Ríochtaí Éireann
San alt seo a leanas tá liostaí dreamanna agus ríochtaí fianaithe Gaelacha i nÉirinn na meánaoise roimh theacht na Normannach sna blianta 1169-72.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Le linn na ré Ghaelaí, bhí an tír roinnte ina tuatha agus ríochtaí. Bhíodh tuatha in iomaíocht eatarthu féin le haghaidh tailte agus acmhainn, agus dá bharr, bhíodh suas ag fás is ag laghdú. Thar chionn na tuatha agus ríochtaí bhíodh na cúigí, mar a bhí lena n-ainmneacha Meán-Ghaeilge:
Tar éis ionradh na Normannach, thit cuid mhór den tír faoi smacht Tiarnas na hÉireann, cé go raibh roinnt ríochtaí Gaelacha fós ann. Tar éis na bliana 1350, thosaigh ceannas na Normannach ag dul i léig, agus tharla athbheochan Ghaelach, le toradh gur laghadaigh tionchar díreach Pharlaimint na hÉireann go ceantar aitheanta mar An Pháil faoin mbliain 1500. Sa bhliain 1541, bunaíodh Ríocht na hÉireann ag Anraí VIII Shasana agus thosaigh Concas Túdarach na hÉireann. Tar éis dhiúltú Chonradh na Mainistreach Móire ag Coróin na Breataine, theith na hIarlaí, agus ina dteannta siúd tháinig deireadh le ré na nGael.
Connacht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Réamhstairiúil
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Auteini i gContae na Gaillimhe, gaolmhar leis na hUaithne
- Nagnatae i gContaetha Maigh Eo agus Slighigh, gaolmhar b'fhéidir le Fir Ol nEchmacht (ainm ársa ar Chonnacht ba ea Cóiced Ol nEchmacht).
Luath-Chríostaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Aidhne nó Uí Fhiachrach Aidhne
- Bréifne
- Conmaicne Mara
- Connachta
- Corco Moga
- Dealbhna
- Dealbhna Nuad
- Dealbhna Thír Dhá Loch
- Fir Domnann
- Cineál Aodha
- Magh Loirg
- Muintir Murchada
- Partraige
- Síol Anmchadha
- Síol Mhuireadhaigh
- Tír Soghain
- Uí Briúin Aí
- Uí Dhiarmada
- Uí Fiachrach
- Uí Fhiachrach Aidhne
- Uí Fiachrach Fionn
- Uí Fhiachrach Mhuaidhe
- Uí Mhaine
12ú haois
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Clanricarde (Mac William Uachtar)
- Mac William Íochtar
- Bréifne Thiar
Laigin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Réamhstairiúil
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Brigantes (Éire) i ndeisceart Loch Garman; aitheanta fosta i dtuaisceart na Breataine; gaolmhar b'fhéidir leis an mbandia, Brigit
- Cauci, timpeall Bhaile Átha Cliath
- Coriondi, tuaisceart Loch Garman
- Manapii, Cill Mhantáin; aitheanta fosta as an Ghaill; nasctha fosta le Fear Manach agus Muineachán
- Osraige
Luath-Chríostaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]12ú haois
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Ríocht na Laighean, féach freisin Ríthe na Laighean.
Mide
[cuir in eagar | athraigh foinse]Réamhstairiúil
[cuir in eagar | athraigh foinse]Luath-Chríostaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]Mumu
[cuir in eagar | athraigh foinse]Réamhstairiúil
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Gangani or Concani i gContaetha Luimnigh agus an Chláir. Lonnaithe fosta sa Bhreatain Bheag. Tugann Tolamaes "Rinn na nGangani" ar Leithinis Llŷn
- Iverni i gContae Chorcaí, aitheanta níos deireanaí na hÉarainn
- Luceni i gContaetha Ciarraí and Luimnigh
- Usdiae, Uodiae nó Vodiae i iContaetha Port Láirge agus Corcaí, gaolmhar b'fhéidir leis na hOsraí
- Uterni i gCorcaigh
- Uellabori nó Velabri i gCiarraí
Luath-Chríostaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Builg
- Corcu Baiscinn
- Corcu Duibne
- Corcu Loígde
- Dáirine
- Deirgtine
- Déisi
- Eóganachta
- Érainn
- Iarmuman
- Mairtine
- Múscraige
- Osraige
- Uí Fidgenti
- Uí Liatháin
12ú haois
[cuir in eagar | athraigh foinse]Ulaid
[cuir in eagar | athraigh foinse]Réamhstairiúil
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Darini, i gContaetha Tír Eoghain, Ard Mhacha agus Dúin. Géag na nÉarann b'fhéidir, agus nasctha lena dhia sinsearach, Dáire
- Erdini, i gContae Fhear Manach
- Robogdii, i gContaetha Aontroma agus Doire, gaolmhar b'fhéidir leis an Dál Riata
- Uennicnii, i gContae Dhún na nGall
- Uoluntii, an dream aitheanta níos deireanaí mar na hUlaid, i gContaetha Ard Mhacha, an Dúin, Muineacháin agus Cabháin
Luath-Chríostaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Airgíalla nó Oirialla
- Airthir
- Cairbre Droma Cliabh
- Cenél Conaill (Tír Chonaill)
- Cenél nEógain (Tír Eoghain)
- Conaille Muirtheimne
- Cruithne
- Dál nAraidi
- Dál Fiatach
- Dál Riata
- Dartraige
- Dartraige Con-innsi
- Eilne
- Uí Echach Cobo
- Uí Néill an Tuaiscirt
- Ulaid
12ú haois
[cuir in eagar | athraigh foinse]Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Treibheanna/clanna Gaelacha
- Tiarnas na hÉireann
- Ríocht na hÉireann
- Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Éireann
- Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Bhreathnach, Edel (eag.), The Kingship and Landscape of Tara. Four Courts Press for The Discovery Programme. 2005.
- Byrne, Francis J., Irish Kings and High-Kings. Four Courts Press. 3ú heagrán, 2001.
- Céitinn, Seathrún, Foras Feasa ar Éirinn.
- Charles-Edwards, T.M., Early Christian Ireland. Cambridge University Press. 2000.
- Curley, Walter J. P., Vanishing Kingdoms: The Irish Chiefs and their Families. Baile Átha Cliath: Lilliput Press. 2004.
- Dillon, Myles, The Cycles of the Kings. Oxford. 1946. / Four Courts Press. Eagrán athbhreithnithe, 1995.
- Duffy, Seán (eag.), Medieval Ireland: An Encyclopedia. Routledge. 2005.
- MacKillop, James, A Dictionary of Celtic Mythology. Oxford. 1998.
- Koch, John T. (eag.), Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. 5 imleabhar nó r-leabhar amháin. ABC-CLIO. 2006.
- Lalor, Brian, The Encyclopedia of Ireland. Yale University Press. 2003.
- Mac Niocaill, Gearóid, Ireland before the Vikings. Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan. 1972.
- Meyer, Kuno (eag.), "The Laud Genealogies and Tribal Histories", in Zeitschrift für celtische Philologie 8. Halle/Saale, Max Niemeyer. 1912, ll. 291-338.
- Ó Corráin, Donnchadh (eag.), Genealogies ó Rawlinson B 502, Coláiste na hOllscoile, Corcaigh: Corpus of Electronic Texts. 1997.
- —, Ireland before the Normans. Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan. 1972.
- Ó Donnabháin, Seán (eag. agus aistr.), Annála na gCeithre Máistrí, Acadamh Ríoga na hÉireann. Baile Átha Cliath. 1848-51. 2a heagrán, 1856.
- O'Rahilly, Thomas F., Early Irish History and Mythology. Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath. 1946.
- Rynne, Etienne (eag.), North Munster Studies: Essays in Commemoration of Monsignor Michael Moloney. Limerick. 1967.
- Sproule, David, "Origins of the Éoganachta", in Ériu 35 (1984): ll. 31–37.