Dáire Doimthech

Dáire Doimthech

Gníomhaíocht
Gairm	rí
Teaghlach
Páiste	Eochaid Étgudach

Rí seanscéalach na Teamhrach ba ea Dáire Doimthech, leasainm Dáire Sírchréchtach mac Sithbolg. Sinsear eapainmneach na nDáirine próta-stairiúil agus na Corca Laidhe stairiúil ba ea é. Ba é Lugaid Loígde, sinsear Lughaidh Mac Con, a mhac. I Scéla Mosauluim,^[1][2] deirtear gurbh é Dáire ar duine desna rí na Teamhrach as Mumhan, nó mar mhalairt ar sin, ar duine de chúigear darbh ainm 'Dáire' a bhí i gceannas ag Teamhraigh.^[3]

Is beagnach cinnte é gurbh ionann é agus Dáire mac Dedad mhic Shin,^[4] athair Chú Raoi, cé gur scar go luath a scéalta óna chéile. Bhí a fhios ag scoláirí na meánaoise gur shinsir na nDáirine an bheirt acu.^[5][6] I lámhscríbhinn amháin, go deimhin, faightear é faoin ainm Dairi Sirchrechtaig mar athair Chú Roí,^[7] agus dá bharr, sinsear Fiataigh Fhinn mac Fuirme mhic Con Roí, a quo Dál Fiatach na nUlad. Bhí T. F. O'Rahilly den tuairim "ar deireadh, is ionann iad Cú Raoi agus Dáire".^[8]

Mac eile Dháire ba eaEochaid Étgudach, Ard-Rí Éireann, de réir dealraimh curtha as áit ó thaobh croineolaíochta de, ag scoláirí na meánaoise.

In Baile Chuinn Chétchathaig,^[9] is amhlaidh go dtugtar an t-ainm Dáire Drechlethan dó.

Réim

In ainneoin a thábhacht mar phearsa shinsearach, is beag eolas atá againn maidir le réim Dáire. Cuimhnítear é mar rí láidir, mar is dúil do seanscéal na nDáirine, agus mar a chur staraithe agus scéalaithe níos deireanaí Uí láthair iad.

Seo a leanas sliocht filíochta as Scéla Mosauluim^[10] (aistriúchán Béarla le is Kuno Meyer):^[3]

Sean-Ghaeilge	Béarla
Dáre Doimthech dális dig fola for each srith, co fárgaib a h-urisna rígi cen chlith. Dáre Doimthech ba rí for mBruig, is é emir ar iar ngail, ó Srub Cermna co Srub Brain, ónd ocian thíar co muir sair.	Dáire Doimthech dealt a draught of blood upon every stream, so that he left his stories of kingship without concealment. Dáre Doimthech was king over Brug. 'tis he ... from Srub Cermna to Srub Brain, from the western ocean to the sea in the east.

Féach freisin

• Dáire
• Dáire Donn

Foinsí

• Edel Bhreathnach (eag.), The Kingship and Landscape of Tara. Baile Átha Cliath: Four Courts Press for the Discovery Programme. 2005.
• Margaret E. Dobbs, The History of the Descendants of Ir, in Zeitschrift für celtische Philologie 13 (1921), ll. 308–59; ar lean in Zeitschrift für celtische Philologie 14 (1923), ll. 44–144.
• Eoin Mac Néill, Celtic Ireland. Academy Press. 1981 (athchló le réamhrá agus nótaí le Donnchadh Ó Corráin den bhuneagrán le Martin Lester Ltd, 1921).
• Kuno Meyer (eag. & aistr.), Fianaigecht: being a collection of hitherto inedited Irish poems and tales relating to Finn and his Fiana, with an English translation. Todd Lecture Series, Acadamh Ríoga na hÉireann, Volume 16. Baile Átha Cliath: Hodges Figgis. 1910.
• Michael A. O'Brien (ed.) with intr. by John V. Kelleher, Corpus genealogiarum Hiberniae. DIAS. 1976. Páirteagrán digiteach: Donnchadh Ó Corráin (eag.), Genealogies from Rawlinson B 502. Coláiste na hOllscoile, Corcaigh: Corpus of Electronic Texts. 1997.
• John O'Donovan (eag.), "The Genealogy of Corca Laidhe", in Miscellany of the Celtic Society. Baile Átha Cliath. 1849.
• T. F. O'Rahilly, Early Irish History and Mythology. Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath. 1946.
• Julius Pokorny, "Beiträge zur ältesten Geschichte Irlands (3. Érainn, Dári(n)ne und die Iverni und Darini des Ptolomäus)", in Zeitschrift für celtische Philologie 12 (1918), ll. 323–57.
• Whitley Stokes (eag. & aistr.), "Cóir Anmann (Fitness of Names)", in Whitley Stokes and Ernst Windisch, Irische Texte mit Wörterbuch. Volume 3, Parts 1–2. Leipzig: Verlag von S. Hirzel. 1891 (1); 1897 (2). ll. 285–444.
• Ireland's History in Maps: Mumu Curtha i gcartlann 2020-03-06 ar an Wayback Machine, le Dennis Walsh
• Scela Mosauluim le Dan M. Wiley

Tagairtí

1. The Tidings of Moshaulum ar ancienttexts.org (aisteoir anaithnid)
2. Scéla Mosauluim ar hastings.edu, via archive.org, 7ú Deireadh Fómhair 2008
3. Ailill Aulom, Mac Con, agus Find ua Báiscne G302010 ar CELT
4. féach Mac Néill, ll. 61–2
5. Cóir Anmann: Fitness of Names ar maryjones.us (aistriúchán Béarla le Stokes)
6. Genealogies i Rawlinson B 502 (eagrán O'Brien-Ó Corráin)
7. Dobbs 1921, ll. 330–1
8. O'Rahilly, lch. 49
9. Bhreathnach, ll. 89–90, 168
10. Ailill Aulom, Mac Con, and Find ua Báiscne (eagrán Meyer)