Donnchadha Ó Máille

Donnchadha Ó Máille

Beathaisnéis
Breith	1921 Luimneach, Éire
Bás	10 Márta 1968 46/47 bliana d'aois Luimneach, Éire
An tAire Oideachais agus Scileanna
13 Iúil 1966 – 10 Márta 1968 ← Seoirse Ó Colla – Seán Ó Loingsigh →
An tAire Sláinte
21 Aibreán 1965 – 13 Iúil 1966 ← Seán Mac an tSaoi – Seán Flanagan →
Teachta Dála
21 Aibreán 1965 – 10 Márta 1968 (bás in oifig) Téarma parlaiminte: 18ú Dáil Toghcheantar: Luimneach Thoir Toghadh i: Olltoghchán na hÉireann, 1965
Teachta Dála
11 Deireadh Fómhair 1961 – 11 Márta 1965 (díscaoileadh na parlaiminte) Téarma parlaiminte: 17ú Dáil Toghcheantar: Luimneach Thoir Toghadh i: Olltoghchán na hÉireann, 1961
Aire Stáit sa Roinn Airgeadais
11 Deireadh Fómhair 1961 – 21 Aibreán 1965 ← Joseph Brennan – Jim Gibbons →
Teachta Dála
20 Márta 1957 – 1 Meán Fómhair 1961 (díscaoileadh na parlaiminte) Téarma parlaiminte: 16ú Dáil Toghcheantar: Luimneach Thoir Toghadh i: Olltoghchán na hÉireann, 1957
Teachta Dála
2 Meitheamh 1954 – 13 Nollaig 1956 (díscaoileadh na parlaiminte) Téarma parlaiminte: 15ú Dáil Toghcheantar: Luimneach Thoir Toghadh i: Olltoghchán na hÉireann, 1954
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil na Gaillimhe Coláiste Choill Chluana Gabhann Coláiste Crescent
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir, imreoir rugbaí
Ball de pháirtí polaitíochta	Fianna Fáil
Spórt	rugbaí
Gníomhréim   Foireann – Rugbaí ó Cúige Chonnacht
Teaghlach
Páiste	Daragh O'Malley

meánscoil Íosánach i Luimeach

Polaiteoir Éireannach, Aire Rialtais agus Teachta Dála ab ea Donnchadha Ó Máille nó Donogh O'Malley (1 Eanáir 1921-10 Márta 1968). Ba bhall de pháirtí Fhianna Fáil é.

Óige

Saolaíodh é i gCathair Luimnigh sa bhliain 1921, díreach nuair a fógraíodh sos-chomhraic le linn Chogadh Saoirse na hÉireann. Ba dhlíodóirí iad a mhuintir ach ní raibh spéis ar leith ag éinne díobh i bpolaitíocht náisiúnach na linne.

Coláiste Ollscoile na Gaillimhe i

Chuaigh Ó Máille ar mheánscoil Íosánach Choláiste an Chorráin sa chathair agus d’fhreastail sé ar Choláiste Ollscoile na Gaillimhe ina dhiaidh sin. Bronnadh an chéim innealtóireachta BE air sa bhliain 1943.

Comhairleoir agus Cúlbhinseoir

D’fhill Ó Máille ar Luimneach, ag obair mar innealtóir ann agus toghadh mar chomhairleoir cathrach é. D’fhreastail sé bliain amháin mar mhéara na cathrach, an tríú deartháir as an gclann céanna a tháinig san oifig sin, sular toghadh mar Theachta Dála é i ndáilcheantar Luimneach Thoir sa bhliain 1954 i gcomharba Domhnaill de Búrca a bhí tar éis éirí as Dáil Éireann.

Dáil Éireann.

Ba chúl-bhinseoir an fhreasúra ar dtús é, cul-bhinseoir rialtais i ndiaidh a ath-thoghacháin i 1957 agus fuair sé a chéad phost Stáit nuair a cheapadh mar Rúnaí Parlaiminte an Aire Airgeadais Shéamuis Uí Riain é sa bhliain 1961.

Aire Rialtais

Ghnóthaigh Ó Máille vóta ábhal-mór in olltoghchán 1965 agus, ós rud é go raibh glún nua ag teacht i réim i bhFianna Fáil ag an am ná raibh baint díreach acu le Cogadh na Saoirse, cheap an Taoiseach Seán Lemass mar Aire Sláinte é sa rialtas nua. Bhunaigh sé an Irish National Council on Alcoholism (INCA)^[1].

Nuair a lean Seán Ó Loinsigh Lemass mar Thaoiseach sa bhliain dár gcionn, aistríodh Ó Máille go dtí an Roinn Oideachais.

Laistigh de dhá bhliain,

• thug sé isteach meán-scolaíocht saor in aisce do chách
• bhunaigh sé na hinstitiúid teicneolaíochta sa tríú leibhéal
• bhunaigh sé freisin na scoileanna cuimsithigh sa dara leibhéal
• thosaigh sé an córas iompar scoile, le seirbhís bus do na daltaí faoin tuath saor in aisce.

Ba réabhlóid bun go barr é i gcóras oideachais na hÉireann. Tháinig na hathruithe i bhfeidhm d’ainneoin naimhdeas na Roinne Airgeadais agus dílsithe an sean-chórais. Mar sin bhí gnaoi na ndaoine ar Ó Máille.

Bás agus teaghlach mór

Droichead Abhann Ó gCearnaigh

B’fhear bríomhar i gcónaí é agus thaitin go mór leis bheith ag rith is ag rás^[2]. Is cuid de bhéaloideas polaitíochta na hÉireann éachta Uí Mháille, Cathail Uí hEochaidh agus Bhriain Uí Luineacháin le linn blianta na 1960idí. Ach bhuail taom croí é^[3] i nDroichead Abhann Ó gCearnaigh^[4] ar an 10 Márta 1968 agus é gan ach 47 mbliana d’aois. Bhí corrthoghchán ar siúl ag an am. Thug Ó Máille óráid agus thit sé de phleist ina dhiaidh.

Bhain an eachtra an anáil de mhuintir ag an am. Mar sin, bronnadh sochraid stáit air i ndiaidh a bháis.

Lean a nia, Deasún (Des nó Dessie) Ó Máille, é mar TD Luimneach Thoir nuair a bhuaigh sé an fothoghchán.

Is garneacht í Fiona Ní Mháille, iar-TD an Pháirtí Daonlathaigh Dhún Laoghaire, le Donnchadha Ó Máille..

Is aisteoir stáitse agus scannán é a mhac Darach Ó Máille.

Tagairtí

1. Brendan Kelly - Hearing Voices: The History of Psychiatry in Ireland
2. Abuse of power and the gardaí is nothing new to boozy politicians 25 M.F. 2010 http://www.irishexaminer.com/viewpoints/columnists/ryle-dwyer/abuse-of-power-and-the-gardai-is-nothing-new-to-boozy-politicians-131768.html
3. Ba phótaire déanta é "Do ministers get drunk on power or just plain drunk?" https://www.independent.ie/irish-news/do-ministers-get-drunk-on-power-or-just-plain-drunk-26407044.html
4. "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2017-12-06. Dáta rochtana: 2018-03-10.