Athruithe aeráide thar na linnte

Físeán (1:05) fa chóras na gréine agus athruithe aeráide, le fotheidil as Gaeilge
Fa choinne faisnéise fa ghéarchéim na linne seo, féach an t-alt Athrú Aeráide
Teocht domhanda - 1850 go 2020 (foinse: Met Office de chuid na R-A)[1]

Is é atá i gceist le hathrú aeráide ná an t-athrú in aeráid domhanda nó in aeráidí réigiúnacha thar tréimhse ama. Cuireann sé síos ar na hathruithe in athraitheacht nó i meánstaid an atmaisféir thar réimsí amscálaí ó deich mbliana go na milliún bliain. Is féidir gur próisis inmheánacha an domhain (mar sh. bolcáin), fórsaí seachtracha (mar sh. éagsúlachtaí i ndéine solais gréine) nó, le déanaí, gníomhaíochtaí daonna is cúis leis na hathruithe seo.

Taifid

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Sa bhliain 2023, sáraíodh na teochtaí ab airde a bhí ar an taifid ó bhí 1940 ann,[2] le linn na tréimhse idir 3 Iúil agus 6 Iúil 2023. Bhí 2023 ar an mbliain ba theo riamh ó cuireadh tús leis na taifid ach sáraíodh na teochtaí sin in 2024. Bhí Dé Domhnaigh 21 Iúil 2024 ar an lá ba theo riamh ar fud an domhain ó cuireadh tús leis na taifid.[3] Ar an meán, bhí an teocht dhá mhéadar os cionn dhromchla an domhain chomh hard le 17.09 céim Celsius, .01C níb airde ná an teocht ab airde roimhe sin sa bhliain 2023.[4]

Gach mí ó bhí Meitheamh 2023 ann - trí mhí dhéag as a chéile - chuir Copernicus tuarascáil ar fáil go bhfuil gach mí ar an mí ba theo riamh ó cuireadh tús leis na taifid, i.e., bhí Márta 2024 ar an Márta ba theo riamh; bhí Aibreán 2024 ar an Aibreán ba theo riamh agus bhí Bealtaine 2024 ar an mBealtaine ba theo riamh agus mar sin de.[2]

Féach freisin

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ Manish Karkera & Guy Griffiths (Institute for Environmental Analytics). "Show Your Stripes" (en). showyourstripes.info. Dáta rochtana: 2024-07-24.
  2. ↑ 2.0 2.1 Nuacht RTÉ (2024-07-23). "Domhnach 21 Iúil ar an lá ba theo riamh ó thús na dtaifead" (as ga-IE). 
  3. ↑ de réir eolais atá curtha ar fáil ag Seirbhís an Aontais Eorpaigh um Athrú Aeráide, Copernicus.
  4. ↑ Bhí stráicí móra de na Stáit Aontaithe, den Eoraip agus den Rúis buailte go trom ag tonnta teasa in 2024.