Uaimh thalún

Uaimh thalún ar Chanaigh in Inse Ghall
Radharc lánléargais ar uaimh thalún comhaimseartha le lios ag dul go timpeall 700 AD, a tógadh laistigh de reilig tulach i bhfad níos luaithe, i gContae Ard Mhacha, Tuaisceart Éireann

Is ainm é uaimh thalún a thugann seandálaithe ar chineál struchtúir faoi thalamh a bhaineann go príomha le Iarannaois an Atlantaigh Eorpaigh.

Tógáil agus feidhm molta

[cuir in eagar | athraigh foinse]
Plean agus codanna de theach cré ag Cionn Droma, Siorrachd Obar Dheathain

Áiléir faoi thalamh is ea uaimheanna talún agus, ina gcéimeanna tosaigh, bhí baint acu i gcónaí le lonnaíocht. Rinneadh na áiléir a thochailt agus ansin iad a líneáil le leaca cloiche nó le hadhmad sular adhlacadh iad. I gcásanna ina raibh siad gearrtha i gcarraig ní raibh sé seo riachtanach i gcónaí. Ní cosúil gur úsáideadh iad i gcomhar feidhme adhlactha nó deasghnátha agus tá sé tugtha le fios gur stórais bia nó áiteanna folaithe a bhí iontu le linn amanna achrann, cé go mbeadh bealaí isteach an-soiléir ag cuid acu.[1]

Uaimheanna thalún na hÉireann

[cuir in eagar | athraigh foinse]

Is minic a thagraítear d’uaimheanna talún in Éirinn go simplí mar ‘uaimheanna’. D’fhoilsigh A. T. Lucas, béaloideasóir agus stiúrthóir ar Ard-Mhúsaem na hÉireann sna 1960idí, sraith alt ar na tagairtí d’uaimheanna talún i luath-annála na hÉireann.[2] Is iad Uaimh thalún an Dhomhnaigh Mhóir, a thángthas air i gContae Lú i 1960, agus Uaimh thalún Dhroim Locháin i gContae Phort Láirge na huaimheanna talún amháin atá ina Séadchomhartha Náisiúnta Éireannach.

In Éirinn, is minic a fhaightear uaimheanna talún laistigh nó gar do lios agus mar sin meastar go bhfuil siad comhaimseartha den chuid is mó leo, rud a fhágann go bhfuil siad beagán níos déanaí ó thaobh dáta ná i dtíortha eile. Treisítear an dáta seo ag go leor samplaí inar athúsáideadh clocha oghaim ó thart ar an 6ú haois mar lindéir dín nó cuaillí dorais, go háirithe ag an scoilte aolchloiche nádúrtha leathnaithe ag ‘Uaimh na gCat’ i Ráth Cruachan. Tá dáileadh na n-uaimheanna talún an-míchothrom in Éirinn, agus tá na comhchruinnithe is mó i dtuaisceart Lú, i dtuaisceart Aontroma, i ndeisceart na Gaillimhe, agus in iarthar Chorcaí agus Chiarraí. Faightear líon níos lú i gcontaetha na Mí, na hIarmhí, Mhaigh Eo, thuaisceart Dhún na nGall, agus Port Láirge. Tá samplaí beagnach go hiomlán in easnamh i contaetha eile, mar Luimneach, Ceatharlach, agus Loch Garman.[3]

Tagairtí

[cuir in eagar | athraigh foinse]
  1. ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". Forestry and Land Scotland.
  2. ↑ Lucas, A. T. (1971–1973). Souterrains: The Literary Evidence, Bealoideas 39–41, 165–191.
  3. ↑ Clinton, M. (2001). The Souterrains of Ireland, p. 33. Wordwell, Bray.

Naisc sheachtracha

[cuir in eagar | athraigh foinse]