Dál mBuinne

Dream agus fo-ríocht nó tuath na gCruithne ab ea an Dál Buinne (Sean-Ghaeilge Dál mBuinne[1][2]). De shliocht an Dáil Araidhe as Magh Line i ríocht na nUlad ab ea é. Mac rí seanscéalach na nUladh, Fergus mac Róich, ab ea a shinsear eapainmneach, Bruinne.[2][3] Tríocha céad ab ea méid a chríoch.[4]

Taoiseach an Dáil Bhuinne ab ea máistir sclábhaithe Naoimh Phádraig, Míliuc mac Buan (aitheanta fosta mar Miolchú).[1][5]

Suíomhanna ríoga

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Bhí Dún ríoga Eachdach suite i nDál mBuinne. Bunaíodh an dún úd faoin 9ú haois ag an Dál Fiatach.[6] Sa bhliain 1010 AD, de réir Annála na gCeithre Máistrí, rinne Flaithbertach Ua Néill den Chineál Eoghain ionradh ar Ulaid agus dhóigh sé Dún Eachdach.[6] Taobh ó dheas de Dhún Eachdach tá abha Ráth Bhearnait, an teorainn idir an Dál Buinne agus Uí Echach Cobo.[6]

Suite freisin i nDál Buinne bhí an suíomh insealbhaithe ríoga Craobh Tealcha, gar do Lann Abhaigh, Contae Aontroma.[7] Is amhlaidh go raibh an Dál Araidhe ann ar dtús, sular tháinig an Dál Fiatach i gceannas ann faoin 9ú haois.[8][9]

Géaga

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Seo a leanas géaga an Dáil Bhuinne:

  • Galini, b'fhéidir as cúige Laighean, de shliocht na nGaleóin
  • an Cineál Éarann (Cenél nErnain>[10]
  • Dál Coirb — aitheanta fosta mar Dál Corb na hUaimhe agus Dál Coirbin — clann dá chúig phríomh-thuatha an Dáil Bhuinne.[3]
    • Bhíodh muintir Uí Choltaráin cuid den Dál Coirb.[3]

Naoimh agus bunaithe eaglasta

[cuir in eagar | athraigh foinse]

De réir seanchais éigin, bhí clann mar a leanas ag Brónach iníon Mhiolchú mhic Bhuinne:[5]

Deirtear ámh gur ficseanúil é an ginealach seo, ach amháin naisc le Naomh Pádraig i gcoiteann.[12]

Foinsí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  • Getty, Edmund (1855). "Notices of the Round Towers of Ulster". Ulster Journal of Archaeology 3: 110–116. 
  • Hamann, Stefanie (2012). "St Fursa, the genealogy of an Irish saint—the historical person and his cult". Imeachtaí Acadamh Ríoga na hÉireann, Cuid C 112: 147–187. 
  • Hogan, James (1928–1929). "The Tricha Cét and Related Land-Measures". Imeachtaí ARÉ, Cuid C 38: 148–235. 
  • MacCotter, Paul. "Medieval Ireland. Territorial, Political and Economic Divisions". The Heritage Council. 
  • MacDonald, Philip (2008). "Archaeological Evaluation of the Inaugural Landscape of Crew Hill (Craeb Telcha), County Antrim". Ulster Journal of Archaeology 67: 84–106. 
  • Meissner, John L. Gough (1932–1934). "The Place of S. Patrick's Captivity". Imeachtaí ARÉ, Cuid C 41: 131–140. Acadamh Ríoga na hÉireann. 
  • Orpen, Goddard H. (1913). "The Earldom of Ulster. Part II. Inquisitions Touching Carrickfergus and Antrim". The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland 3 (2): 133–143. 
  • Schlegel, Donald M. (2002). "Reweaving the Tapestry of Ancient Ulster". Clogher Record 17 (3): 689–750. 

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ 1.0 1.1 Meissner, lch. 133.
  2. ↑ 2.0 2.1 Getty, lch. 111.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Orpen, plch. 133-143.
  4. ↑ Hogan, lch. 209.
  5. ↑ 5.0 5.1 Hamann, lch. 153
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 "Duneight, County Down". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2017-01-15. Dáta rochtana: 2020-01-28.
  7. ↑ MacCotter, lch. 234.
  8. ↑ MacDonald, lch. 84.
  9. ↑ Centre for Archaeological Fieldwork School of Geography, Archaeology and Palaeoecology, Queen’s University Belfast, Data Structure Report: No. 056 Site Evaluation and Excavation at Crew Hill (Cráeb Telcha), near Glenavy, County Antrim 2007
  10. ↑ Schlegel, lch. 746.
  11. ↑ "Nendrum Monastic Site, County Down". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2016-08-22. Dáta rochtana: 2020-01-28.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 12.4 Hamann, lch. 156-7
  13. ↑ "Derrykeighan, County Antrim". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2020-10-20. Dáta rochtana: 2020-01-28.
  14. ↑ "Donaghmore, County Down". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2020-08-07. Dáta rochtana: 2020-01-28.