Ceirt (ogham)
 Ceirt | ||||
|---|---|---|---|---|
  | ||||
| Cineál | litir oghaim | |||
| Ball de | ogham | |||
| ||||
Is í an deichiú litir den aibítir oghaim an Cheirt[1]. Is í an cúigiú litir den Aicme Uatha. Trascríofa le Q, seasann sí d'fhóinéim liopachoguasach na Gaeilge Cianaí; is é [kʷ] a luach foghraíochta.
Sanasaíocht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Cuireann McManus (1991:37) ainm na litreach i gcomórtas le perth na Breatnaise ‘sceach’, agus quercus na Laidine ‘dair’. Athchruthaíodh an focal as Gaeilge Chianach mar *kʷer[x]tā. Fréamhaithe is ea é ón bPróit-Ind-Eorpais *perkwos. In Auraicept na n-Éces den 14ú haois, tugtar di an ghluais aball, abhaill. Meascadh an t-ainm leis an bhfocal ceirt,[2] .i. ‘giobal’, mar a fheictear sna briatharoghaim (féach thíos).
Briatharogham
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is iad a leanas na nathanna meafaracha (kennings) d'ainm na litreach sna Briatharoghaim:
- Clithar baiscill[3][4] (cliothar allta) i mBriatharogham Morainn mac Moín
- Bríg anduini (brí anduine) i mBriatharogham Maic ind Óc
- Dígu fethail[5] (díogha feathail/suaitheantais) i mBriatharogham Con Culainn
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Damian McManus, A Guide to Ogam, Maynooth 1991.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]