گیاه‌پارچ تقطیرکن

گیاه‌پارچ تقطیرکن
یک پارچ بالایی از گیاه‌پارچ تقطیرکن در سری‌لانکا
وضعیت حفاظت
آسیب‌پذیر  (IUCN 2.3)[۱]
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
کلاد:	نهان‌دانگان
کلاد:	دولپه‌ای‌های نو
راسته:	میخک‌سانان
تیره:	Nepenthaceae
سرده:	Nepenthes
گونه:	N. distillatoria
نام دوبخشی
Nepenthes distillatoria L. (1753)
Distribution of N. distillatoria.
مترادف
Synonyms Bandura zeylanica Burm. ex Brongn. (1824)[۲] nom.illeg. Nepenthes chapmanii N.P.Balakr. (1970) Nepenthes destillatoria Beck (1895);[۳] Danser (1928)[۴] sphalm.typogr. Nepenthes hirsuta var. glabrescens W.G.Sm. (1882)[۵] Nepenthes hirsuta var. glabrescens rubra auct. non Hort. ex Rafarin: Nichols. (1892) Nepenthes indica Poir. (1797) nom.illeg. Nepenthes rubra auct. non Hort.Van Houtte ex Rafarin: Nichols. (1886) Nepenthes smithii Beck (1895)[۳] nom.illeg. Nepenthes speciosa Hort. ex Beck (1895)[۳] nom.illeg. Nepenthes trichocarpa auct. non Miq.: Hort. ex Hort.Bednar in sched. (1993) Nepenthes zeylanica (Burm. ex Brongn.) Raf. (1836) Nepenthes zeylanica var. rubra (auct. non Hort. ex Rafarin: Nichols.) Veitch ex Wilson (1877)[۶] Nepenthes zeylanicus V.J.Chapm. (1947)[۷] Heterochresonyms Nepenthes distillatoria auct. non L.: Brion (1855) [=N. madagascariensis] Nepenthes distillatoria auct. non L.: Jack (1835) [=N. gracilis] Nepenthes distillatoria auct. non L.: Jeann. (1894) [=N. vieillardii] Nepenthes distillatoria auct. non L.: R.Grah. (1827) [=N. khasiana] Nepenthes distillatoria auct. non L.: Steud. (1841) [=N. mirabilis] Nepenthes distillatoria auct. non L.: Wall. (1828) [=N. distillatoria/N. gracilis] Pre-Linnaean names "Badura. Planta Zeylanica in foliorum extremo folliculum peniformem expansum habens." Herm. (1726)[۸] "Bandura. Planta Zeylanica, cujus foliorum extremus folliculus peniformis expendet." Herm. (1726)[۹] "Bandura cingalensium" Ray (1686)[۱۰] "Bandura Zeylanica" Burm. (1737)[۱۱] "Bandura zingalensium" Breyne (1680)[۱۲] "Miranda herba" Bartholinus (1677)[۱۳] "Nepenthes Zeylanicum flore minore" Breyne (1689) "Planta mirabilis destillatoria" H.N.Grimm (1683)[۱۴] "Utricaria vegetabilis Zeylanensium, Bandura Cingalibus dicta" Pluk. (1696)

گیاه‌پارچ تقطیرکن (نام علمی: Nepenthes distillatoria)، یک گونه‌ از سرده گیاه‌پارچ‌ها در سری‌لانکا می‌باشد. این دومین گونه گیاه‌پارچ بود که به‌صورت چاپی توصیف شد و اولین گونه‌ای بود که به‌طور نامگذاری رسمی تحت سیستم آرایه‌شناسی لینه‌ای قرار گرفت. بنابراین این گونه‌نماد از جنس است.

تاریخچه گیاه‌شناسی

گیاه‌پارچ تقطیرکن دومین گونه گیاه‌پارچ بود که پس از گیاه‌پارچ ماداگاسکاری به‌صورت چاپی توصیف شد. در سال ۱۶۷۷، پزشک دانمارکی توماس بارتولین به‌طور مختصر از آن با نام میراندا هربا (Miranda herba)، که در لاتین به معنای "گیاه شگفت‌انگیز" است، یاد کرد.[13] سه سال بعد، تاجر هلندی جیکوب برین (Jacob Breyne)، این گونه را با نام باندورا زینگالنسیوم (Bandura zingalensium)، پس از نام محلی گیاه نامید.[12] باندورا متعاقباً به رایج‌ترین نام برای گیاهان پارچ مدارگان تبدیل شد، تا اینکه لینه در سال ۱۷۳۷ نپنتس را ابداع کرد.^[۱۵]

گیاه‌پارچ تقطیرکن دوباره در سال ۱۶۸۳، این بار توسط هرمان نیکلاس گریم (Herman Niklas Grim)، پزشک و طبیعت شناس سوئدی توصیف شد.[14] گریم آن را یا گیاه تقطیر معجزه‌آسا (Planta mirabilis destillatoria) نامید و اولین کسی بود که به‌وضوح یک گیاه‌پارچ مدارگان را نشان داد.[15] سه سال بعد، در سال ۱۶۸۶، جان ری، طبیعت‌شناس انگلیسی به نقل از گریم گفت:[10]

ريشه رطوبت را از زمين می‌گيرد و با كمك اشعه خورشيد به درون خود گياه بالا می‌رود و سپس از طريق ساقه و اعصاب برگ‌ها به ظرف طبيعي سرازير می‌شود تا در آنجا ذخيره شود تا براي نياز انسان مورد استفاده قرار گيرد. [ترجمه شده از لاتین در Pitcher-Plants of Borneo]^[۱۵]

لینه از لقب ترکیبی گریم هنگام نام‌گذاری گیاه‌پارچ تقطیرکن در سال ۱۷۵۳ استفاده کرد.

گیاه‌پارچ تقطیرکن دوباره در اثر یوهانس برمن (Johannes Burmann) به نام تیسوروس زیلانیکوس(Thesaurus Zeylanicus) در سال ۱۷۳۷ نشان داده شد. این نقاشی انتهای یک ساقه گلدار را با پارچ نشان می‌دهد. برمن به گیاه باندورا زیلانیکا (Bandura zeylanica) اشاره می‌کند.[11]

در تجارت باغبانی اواخر قرن نوزدهم، گیاه‌پارچ تقطیرکن اغلب با گیاه‌پارچ خاسیانا از هند اشتباه گرفته می‌شد.^{[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]}

بوم‌شناسی

گیاه‌پارچ تقطیرکن بومی سریلانکا است و تنها گونه گیاه‌پارچ‌ها است که از جزیره ثبت شده است. در درختچه‌زار بازغرقابی، در امتداد خاکریزهای جاده‌ها و سایر مناطق پاک‌شده و در جنگل رشد می‌کند. گیاه‌پارچ تقطیرکن از سطح دریا تا ارتفاع ۷۰۰ متری دیده می‌شود.[1] گیاه‌پارچ تقطیرکن به دلیل جدا بودن، هیبرید طبیعی شناخته شده‌ای ندارد.

جوره‌های گونه

سه جوره از گیاه‌پارچ تقطیرکن شرح داده شده است، اگرچه آنها دیگر معتبر در نظر گرفته نمی‌شوند.

گیاه‌پارچ تقطیرکن جوره روبرا (نیکولز.) هورت.ویچ اگز لیندزی (۱۸۹۱)

گیاه‌پارچ تقطیرکن جوره اسپسیوزا هورت.ون هوت اگز رافارین (۱۸۶۹)

گیاه‌پارچ تقطیرکن جوره وِرا دی.مور (۱۸۷۲)^[۲۰]

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Nepenthes distillatoria». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲.

1. Clarke, C.; Cantley, R.; Nerz, J.; Rischer, H.; Witsuba, A. (2000). "Nepenthes distillatoria". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2000: e.T39656A10254604. doi:10.2305/IUCN.UK.2000.RLTS.T39656A10254604.en. Retrieved 19 November 2021.
2. (به فرانسوی) Brongniart, A. 1824. Observations sur les genres Cytinus et Nepenthes. Annales des Sciences Naturelles 1: 29–52.
3. (به آلمانی) Beck, G. 1895. Die Gattung Nepenthes. Wiener Illustrirte Garten-Zeitung 20(3–6): 96–107, 141–150, 182–192, 217–229.
4. Danser, B.H. 1928. The Nepenthaceae of the Netherlands Indies. Bulletin du Jardin Botanique de Buitenzorg, Série III, 9(3–4): 249–438.
5. Smith, W.G. 1882. New garden plants. Nepenthes hirsuta var. glabrescens. The Gardeners' Chronicle, new series, 17(430): 398–399.
6. [Anonymous] 1877. Reports of Societies. Royal Horticultural. The Gardeners' Chronicle 8(197): 441.
7. Chapman, V.J. 1947. A new endemic species of Nepenthes. Ceylon Journal of Science, Section A: Botany, 12(4): 221–222.
8. (به لاتین) Hermann, H. 1726. Badura. In: Musaeum Zeylanicum, sive catalogus plantarum, in Zeylana Sponte Nascentium, observatarum & descriptarum. D. vander Vecht, Lugduni Batavorum. p. 16.
9. (به لاتین) Hermann, H. 1726. Bandura. In: Musaeum Zeylanicum, sive catalogus plantarum, in Zeylana Sponte Nascentium, observatarum & descriptarum. D. vander Vecht, Lugduni Batavorum. p. 37.
10. Ray, J. 1686. Bandura cingalensium etc. Historia Plantarum 1: 721–722.
11. Burmann, J. 1737. Thesaurus Zeylanicus. Amsterdam.
12. Breyne, J. 1680. Bandura zingalensium etc. Prodromus Fasciculi Rariorum Plantarum 1: 18.
13. Bartholinus, T. 1677. Miranda herba. Acta Medica et Philosophica Hafniensa 3: 38.
14. Grimm, H.N. 1683. Planta mirabilis destillatoria. In: Miscellanea curiosa sive Ephemeridum. Med. Phys. Germ. Acad. Nat. Cur. Decuriae 2, ann. prim. p. 363, f. 27.
15. Phillipps, A. & A. Lamb 1996. Pitcher-Plants of Borneo. Natural History Publications (Borneo), Kota Kinabalu.
16. Masters, M.T. 1872. The cultivated species of Nepenthes. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1872(16): 540–542.
17. Masters, M.T. 1881. New garden plants. Nepenthes Mastersiana×, Hort. Veitch. The Gardeners' Chronicle, new series, 16(415): 748–749.
18. Masters, M.T. 1882. New garden plants. Nepenthes rubro-maculata×, Hort. Veitch. The Gardeners' Chronicle, new series, 17(423): 143.
19. Dixon, W.E. 1889. Nepenthes. The Gardeners' Chronicle, series 3, 6(144): 354.
20. Moore, D. 1872. On the culture of Nepenthes at Glasnevin. The Gardeners' Chronicle and Agricultural Gazette 1872(11): 359–360.