ Daryaee 1986, p. 12.
  44. ↑ Daryaee 1986, p. 17.
  45. ↑ فروغ آیین، عباس. «فارس چگونه فتح شد؟». وزارت آموزش و پرورش. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  46. ↑ تاریخ طبری. محمد بن جریر طبری. جلد پنجم. ص ۲۰۱۱.
  47. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۱۰.
  48. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۲۶.
  49. ↑ «بیشاپور، شهری در عمق تاریخ». ایسنا. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴.
  50. ↑ «دولت آل بویه». خبرگزاری حوزه. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴.
  51. ↑ خیراندیش، عبدالرسول؛ رحیمی جابری، اعظم. «شکل‌گیری و گسترش خانقاه‌های مرشدیه در هند و چین» (PDF). دانشگاه باقرالعلوم. فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴.
  52. ↑ «کازرونی‌ها و بوشهری‌ها در دوران قاجار - بخش پیشینه تاریخی کازرون». کازرون‌نما - وبسایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴.
  53. ↑ حیدری، احمد. «وجه تسمیه بیشاپور و مکان یابی دو اثر ساسانی در شهر بیشاپور بر پایه گزارش های منابع اسلامی». سکوی نشر دانش (سند) - دانشگاه آزاد اسلامی. دریافت‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴.
  54. ↑ «درباره کازرون (بخش وجه تسمیه کازرون)». کازرون‌نما - وبسایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴.
  55. ↑ رحیمی جابری، اعظم. «نقش شیخ ابواسحاق کازرونی در گسترش اسلام در کازرون (نیمه دوم قرن چهارم تا اوایل قرن پنجم هجری)». پرتال جامع علوم انسانی (پژوهشنامه تاریخ‌های محلی ایران). دریافت‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴.
  56. ↑ «بازبینی نام و تاریخ پیدایش کازرون». کازرون‌نما. ۱۴ شهریور ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۲۲.
  57. ↑ «پیدایش اولیه شهر کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۱.
  58. ↑ شیخ‌الحکمایی، عمادالدین. «بازبینی نام و تاریخ پیدایش کازرون». کازرون‌نما - وبسایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴.
  59. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۲۶-۲۲۷.
  60. ↑ «KĀZARUNIYA». Encyclopædia Iranica. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴.
  61. ↑ فارسنامه ناصری. حسن حسینی فسایی. ج ۲. ص ۱۴۴۸.
  62. ↑ خیراندیش، عبدالرسول؛ اعظم، رحیمی جابری. «شکل‌گیری و گسترش خانقاه‌های مرشدیه در هند و چین» (PDF). پرتال جامع علوم انسانی (فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام). دریافت‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴.
  63. ↑ «Architectural Influences In the Friday Mosque and Kazaruni Tomb Complex at Cambay, Gujarat». Academia edu. دریافت‌شده در ۱۷ اوت ۲۰۲۴.
  64. ↑ زبدة‌التواریخ. حافظ ابرو. ج ۴. ص ۶۱۲-۶۱۵.
  65. ↑ مجمل فصیحی. فصیح خوافی. ج ۳. ص ۱۰۷۵.
  66. ↑ تاریخ فیروزشاهی. ضیاءالدین برنی. ص ۱۱۱-۱۱۲.
  67. ↑ تحریر تاریخ وصاف. وصاف‌الحضرة شیرازی. ص ۲۶۴.
  68. ↑ سفرنامه ابن بطوطه. ابن بطوطه. ص ۲۱۰-۲۱۱.
  69. ↑ «بررسی کتیبه‌های فارسی شهر بورسای ترکیه». مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب. دریافت‌شده در ۱۷ اوت ۲۰۲۴.
  70. ↑ گنجی، نرگس؛ اشراقی، فاطمه. «تصویر ایران و ایرانیان در سفرنامه ابن بطوطه - ص ۱۷۱» (PDF). پرتال جامع علوم انسانی (کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی). دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴.
  71. ↑ سفرنامه ابن بطوطه. ابن بطوطه. ص ۲۱۰.
  72. ↑ «کازرون رویاروی مغولان». کازرون‌نما. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۲۴.
  73. ↑ «جزئیات قتل عام لرها،شولی ها و اهالی کازرون و قتل سلجوقشاه در ممسنی توسط مغولان». اول فارس. دریافت‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۲۴.
  74. ↑ «بازخوانی یک وقف‌نامه». کازرون‌نما - وبسایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴.
  75. ↑ جهانگشای خاقان (تاریخ شاه اسماعیل). ص ۱۸۸.
  76. ↑ چشم‌اندازهایی از جاده ابریشم دریایی از خلیج فارس تا دریای شرقی چین (بخش شبکه کازرونی). رالف کاوتس. ص ۸۶.
  77. ↑ جهانگشای خاقان (تاریخ شاه اسماعیل). ص ۱۸۸.
  78. ↑ چشم‌اندازهایی از جاده ابریشم دریایی از خلیج فارس تا دریای شرقی چین (بخش شبکه کازرونی). رالف کاوتس. ص ۸۶.
  79. ↑ «خاندان افشار در ایران (بخش فارس)». ویکی‌فقه. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  80. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۱۰.
  81. ↑ «۱۰۹ سکه تاریخی مربوط به دوران صفوی در اسفراین کشف شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴.
  82. ↑ بیگلری، بیژن. «شرح حال چند تن از رجال دوره افشاریه: حاج علی قلیخان کازرونی». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  83. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۲۷.
  84. ↑ بیگلری، بیژن. «شرح حال چند تن از رجال دوره افشاریه: حاج علی قلیخان کازرونی». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴.
  85. ↑ «علی‌قلی کازرونی». ویکیجو. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴.
  86. ↑ «لطف‌علی‌خان زند». ویکی‌فقه. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۴.
  87. ↑ کریمی، بهزاد. «حاج ابراهیم‌خان کلانتر و مسأله شیراز (صفحه ۱۳)» (PDF). پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  88. ↑ «آشنایی با نقش‌برجسته تیمور». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  89. ↑ مجد، محمدقلی. «قحطی بزرگ» (PDF). تاریخ ما. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  90. ↑ «قحطی عام و عظیم». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  91. ↑ شهر سبز کازرون. محمدجواد بهروزی. دانشنامه فارس. ۱۳۸۹. ص ۲۲۷.
  92. ↑ خاطرات فردریک اوکانر. ترجمه حسن زنگنه. انتشارات شیراز تهران. ۱۳۷۶. ص ۸۸.
  93. ↑ اسناد جنگ جهانی اول در جنوب ایران. کاوه بیات. کنگره رئیسعلی دلواری. ۱۳۷۳. ص ۱۶.
  94. ↑ ایران و جنگ جهانی اول، اسناد وزارت داخله. کاوه بیات. سازمان اسناد ملی. تهران. ۱۳۶۹. ص ۱۱۰.
  95. ↑ خاطرات نیلستروم. ترجمه افشین پرتو. اداره ارشاد اسلامی بوشهر. ص ۱۶۷.
  96. ↑ پلیس جنوب ایران. فلوریدا سفیری. ترجمه منصوره اتحادیه و منصوره جعفری فشارکی. نشر تاریخ ایران. تهران. ص ۱۳۴-۱۳۵.
  97. ↑ پلیس جنوب ایران. فلوریدا سفیری. ترجمه منصوره اتحادیه و منصوره جعفری فشارکی. نشر تاریخ ایران. تهران. ص ۱۳۷.
  98. ↑ «نهضت مردم فارس علیه انگلیسی‌ها». مرکز اسناد انقلاب اسلامی. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴.
  99. ↑ «پارس. مردی دلیر و وطن‌پرست. علی‌نقی بهروزی. شماره ۳۴۴۲. ۱۳۴۹. ص ۴».
  100. ↑ ایران و جنگ جهانی اول، اسناد وزارت داخله. کاوه بیات. سازمان اسناد ملی. تهران. ۱۳۶۹. ص ۱۰۶.
  101. ↑ تشکری، علی‌اکبر؛ مجتبی، محمدی. «اوضاع سیاسی کازرون در جنگ جهانی اول (مجموعه مقالات همايش جنگ جهانى اول در فارس ص ۱۸۳ - ۲۰۷)». کازرون‌نما - وبسایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  102. ↑ «پیشینه تاریخی شهر کازرون». شهرداری کازرون. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  103. ↑ «پیشینه تاریخی شهر کازرون». شهرداری کازرون. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  104. ↑ «شهرستان‌های مادر و کلیدی استان فارس را بشناسیم». پسین اوز. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  105. ↑ «شهرستان کازرون ۷۰ ساله شد». کازرون‌نما - وبسایت جامع شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  106. ↑ «شهرستان رستم، از جلوه‌های طبیعی تا میراث کهن». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  107. ↑ «کوهچنار از کازرون جدا شد». چنارنیوز. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  108. ↑ «دشت‌ارژن شیراز». تریپ. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  109. ↑ «گور دختر، نشان و یادگاری بازمانده از ایران باستان». اَمرداد. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  110. ↑ «استان کهگیلویه و بویراحمد». بلاد خبر. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  111. ↑ «گزارش مشروح حوزه سرشماری کازرون» (PDF). مرکز آمار ایران. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  112. ↑ «نتایج سرشماری ۱۳۳۵». مرکز آمار ایران. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  113. ↑ «به بهانه ۲۸ مرداد». هفته‌نامه شهر سبز. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  114. ↑ «آن‌چه که امروز در صحن علنی مجلس گذشت (بخش سخنرانی عباسی دوانی)». ایسکانیوز. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  115. ↑ «یادواره ۱۳۰۰ شهید کازرون برگزار شد». ایسنا. دریافت‌شده در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴.
  116. ↑ «شرفی: دفاع جانانه رزمندگان کازرون باعث سربلندی و افتخار است». خبرگزاری دفاع مقدس. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  117. ↑ «کازرونی‌ها در هشت سال دفاع مقدس خوش درخشیدند». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  118. ↑ «واقعیت ماجرای کازرون چه بود؟». روزنامه فرهیختگان. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  119. ↑ «تجمع اعتراضی مردم در مخالفت با تقسیم شهرستان کازرون/ اولویت مسئولان کازرون پرداختن به معیشت مردم باشد». خبرگزاری تسنیم. ۱۷ مرداد ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۰ مه ۲۰۱۸.
  120. ↑ «ایجاد هفت فرمانداری جدید در فارس». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴.
  121. ↑ ۱۲۱٫۰ ۱۲۱٫۱ «نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵».
  122. ↑ «خانوار و جمعیت شهرهای استان فارس بر پایه نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ و براساس تقسیمات کشوری تا پایان سال ۱۳۹۲» (PDF). دفتر آمار و اطلاعات و GIS معاونت برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری فارس.
  123. ↑ حاتمی، حسن، بازی‌های محلی کازرون، تهران: سروش، ۱۳۷۷. شابک: ۹۶۴۴۳۵۱۳۶۳
  124. ↑ «کازرون با بیش از ۳۰۰ آثار باستانی، قطب گردشگری فارس». کازرون‌نگاه - پایگاه جامع خبری تحلیلی شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  125. ↑ «هفت اثر تاریخی دوره ساسانی فارس جهانی شدند». خبرگزاری بین‌المللی قرآن. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  126. ↑ «سفری به شهر سبز کازرون». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  127. ↑ «کازرون با بیش از ۳۰۰ آثار باستانی، قطب گردشگری فارس». کازرون‌نگاه - پایگاه جامع خبری تحلیلی شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  128. ↑ «رشد ۳۰ درصدی تعداد گردشگران شهرستان کازرون». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  129. ↑ «مکان‌های دیدنی کازرون. شهر بیشاپور تا غار شاپور». خبرگزاری برنا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  130. ↑ «سفر به پایتخت ساسانیان». جهان صنعت. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  131. ↑ «ثبت محور ساسانی فارس در فهرست میراث جهانی یونسکو». کمیسیون ملی یونسکو ایران. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  132. ↑ «غار شاهپور و مجسمه شاپور اول ساسانی». منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  133. ↑ «غار شاپور، غاری شگفت‌انگیز که بزرگ‌ترین مجسمه ایران باستان را در خود دارد». سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  134. ↑ «تنگ چوگان؛ گنجینه‌ای بی‌نظیر از حجاری‌های دوره ساسانیان». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  135. ↑ «نقوش برجسته تنگ چوگان: یادگاری از تاریخ باستانی فارس». ناز نیوز. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  136. ↑ «دو بازار تاریخی مربوط به دوران قاجار و صفویه در شهرستان کازرون». خبرگزاری برنا. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  137. ↑ «بازار کازرون، قلب تپنده اقتصادی شهر». سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. دریافت‌شده در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۴.
  138. ↑ «تخریب یکی از خانه‌های تاریخی کازرون». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  139. ↑ «چطور توانستند شهر سفید را به خاک سیاه بنشانند؟ یک شهر باستانی را در سکوت از بین بردند و صدای کسی درنیامد». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  140. ↑ «عمارت تاریخی حاج اسماعیل کازرون مستندنگاری شد». خبرگزاری پانا. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  141. ↑ «ارزیابی و تحلیل ساختار و شاخصه‌های کالبدی-فضایی و گونه‌شناسی ساباط‌های شهر کازرون - مصطفی آریان‌کیا، اسدالله علی‌پور». سیویلیکا. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  142. ↑ «ایران‌شناس آلمانی به تخریب بافت تاریخی کازرون واکنش نشان داد». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  143. ↑ «روزهای پریشانی بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین خاورمیانه». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  144. ↑ «آیا آب سد نرگسی به دریاچه پریشان خواهد رسید؟». خبرگزاری ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  145. ↑ «زوال بلوط در جنگلهای دشت برم کازرون فارس». سامانه تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  146. ↑ «چهره پاییزی بزرگترین جنگل بلوط ایران». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  147. ↑ «سوختن بلوط‌ها با آتش غفلت وکمبودها». کیهان. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  148. ↑ «نرگسزار، گنج خوشبوی کازرون». کازرون‌نگاه - پایگاه جامع خبری - تحلیلی شهرستان کازرون. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  149. ↑ «نگاهی به امامزادگان فارس/ امامزاده سیدحسین کازرون». خبرگزاری بین‌المللی قرآن. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  150. ↑ «زیبایی‌های باغ نظر کازرون به روایت تصویر». شیرازه. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  151. ↑ «غار تنگ تیکاب (تنگ تیکو)». همگردی. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  152. ↑ «نصب تندیس حیوانات بومی کازرون در پارک طالقانی». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۲۰ اوت ۲۰۲۴.
  153. ↑ «بقعه شیخ ابواسحاق کازرونی». مؤسسه گنجینه سرزمین پارس. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  154. ↑ «بنای ۷۰۰ ساله آرامگاه شیخ امین‌الدین بلیانی در کازرون». پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  155. ↑ «آرامگاه علامه دوانی کازرون». باشگاه گردشگری آفتاب. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  156. ↑ «تصاویر دیدنی استاد نصرالله مردانی، شاعر معاصر کشور». آپارات. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  157. ↑ «تنها کاروانسرای سنگی ایران چشم‌به‌راه توجه مسئولان». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  158. ↑ «کاروانسرای ده‌کهنه کمارج، بنایی مربوط به دوره صفویه». ندای استان. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  159. ↑ «کاروانسرای کنارتخته - کازرون». خبرگزاری برنا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  160. ↑ «طبیعت رودخانه شاپور». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  161. ↑ «پیشرفت ۵۵ درصدی سد نرگسی کازرون». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  162. ↑ «چشمه سراب اردشیر». رهی نو. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  163. ↑ «بارندگی چشمه تاریخی ساسان کازرون را پر آب کرد». خبرگزاری ایرنا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  164. ↑ «مستندنگاری چشمه سراب دختران در مجموعه بیشاپور». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  165. ↑ «چشمه دادین کازرونی، مکانی دیدنی برای تعطیلات نوروز». شیرازه. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  166. ↑ «حوض تاریخی بیدمشک در کازرون ثبت ملی شد». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  167. ↑ «کاشت ۸۵ نهال سرو به مناسبت روز کازرون در بوستان مردانی». پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  168. ↑ «رونمایی از فضای نمادین اکوسیستم طبیعت در بوستان رفیع کازرون». پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  169. ↑ «کازرون از دید تپه سنگ‌شاه». فوتو. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  170. ↑ «آتشکده کازرون». برکه. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  171. ↑ «بزرگترین کتیبه جهان در کازرون رو به نابودی است». آیین باور. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  172. ↑ «پوسکان، یکی از کهن‌ترین قلعه‌های تاریخی ایران». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  173. ↑ «چهارطاقی جره و معرفی راه‌های دسترسی». مستر بلیط. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  174. ↑ «صعود به قله کاسکان کازرون». اتحاد خبر. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  175. ↑ «طبیعت آفتابی کازرون و جاده دوان پس از بارندگی‌های شدید اخیر». خبرگزاری پانا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  176. ↑ «شماره ثبت سرو ۷۰۰ ساله کلانی کازرون ابلاغ شد». خبرگزاری برنا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  177. ↑ «دو درخت کهنسال شهرستان کازرون در فهرست آثار ملی به ثبت رسید». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  178. ↑ «گلزار شهدای سید محمد نوربخش کازرون». هفته‌نامه شهر سبز. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  179. ↑ «ضریح امامزاده سید محمد کاشی در کازرون رونمایی شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  180. ↑ «حرم شهدای گمنام قدمگاه خضر نبی کازرون». کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  181. ↑ «معرفی صنایع دستی بومی شهرستان کازرون». منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  182. ↑ «لیست سوغات و صنایع دستی شهرستان‌های فارس». اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  183. ↑ «خوراکی‌های محلی و خوشمزه بازار کازرون». کازرون. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  184. ↑ «آموزش پخت دمپخت کازرونی». رسانه مجازی شبکه فارس در آپارات. دریافت‌شده در ۲۳ اوت ۲۰۲۴.
  185. ↑ «آش کازرون ثبت ملی شد». ایسنا. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  186. ↑ «طرز تهیه ترشی گلک موسیر». تصویر زندگی. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  187. ↑ «۱۵۰ میلیون شاخه گل نرگس در کازرون برداشت شد». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  188. ↑ «آغاز برداشت نارنج در کازرون». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  189. ↑ «پیش‌بینی برداشت ۵۸ هزار تن خرما در کازرون». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  190. ↑ «یک شهر و ۲ روستا به شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی افزوده شد». خبرگزاری دولت. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  191. ↑ «موزه مردم‌شناسی کازرون». منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۲۴.
  192. ↑ «شهر جهانی بیشاپور را با موزه ببینید». اَمرداد. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  193. ↑ «افتتاح نخستین موزه روستایی کشور». خبرگزاری میزان. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  194. ↑ «راه‌اندازی موزه دائمی مردم‌شناسی در روستای الیف کازرون». میراث آریا. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۲۴.
  195. ↑ «هتل بیشاپور کازرون». رهی نو. دریافت‌شده در ۲۳ اوت ۲۰۲۴.
  196. ↑ «اقامتگاه‌های بومگردی کازرون». پلتفرم خدمات بومگردی. دریافت‌شده در ۲۳ اوت ۲۰۲۴.
  197. ↑ «ایستگاه تحقیقاتی بهداشتی کازرون». دانشگاه علوم پزشکی تهران. دریافت‌شده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۴.
  198. ↑ «بررسی چشم‌اندازهای توسعه‌ای و مسیر فعالیت دانشگاه سلمان فارسی کازرون». دانشگاه سلمان فارسی کازرون. دریافت‌شده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۴.
  199. ↑ «بهره‌برداری از بیمارستان امام علی کازرون». معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی. دریافت‌شده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۲۴.[پیوند مرده]
  200. ↑ «دانشگاه سلمان فارسی کازرون». دانشگاه سلمان فارسی کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  201. ↑ دانشگاه سلمان فارسی کازرون
  202. ↑ «تاریخچه دانشگاه». دانشگاه سلمان فارسی کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  203. ↑ «دانشگاه سلمان فارسی کازرون». مرجع دانشگاه‌های ایران. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  204. ↑ «تاریخچه دانشگاه». دانشگاه سلمان فارسی کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  205. ↑ «معرفی دانشگاه». دانشگاه سلمان فارسی کازرون. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  206. ↑ «رئیس دانشگاه». دانشگاه سلمان فارسی کازرون. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  207. ↑ «دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  208. ↑ «دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  209. ↑ «تاریخچه». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  210. ↑ «نمایه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  211. ↑ «نمایه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  212. ↑ «نمایه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  213. ↑ «رشته‌های بدون آزمون دانشگاه آزاد کازرون». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  214. ↑ «رشته‌های با آزمون دانشگاه آزاد کازرون». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  215. ↑ «ریاست واحد». دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  216. ↑ «دانشگاه پیام نور مرکز کازرون». دانشگاه پیام نور مرکز کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  217. ↑ «بسیج دانشجویی دانشگاه پیام نور مرکز کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  218. ↑ «تاریخچه‌ای از دانشگاه پیام نور مرکز کازرون». دانشگاه پیام نور مرکز کازرون. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  219. ↑ «آشنایی با دانشگاه». دانشگاه پیام نور مرکز کازرون. دریافت‌شده در ۱ اوت ۲۰۲۴.
  220. ↑ «رتبه سوم دانشگاه پیام نور کازرون در استان فارس». پایگاه خبری پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  221. ↑ «رتبه سوم دانشگاه پیام نور کازرون در استان فارس». پایگاه خبری پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  222. ↑ «رتبه سوم دانشگاه پیام نور کازرون در استان فارس». پایگاه خبری پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  223. ↑ «مرکز آموزش علمی کاربردی کازرون». دانشگاه جامع علمی کاربردی. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  224. ↑ «دانشگاه جامع علمی کاربردی مرکز کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  225. ↑ «مرکز آموزش عالی زینب کبری کازرون». مرجع دانشگاه‌های ایران. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  226. ↑ مرکز تربیت معلم زینب کبری (س) کازرون[پیوند مرده]
  227. ↑ «مرکز آموزش عالی زینب کبری کازرون». مرجع دانشگاه‌های ایران. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  228. ↑ «مرکز آموزش عالی زینب کبری کازرون». مرجع دانشگاه‌های ایران. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴.
  229. ↑ «معرفی مرکز تربیت‌معلم زینب کبری کازرون». ایران مدرس. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  230. ↑ «کازرون از جایگاهی که حقش است و ظرفیت آن را دارد، عقب مانده است». کازرون‌نیوز. دریافت‌شده در ۱ اوت ۲۰۲۴.
  231. ↑ «آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران کازرون». آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران کازرون. دریافت‌شده در ۱ اوت ۲۰۲۴.
  232. ↑ «آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  233. ↑ «مراکز تحقیقاتی دانشجویی در فارس راه‌اندازی می‌شود». خبرگزاری دانشجو. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴.
  234. ↑ «تاریخچه آموزش و پرورش کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  235. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام وب‌گاه کازرون نما وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  236. ↑ ۲۳۶٫۰ ۲۳۶٫۱ «چهره‌نگار کازرونی، پدر عکاسی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  237. ↑ «علامه قطب‌الدین محمود کازرونی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  238. ↑ «محمود پاک‌نیت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  239. ↑ طاهر شیخ‌الحکمایی
  240. ↑ نکوداشت فرشاد فرشته‌حکمت
  241. ↑ ۲۴۱٫۰ ۲۴۱٫۱ ۲۴۱٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام وب‌گاه راسخون وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  242. ↑ ۲۴۲٫۰ ۲۴۲٫۱ «روز کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۱.
  243. ↑ افتتاح فرهنگسرای مردانی[پیوند مرده]
  244. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام وب‌گاه کازرون‌نما وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  245. ↑ «نشر کازرونیه». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۴.
  246. ↑ «انتشارات سلمان فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۸ ژوئن ۲۰۱۲.
  247. ↑ «کازرون یکی از قطب های هندبال کشور است». خبرگزاری برنا. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  248. ↑ «نایب‌قهرمانی نیروی زمینی شهید شاملی کازرون در لیگ برتر هندبال». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  249. ↑ «برگزاری لیگ برتر هندبال بانوان با حضور هشت تیم». ایران ورزشی. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  250. ↑ «صعود نماینده هندبال فارس به جام باشگاه‌های آسیا». ایسنا. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  251. ↑ «لیست قهرمانان لیگ برتر هندبال». جام حذفی. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  252. ↑ «شهرداری کازرون نایب‌قهرمان لیگ برتر هندبال شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  253. ↑ «شهید شاملی کازرون قهرمان لیگ برتر هندبال شد». ایمنا. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  254. ↑ «جدول لیگ برتر هندبال ۱۴۰۱». باشگاه فرهنگی ورزشی گیتی‌پسند. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  255. ↑ «جدول لیگ برتر هندبال در فصل ۱۴۰۲». ورزش ۳. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  256. ↑ «نیروی زمینی شهید شاملی کازرون در رده نهم آسیا ایستاد». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  257. ↑ «هندبال جام باشگاه‌های آسیا - شهید شاملی هشتم شد». تسنیم. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  258. ↑ «لیگ برتر هندبال بانوان ۹۸». افرا ورزش. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  259. ↑ «لیگ برتر هندبال بانوان». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  260. ↑ «رتبه سوم هندبال بانوان به تیم های ملایر و شهید شاملی کازرون رسید». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  261. ↑ «قهرمان لیگ برتر هندبال زنان مشخص شد». روزنامه شرق. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  262. ↑ «جدول لیگ برتر هندبال زنان ۱۴۰۲». ورزش ۳. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  263. ↑ «مجموعه ورزشی بزرگ شهدای کازرون در آستانه تجهیز و تکمیل قرار گرفت». سایت نماینده مردم کازرون. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۲۴.
  264. ↑ «تیپ تکاور امام سجاد کازرون؛ آدرس، تلفن، ساعت کاری، تصاویر و نظرات کاربران». نقشه و مسیریاب بلد. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۰۱.
  265. ↑ «پادگان پشتیبانی تنگ چوگان؛ آدرس، تلفن، ساعت کاری، تصاویر و نظرات کاربران». نقشه و مسیریاب بلد. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۱۸.
  266. ↑ «آغاز عملیات اجرائی راه‌های دسترسی تونل محرم کازرون». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  267. ↑ «مسیر کازرون به شیراز». کارناوال. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  268. ↑ «زیباترین جاده‌های ایران کدامند؟». سعادت رنت. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  269. ↑ «زیباترین جاده ‌های ایران از شمال تا جنوب». اتاقک. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  270. ↑ «مسیر کازرون به اهواز». کارناوال. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  271. ↑ «مسیر کازرون به بوشهر». کارناوال. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  272. ↑ «مسیر کازرون به شهر باستانی بیشاپور». توریست‌گاه. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  273. ↑ «مسیر کازرون به فراشبند». کارناوال. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  274. ↑ «سرنوشت مبهم تونل محرم». کازرون‌نیوز. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  275. ↑ «ترمینال کازرون». سفر ۷۲۴. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  276. ↑ «اضافه شدن ۳ دستگاه ون به چرخه حمل و نقل کازرون». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۴.
  277. ↑ «بازار کازرون». گردشگری ۷۲۴. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  278. ↑ «بازار کازرون». رهی نو. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  279. ↑ «چرا بازار کازرون برای اهالی کوه‌چنار، نورآباد ممسنی و رستم جذاب است؟». کازرون‌نگاه. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  280. ↑ «بازار کازرون، قلب تپنده اقتصادی شهر». سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  281. ↑ «آمادگی برای جذب سرمایه گذار طرح‌های صنعتی صادرات محور در منطقه ویژه اقتصادی کازرون». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  282. ↑ «گمرک منطقه ویژه اقتصادی کازرون آغاز به کار کرد». ایرنا. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  283. ↑ «فراهم شدن ۳۰۰ فرصت شغلی با فعال شدن میدان نفتی خشت کازرون». ایرنا. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  284. ↑ «میدان نفتی خشت». سامانه صبا - صنایع بالادستی ایران. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  285. ↑ «انعقاد قرارداد با ۶۹ سرمایه‌گذار در ناحیه صنعتی شهید مصلحیان کازرون». ایسنا. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  286. ↑ «بازدید میدانی جمعی از مسئولان شهرستان‌ از سایت پتروشیمی کازرون». کازرون‌نیوز. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  287. ↑ «بخرد، فرماندار ویژه کازرون: تعلل در ساخت پتروشیمی کازرون، ثمره مدیران غیربومی و عدم پیگیری مسئولان گذشته است». پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  288. ↑ «معرفی نیروگاه سیکل ترکیبی کازرون». برق‌نیوز. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  289. ↑ «اوراسیا و حوزه خلیج فارس، مقصد صادراتی صیفی‌جات کازرون». پرتو جنوب. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  290. ↑ «میدان تره‌بار کازرون، پولدار اما فقیر». کازرون‌نیوز. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  291. ↑ «سردخانه ۳۰۰۰ تنی در کازرون به مدار وارد شد». ایانا. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  292. ↑ «سیلوی فلزی ۵۰ هزار تنی ذخیره گندم در کازرون افتتاح شد». مدیریت جهاد کشاورزی کازرون. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  293. ↑ «پیشرفت ۷۵ درصدی پروژه سد نرگسی فارس با اهتمام دولت سیزدهم». ایرنا. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  294. ↑ «تصفیه‌خانه فاضلاب کازرون در هفته دولت افتتاح شد». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  295. ↑ «کلنگ زنی پروژه توسعه فاضلاب شهری کازرون». ایلنا. دریافت‌شده در ۳ اوت ۲۰۲۴.
  296. ↑ «بیمارستان‌های فارس». سایت تخصصی بیمارستان سازی در ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ مارس ۲۰۲۲.
  297. ↑ «کازرون و مرودشت به فرمانداری ویژه تبدیل شدند/ ایجاد هفت فرمانداری جدید در استان». شیرازه. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۲۰.
  298. ↑ «آمار درجه، جمعیت و سال تأسیس شهرهای کشور بر اساس سرشماری جمعیت سال ۹۵» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۹.
  299. ↑ «شهرداری کازرون».
  300. ↑ «شبکه بهداشت و درمان کازرون». شبکه بهداشت و درمان کازرون. دریافت‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۲۴.
  301. ↑ «بیمارستان موقوفه بهبهانی کازرون بازسازی و احیا می‌شود». کازرون‌نما. دریافت‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۲۴.
  302. ↑ «بیمارستان ولی عصر (عج) کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  303. ↑ «بیمارستان دویست تختخوابی کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  304. ↑ «فرماندار: ۵۶۰ میلیارد ریال به تکمیل طرح‌های نیمه تمام کازرون اختصاص یافت». ایرنا.
  305. ↑ «اعضای سازمان نظام پزشکی کازرون». سازمان نظام پزشکی کشور. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۲۴.
  306. ↑ «اعضای سازمان نظام پزشکی کازرون». سازمان نظام پزشکی کشور. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۲۴.
  307. ↑ «بیمارستان ولیعصر کازرون». بیمارستان ولیعصر کازرون. دریافت‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۲۴.
  308. ↑ «راه‌اندازی مرحله نخست بیمارستان امام علی کازرون». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۲۴.
  309. ↑ «بیمارستان ۲۲۰ تختخوابی کازرون تا پایان دولت سیزدهم تکمیل و تحویل خواهد شد». خبرگزاری دولت. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۲۴.
  310. ↑ «درمانگاه‌های کازرون». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۱.
  311. ↑ «فهرست درمانگاه‌های استان فارس». مرکز اطلاعات پزشکی و دارویی ایران. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۴.
  312. ↑ «فهرست مراکز بهداشت شهری کازرون». پی‌جو - بانک مشاغل برتر. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۴.
  313. ↑ «شبکه بهداشت کازرون». شبکه بهداشت و درمان کازرون. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مارس ۲۰۲۴. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۴.
  314. ↑ «تعداد داروخانه‌های استان فارس به تفکیک شهر» (PDF). انجمن داروسازان فارس. دریافت‌شده در ۵ آوریل ۲۰۲۴.
  315. ↑ «مرکز فوریت‌های پزشکی خیّرساز کازرون افتتاح شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۲۴.
  • [۱]
  • نزهة القلوب، المقالة الثالثة، چ لسترانج ص ۱۳۶