Amagá

municipality of Colombia
Cur air cois	1788
Dùthaich	Coloimbia
Sgìre riaghaltais ionadail	Southwestern Antioquia, Antioquia
Domhan-leud is -fhad	6°2′18″N 75°42′10″W
Cànan obrach no ainm	Choco
Làrach-lìn	http://amaga-antioquia.gov.co/sitio.shtml
Cód fónaichean-talmhainn	0057 4

'S e baile beag ri taobh Medellín ann an Antioquia,^[1] Coloimbia, a th'ann Amagá. Tha e suidhichte anns a' Ghleann Aburrá. Ann an 2002 bha 26,954 duine a' fuireach an seo. Chaidh am baile a stèidhicheadh ann an 1788.

Ainm an àite

A-rèir a' bheul-aithris, thug na Tùsanaich Katìo an t-ainm “Amagá” air an làraich far a bheil am baile a-nis. Nam biodh sin ceart, bhiodh am facal “Amagá” a' ciallachadh "Coltach ris a' Gheilmhin, bho “ama” (geilmhin) agus “ká” (coltach ri). “Amaká”, neo “Amagá” an latha an-diugh.

Tha mìneachadh eile ann, a tha a' dearbhadh gur ann às an fhacal “Omogá”, a thàinig an t-ainm "Amagá". 'S e clachan beag aig na Tùsanaich Nutabes, buidheann eile a bha nan tàmh anns an sgìre, a bh'ann “Omogá”. Dh'atharraich na Spàinntich ainm a' chlachain gu “Pueblo de las Peras” (Baile nam Peuran). Cha robh facal aig na Spàinntich airson avocado, leis gur e meas à Aimearaga a th'ann, agus thug iad peuran (Spàinntis: peras) orra.

Sluagh a' bhaile

Tha 27,155 nan tàmh anns a' bhaile fa leth, ach chan eil ach 13,085 dhuibh a’ fuireach thall anns na sgìrean dùthchasail am broinn crìochan a' bhaile.^[2] Tha fearann na dùthcha sin ga roinn eadar na bailtean (Spàinntis: municipios) agus le sin tha gach clachan agus croit fo stiùireadh baile air choireigin.^[3] Air adhbharan trioblaidean poileataigeach air an dùthaich, tha a' mhòr-chuid dhe na daoine anns gach uile baile a-nis a' fuireach anns na bailtean fhèin, is na daoine a' fàgail na sgìrean dùthchasail.

Taobh chinnidh, ' s e daoine geala/mestizos a th'ann a' mhòr-chuid dhe na daoine ann an Amagá, ach tha 0.3% dhe daoine le freumhan ann an Afraga. ' S urrainn dhan 87.9% dhe na daoine ann an Amagá leughadh agus sgrìobhadh. A tuilleadh air sin, chan eil fòn aig an taigh aig ach 54.1% dhe na dachannan.^[4]

Fèisean

Thathar a’ cumail am iomadach seòrsa dhe fhèis ann an Amagá. Chithear fèilltean caitligeach, leis gur e dùthaich le mòr-chuid chaitligeach a th’ann fhathast,^[5] fèisean na stàite agus tachartasan ionadail a sheallas cho làidir ‘s a tha beairteas cultarail na dùthcha.

Fèis an Neo-eisimeileachd: 20mh An t-Iuchar.
Fèis Neo-eisimeileachd na roinne: 11mh an Lùnasdal.
Fèis a' Ghuail: an Dùbhlachd.
Fèisean a' chiùil Carrilera, an Dannsa agus a' chiùil Guasca.
Fèille an Naoimh Righ Fernando.

Daoine ainmeil

Belisario Betancur Cuartas (1923–2018): Ceann-suidhe Coloimbia eadar 1982 agus 1986.

Iomraidhean

Ceanglaichean a-mach

Làrach-lìn oifigeil Amagá (Spàinntis)

Amagá 1941 (Spàinntis)

Mapa an Sgìre^{[dead link]}

Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:

Amagá

[1] Mapa oifigeil na roinne^{[dead link]}

[2] Figearan Oifis a' Chunntas-sluaigh

[3] Colombia Virtual

[4] Bileag fhiosrachaidh DANE

[5] Country Studies: Colombia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]