Os ameloblastos son células que están presentes só durante a formación dos dentes, e que depositan o esmalte dentario, que é a capa máis externa e dura do dente.
Os ameloblastos son células que segregan as proteínas do esmalte enamelina e ameloxenina que despois se mineralizarán para formar o esmalte dos dentes, a substancia máis dura do corpo humano.[1] Cada ameloblasto é de aproximadamente 4 micrómetros de diámetro, 40 de lonxitude e teñen sección hexagonal. Son, pois, células moi alongadas. O extremo secretor do ameloblasto acaba nunha proxección similar a unha pirámide de seis lados denominada prolongación ou proceso de Tomes, que está incluída na matriz do esmalte. O ángulo do proceso de Tomes é significativo na orientación dos bastonciños ou prismas de esmalte que se forman. Os núcleos celulares dos ameloblastos son elípticos e situados preto da base, e a maioría das mitocondrias están situadas entre o núcleo e a base da célula, e por riba do núcleo está o aparato de Golgi e o retículo endoplasmático. Na zona do aparato de Golgi e na apical hai numerosos gránulos secretorios cos compoñentes glicoproteicos da matriz do esmalte. Formáronse no aparato de Gogi e diríxense ao proceso de Tomes.[2]
Os ameloblastos derivan do tecido do epitelio oral de orixe ectodérmica. A súa diferenciación ten lugar a partir de preameloblastos como resultado de sinais químicos enviados polas células endomesenquimais da papila dental. Os ameloblastos só se farán completamente funcionais despois de que os odontoblastos formen a primeira capa calcificada de dentina. Enriba desa dentina os ameloblastos depositan capas da matriz do esmalte. A medida que crece a cantidade de esmalte, os ameloblastos vanse retirando. A calcificación da matriz do esmalte comeza na periferia dos bastonciños de esmalte e continúa cara ao seu interior, e cando está completa permanece pouco material orgánico. Os ameloblastos controlan a composición iónica e orgánica do esmalte. Axustan as súas actividades de secreción e resorción para manter unhas condicións favorables para a biomineralización. Cando o grosor e extensión do esmalte é a definitiva, os ameloblastos convértense en células pequenas cuboideas, elaboran a cutícula externa do esmalte e atrófianse.[2]
A liña celular ALC murina é de orixe ameloblástica.[3]
O ciclo de vida dos ameloblastos consta de seis estadios: