کلادریبین

کلادریبین
داده‌های بالینی
نام‌های تجاریLeustatin, others[۱]
AHFS/Drugs.commonograph
مدلاین پلاسa693015
داده‌ها
رده‌بندی داروهای
بارداری
  • AU: D
روش مصرف داروتزریق وریدی, تزریق زیرجلدی (مایع) دهانی (قرص)
کد ATC
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمی۱۰۰٪ (تزریق وریدی)؛ ۳۷ تا ۵۱٪ (خوراکی)[۲]
پیوند پروتئینی۲۵٪ (محدوده: ۵ تا ۵۰٪)[۳]
متابولیسمبیشتر از طریق کینازهای داخل‌سلولی؛ در حدود ۱۵–۱۸٪ بدون هیچ تغییری دفع می‌شود[۳]
نیمه‌عمر حذفنیمه عمر حذف نهایی: حدود ۱۰ ساعت پس از تزریق آهستهٔ وریدی یا تزریق یک‌جای زیرجلدی[۳]
دفعادراری[۳]
شناسه‌ها
  • 5-(6-Amino-2-chloro-purin-9-yl)-2-(hydroxymethyl)oxolan-3-ol
شمارهٔ سی‌ای‌اس
پاب‌کم CID
IUPHAR/BPS
دراگ‌بنک
کم‌اسپایدر
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.164.726 ویرایش در ویکی‌داده
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیاییC10H12ClN5O3
جرم مولی285.687 g/mol g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)
  • Clc1nc(c2ncn(c2n1)[C@@H]3O[C@@H]([C@@H](O)C3)CO)N
  • InChI=1S/C10H12ClN5O3/c11-10-14-8(12)7-9(15-10)16(3-13-7)6-1-4(18)5(2-17)19-6/h3-6,17-18H,1-2H2,(H2,12,14,15)/t4-,5+,6+/m0/s1 ✔Y
  • Key:PTOAARAWEBMLNO-KVQBGUIXSA-N ✔Y
  (صحت‌سنجی)

کلادریبین (انگلیسی: Cladribine) دارویی است که برای درمان «لوسمی سلول مویی» (HCL)، «لوسمی مزمن لنفاوی لنفوسیت بی» و «ام‌اس عودکننده-بهبودیابنده» به‌کار می‌رود.[۴][۵] نام شیمیایی این دارو، ۲-کلرو-۲'-داُکسی‌آدنوزین (2CdA) است.

کلادریبین یک آنالوگ ساختاری پورین و یک داروی صناعی شیمی‌درمانی است که به‌طور ؟؟؟ دستگاه ایمنی بدن را تضعیف می‌کند. به‌لحاظ شیمیایی، کلادریبین مقلدِ نوکلئوزید آدنوزین است، اما بر خلاف آن در برابر تجزیه توسط آنزیم آدنوزین دآمیناز مقاومت می‌کند و در نتیجه در درون سلول باقی مانده و در ساخت دی‌ان‌ای تداخل ایجاد می‌کند. کلادریبین بیشتر در درون لنفوسیتها و طی فرایند تحریک‌سازی توسط آنزیم دِاُکسی‌آدنوزین کیناز (dCK) فعال می‌شود. این فرم سه‌فسفره و فعال‌شدهٔ کلادریبین خود را به درون ساختار دی‌ان‌ای هسته و میتوکندری جاسازی نموده و موجب آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شدهٔ سلول) می‌گردد. کلادریبین غیرفعال در سلول‌های دیگر، به‌سرعت دفع و حذف می‌شوند. این بدان معناست که کلادریبین فقط بر روی سلول‌های هدف اثر دارد و روی سایر سلول‌های بدن تأثیر چندانی نمی‌گذارد.[۴][۶]

موارد مصرف

[ویرایش]

کلادریبین به‌عنوان خط اول و دوم دارویی، جهت درمان «لوسمی سلول مویی» (HCL) و «لوسمی مزمن لنفاوی لنفوسیت بی» و به صورت تزریق آهستهٔ وریدی تجویز می‌شود.[۵][۷]

کلادریبین از سال ۲۰۱۷ میلادی به صورت قرص‌های ۱۰ میلی‌گرمی خوراکی جهت درمان «ام‌اس عودکننده-بهبودیابنده» در اروپا، امارات متحدهٔ عربی، آرژانتین، شیلی، کانادا و استرالیا تجویز می‌شود. مجوز پخش دارو در ایالات متحده آمریکا برای درمان «ام‌اس عودکننده-بهبودیابنده» و «ام‌اس پیش‌روندهٔ ثانویه» در مارس ۲۰۱۹ اعطا شد.[۸] این دارو در درمان «ام‌اس عودکننده-بهبودیابنده» بسیار مؤثر است و میزان سالیانهٔ عودها را به‌میزان ۵۴٫۵٪ کاهش می‌دهد.[۹] این اثربخشی تا ۴ سال پس از درمان اولیه پابرجاست، حتی اگر درمان‌های بیشتری توسط این دارو انجام نشود.[۱۰]

برخی پژوهش‌گران فرم تزریقی دارو را به صورت خوراکی به مبتلایان «لوسمی سلول مویی» داده‌اند. باید توجه داشت که تنها کلادریبین از فرم خوراکی از راه دهانی جذب می‌شود. این دارو در ترکیب با سایر عوامل دارویی کشندهٔ سلول، برای درمان انواع متفاوتی از هیستوسیتوز نظیر بیماری اردهایم-چستر[۱۱] و هیستوسیتوز سلول لانگرهانس به کار می‌رود.[۱۲]

تجویز کلادریبین در دوران بارداری عواقب مرگ‌باری دارد و در ردهٔ داروهای D بارداری قرار می‌گیرد که بی‌خطری آن در کودکان بررسی و تأیید نشده‌است.[۷]

عوارض جانبی

[ویرایش]

فرم تزریقی کلادریبین مانع از ساخته‌شدن لنفوسیت، سلول کشنده طبیعی و نوتروفیل می‌گردد (که به آن نارسایی مغز استخوان می‌گویند). اطلاعات به‌دست آمده از درمان «لوسمی سلول مویی» نشان داده که در ۷۰٪ بیماران نوتروپنی وجود دارد و ۳۰٪ آنها مبتلا به عفونت می‌شوند که برخی از آنها به‌سوی شوک عفونی پیشرفت می‌کنند. ۴۰٪ از بیماران نیز دچار کاهش گلبول‌های قرمز شده و کم‌خونی شدید می‌شوند و سرانجام در ۱۰٪ آنها، کاهش شدید پلاکت دیده می‌شود.[۷]

در دوزهای مصرفی برای درمان «لوسمی سلول مویی»، ۱۶٪ افراد دچار راش‌های پوستی و ۲۲٪ دچار تهوع می‌گردند که این تهوع، به استفراغ نمی‌انجامد.[۷]

در مقایسه و در بیماری ام‌اس، کلادریبین در ۶٪ افراد لنفوپنی (سطح لنفوسیت‌ها کمتر از ۵۰٪ حد طبیعی آن)، ایجاد نمود. سایر عوارض شایع شامل سردرد (۷۵٪)، گلودرد (۵۶٪)، علائم شبه سرماخوردگی (۴۲٪) و تهوع (۳۹٪) است.[۹]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Drugs.com International trade names for Cladribine Page accessed Jan 14, 2015
  2. ↑ Liliemark, Jan (1997). "The Clinical Pharmacokinetics of Cladribine". Clinical Pharmacokinetics. 32 (2): 120–131. doi:10.2165/00003088-199732020-00003. PMID 9068927.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ "PRODUCT INFORMATION LITAK© 2 mg/mL solution for injection". TGA eBusiness Services. St Leonards, Australia: Orphan Australia Pty. Ltd. 10 May 2010. Archived from the original (PDF) on 11 September 2016. Retrieved 27 November 2014.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ "European Medicines Agency - - Litak". www.ema.europa.eu. Archived from the original on 3 August 2018. Retrieved 10 February 2024.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ "Leustat Injection. - Summary of Product Characteristics (SPC) - (eMC)". www.medicines.org.uk. Archived from the original on 3 October 2017. Retrieved 21 August 2019.
  6. ↑ Leist, TP; Weissert, R (2010). "Cladribine: mode of action and implications for treatment of multiple sclerosis". Clinical Neuropharmacology. 34 (1): 28–35. doi:10.1097/wnf.0b013e318204cd90. PMID 21242742.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ Cladribine label, last updated July 2012. Page accessed January 14, 2015
  8. ↑ "FDA approves new oral treatment for multiple sclerosis". fda.gov. Retrieved 2019-05-11.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Giovannoni, G; Comi, G; Cook, S; Rammohan, K; Rieckmann, P; Soelberg Sørensen, P; Vermersch, P; Chang, P; Hamlett, A; Musch, B; Greenberg, SJ; CLARITY Study, Group. (4 February 2010). "A placebo-controlled trial of oral cladribine for relapsing multiple sclerosis". The New England Journal of Medicine. 362 (5): 416–26. doi:10.1056/NEJMoa0902533. PMID 20089960.
  10. ↑ Giovannoni, G; Soelberg Sorensen, P; Cook, S; Rammohan, K; Rieckmann, P; Comi, G; Dangond, F; Adeniji, AK; Vermersch, P (1 August 2017). "Safety and efficacy of cladribine tablets in patients with relapsing-remitting multiple sclerosis: Results from the randomized extension trial of the CLARITY study" (PDF). Multiple Sclerosis (Houndmills, Basingstoke, England). 24 (12): 1594–1604. doi:10.1177/1352458517727603. PMID 28870107. Archived from the original (PDF) on 10 March 2020. Retrieved 21 August 2019.
  11. ↑ Histiocytosis Association Erdheim-Chester Disease بایگانی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine Page accessed Aug 20, 2016
  12. ↑ Aricò M (2016). "Langerhans cell histiocytosis in children: from the bench to bedside for an updated therapy". Br J Haematol. 173 (5): 663–70. doi:10.1111/bjh.13955. PMID 26913480. The combination of cytarabine and cladribine is the current standard for second-line therapy of refractory cases with vital organ dysfunction.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کلادریبین موجود است.