Aspergillus fumigatus é unha especie de fungosascomicetos do xénero Aspergillus e é unha das especies máis comúns dese xénero que causa enfermidades en individuos con inmunodeficiencia.
Aspergillus fumigatus é un saprótrofo moi común na natureza que se atopa normalmente nos solos e materia orgánica en descomposición, como moreas de compost, onde desempeña un papel esencial na reciclaxe do carbono e do nitróxeno.[1] Colonias do fungo producen conidióforos, que liberan miles de diminutos conidios (esporas) verde agrisados de 2–3 μm, que facilmente se transportan polo aire. Durante moitos anos pensouse que A. fumigatus só se reproducía asexualmente, xa que non se observaran apareamentos nin meioses. Porén, en 2008 demostrouse que posúe un ciclo de reprodución sexual funcional completo, 145 anos despois da súa descrición orixinal por Fresenius.[2] Aínda que A. fumigatus aparece en áreas con diferentes climas e ambientes, mostra unha baixa variabilidade xenética e unha falta de diferenciación xenética das poboacións a escala global.[3] Así, mantense a capacidade do sexo, a pesar de que se produce pouca variabilidade xenética.
Este fungo pode crecer a 37 °C (a temperatura normal do corpo humano), e pode seguir crecendo a temperaturas de 50 °C, e os conidios sobreviven mesmo a 70 °C, condicións que atopa frecuentemente nas moreas de composts, que xeran a súa propia calor. As súas esporas son moi ubicuas na atmosfera e estímase que todas as persoas inhalan centos de esporas ao día, as cales normalmente son eliminadas moi rápido polo sistema inmunitario en individuos sans. Porén, en individuos inmunocomprometidos, como os receptores de órganos transplantados ou persoas con SIDA ou leucemia, é máis probable que o fungo se comporte como patóxeno, superando as debilitadas defensas do hóspede e causando un conxunto de doenzas chamadas en xeral asperxilose. Debido ao recente incremento do uso de inmunosupresores para tratar enfermidades humanas, estímase que A. fumigatus pode ser responsable dunhas 600.000 mortes anualmente cunha taxa de mortalidade entre o 25 e o 90%.[4] Postulouse a actuación de varios factores de virulencia para explicar este comportamento oportunista.[5]
Cando se cribaron caldos de fermentación de A. fumigatus descúbríronse varios alcaloidesindólicos con propiedades antimitóticas.[6] Os compostos interesantes eran dunha clase de triproestatinas, das cales a de maior interese anticanceríxeno é a espirotriproestatina B.
Aspergillus fumigatus é a causa máis frecuente de infección fúnxica invasiva en individuos inmunocomprometidos, entre os que están pacientes que están recibindo terapia inmunosupresora contra doenzas autoinmunes ou neoplásticas, receptores de transplantes de órganos e doentes de SIDA.[11]A. fumigatus causa principalmente infeccións invasivas pulmonares e representa unha causa importante de morbilidade e mortalidade neses individuos.[12] Adicionalmente, A. fumigatus pode causar infeccións pulmonares crónicas, asperxilose broncopulmonar alérxica, ou enfermidades alérxicas en hóspedes inmunocompetentes.[13]
A exposición por inhalación de conidios transportados polo aire é continua debido a súa ubicua distribución no ambiente. Porén, nas persoas con boa saúde o sistema inmunitario é unha eficaz barreira contra a infección por A. fumigatus.[13] Unha gran porción dos conidios inhalados son limpados pola acción mucociliar do epitelio respiratorio.[13] Debido ao peueno tamaño dos conidios, moitos deles deposítanse nos alvéolos, onde interaccionan co epitelio e células efectoras innatas.[11][13] Os macrófagos alveolaresfagocitan e destrúen os conidios dentro dos seus fagosomas.[11][13] As células epiteliais, concretamente pneumocitos tipo II, tamén internalizan os conidios que transportan aos lisosomas, onde son destruídos.[11][13][14] As células inmunitarias de primeira liña tamén serven para recrutar neutrófilos e outras células inflamatorias por medio da liberación de citocinas e quimiocinas inducida pola ligazón de motivos específicos dos fungos a receptores de recoñecemento de patóxeno.[13] Os neutrófilos son esenciais para a resistencia á asperxilose, como se demostrou en individuos neutropénicos e son capaces de secuestrar tanto conidios coma hifas por mecanismos non fagocíticos distintos.[11][12][13] As hifas son demasiado grandes para a internalización nas células e os danos inducidos pola NADP oxidase mediada polos neutrófilos representa a defensa dominante do hóspede contra elas.[11][13] Ademais destes mecanismos de eliminación mediados por células, os péptidos antimicrobianos segregados polo epitelio das vías aéreas contribén tamén á defensa do hóspede.[11] O fungo e os seus polisacáridos teñen a capacidade de regular as funcións das células dendríticas pola vía de sinalización de Wnt-β-catenina para inducir a expresión de PD-L1 e promover as respostas de célula T regulatoria.[15][16]
Os individuos inmunosuprimidos son susceptibles á infección invasiva por A. fumigatus, que se manifesta máis comunmente como unha asperxilose pulmonar invasiva. Os conidios inhalados que evaden a destrución inmune realizada polo hóspede son os proxenitores causantes da doenza invasiva. Estes conidios saen da súa dormancia e experimentan un cambio morfolóxico a hifas xerminando no ambiente cálido, húmido e rico en nutrientes dos alvéolos pulmonares.[11] A xerminación ocorre tanto extracelularmente coma nos endosomas dos pneumocitos de tipo II que conteñen conidios.[11][14] Despois da xerminación, o crecemento hifal filamentoso ten como resultado a penetración no epitelio e a subseguinte penetración do endotelio vascular.[11][14] O proceso de anxioinvasión causa danos endoteliais e induce unha resposta proinflamatoria, expresión de factores tisulares e activación do cadoiro de coagulación.[11] Isto orixina unha trombose intravascular e infarto nos tecidos localizado; porén, a diseminación de fragmentos de hifas adoita ser limitado.[11][14] A diseminación na corrente sanguínea só ocorre en individuos gravemente inmunocomprometidos.[14]
Como é común en células tumorais e outros patóxenos, as hifas invasivas de A. fumigatus encontran microambientes hipóxicos (baixos niveis de oxíxeno, ≤ 1%) no sitio de infección do organismo hóspede.[17][18][19] Investigacións actuais indican que na infección, a necrose e a inflamación causan danos nos tecidos que fan diminuír as concentracións de oxíxeno dispoñible debido a unha redución local da perfusión, é dicir, o paso de fluídos aos órganos. En A. fumigatus atopouse que metabolitos secundarios inhiben o desenvovlemento de novos vasos sanguíneos, o que orixina danos nos tecidos, a inhibición da reparación dos tecidos e finalmente microambientes hipóxicos localizados.[18] As implicacións exactas da hipoxia sobre a patoxénese fúnxica non se coñecen polo momento; porén, estes ambientes baixos en oxíxeno foron asociados desde hai tempo con resultados clínicos negativos. Debido ás correlacións significativas identificadas entre a hipoxia, as infeccións fúnxicas e os resultados clínicos negativos, os mecanismos polos cales se adpata A. fumigatus á hipoxia son unha área de crecente interese enfocada a novas dianas de fármacos.
Dúas proteínas que se ligan a elementos regulatorios de esterois moi cracterizadas, chamadas, SrbA e SrbB, xunto coas súas vías de procesamento, sábese que teñen un impacto na fitness de A. fumigatus en condicións hipóxicas. O factor de transcrición SrbA é o regulador mestre na resposta fúnxica á hipoxia in vivo e é esencial en moitos procesos biolóxicos como a homeostase, resistencia a fármacos azois antifúnxicos e virulencia.[20] En consecuencia, a perda de SrbA resulta na incapacidade de que A. fumigatus creza en condicións baixas en ferro, unha maior sensibilidade a fármacos azois antifúnxicos e unha perda completa de virulencia en modelos de ratos de asperxilose pulmonar invasiva.[21] Os mutantes knockout para SrbA non mostran ningún signo de crecemento in vitro con baixo oxíxeno, o cal se pensa que está asociado coa atenuación da virulencia. A funcionalidade de SrbA en hipoxia depende dun proceso de corte da molécula augas arriba levado a cabo polas poteínas RbdB, SppA e Dsc A-E.[22][23][24] SrbA é o resultado de cortar unha proteína precursora máis grande de 1015 aminoácidos que se encontra no retículo endoplasmático, quedando só a forma funcional de 381 aminoácidos. A perda de calquera das proteínas procesadoras de SrbA antes mencionadas ten como resultado a formación dunha copia disfuncional de SrbA, coa subseguinte perda de crecemen to in vitro en hipoxia, así como unha virulencia atenuada. Os estudos de inmunoprecipitación da cromatina coa proteína SrbA levaron á identificación dun segundo regulador da hipoxia, SrbB.[21] Aínda que se sabe pouco sobre o procesamento de SrbB, este factor de transcrición é tamén un elemento clave na virulencia e na resposta á hipoxia do fungo.[21] De xeito similar a SrbA, nos ratos knockout mutantes para SrbB obsérvase unha perda de virulencia, aínda que non había aumento de sensibilidade a fármacos antifúnxicos nin unha perda completa de crecemento en condicións hipóxicas (redución do 50% en SrbB en vez da redución do 100% observada en SrbA).[21][20] En resumo, tanto SrbA coma SrbB teñen unha función crítica na adaptción de A. fumigatus dentro do hóspede mamífero.
Aspergillus fumigatus debe adquirir os nutrientes que precisa do seu ambiente externo para sobrevivir e prosperar dentro do seu hóspede. Moitos xenes implicados en ditos procesos afectan á virulencia por medio de experimentos que implican mutacións xenéticas. Exemplos de captación de nutrientes son os de metais, nitróxeno e macromoléculas como os péptidos.[12][25]
O ferro cómpre como cofactor para moitos encimas e pode actuar como catalizador no sistema de transporte electrónico. A. fumigatus ten dous mecanismos para a captación de ferro, a obtención redutiva de ferro e a mediada por sideróforos.[27][28] A adquisición redutiva de ferro comprende a conversión do ferro desde o estado férrico (Fe+3) ao ferroso (Fe+2) e a súa subseguinte captación por medio de FtrA, unha permease de ferro. Unha mutación dirixida ao xene ftrA non induce un decrecemento na virulencia no modelo murino de invasión por A. fumigatus. Ao contrario, unha mutación dirixida a sidA, o primeiro xene necesario para a vía da biosíntese do sideróforo, probou que a captación de ferro mediada por sideróforo é fundamental para a virulencia.[28][29] A mutación nos xenes para a biosíntese de sideróforo augas abaixo sidC, sidD, sidF e sidG orixinou cepas de A. fumigatus cunha diminución similar da virulencia.[26] Estes mecanismos de captación de ferro parecen funcionar en paralelo e ambos os dous están regulados á alza en resposta á deprivación de ferro.[28]
Aspergillus fumigatus pode sobrevivir con diferentes fontes de nitróxeno, e a súa asimilación de nitróxeno viuse que ten importancia clínica, xa que afecta á virulencia.[25][30] As proteínas implicadas na asimilación de nitróxeno son reguladas transcricionalmente polo xene AfareA en A. fumigatus. A mutación dirixida ao xene afareA mostrou un decrecemento na mortalidade nun modelo de ratos da invasión.[30] A proteína regulada pore Ras RhbA tamén foi implicada na asimilación de nitróxeno. A RhbA é regulada á alza transcricionalmente despois do contacto de A. fumigatus con células endoteliais humanas e cepas con mutacións dirxidas ao xene rhbA mostraban unha diminución do crecemento con fontes de nitróxeno pobres e unha virulencia reducida in vivo.[31]
O pulmón humano contén grandes cantidades de coláxeno e elastina, proteínas que permiten a flexibilidade dos tecidos.[32]Aspergillus fumigatus produce e segresa elastases, que son proteases que cortan a elastina para degradar estes polímeros macromoleculares para a captación. En 1984 descubriuse por primeira vez unha correlación significativa entre a cantidade de produción de elastase e a invasión dos tecidos.[33] Tamén se observou que os illamentos clínicos teñen unha maior actividade de elastase que as cepas ambientais de A. fumigatus.[34] Caracterizáronse varias elastases, como as das familias da serina protease, aspártico protease e metaloprotease.[35][36][37][38] Non obstante, a gran redundancia destas eleastases dificultou a identificación dos efectos específicos sobrfe a virulencia.[12][25]
O ciclo cital de fungos filamentosos, incluíndo Aspergillus spp., consta de dúas fases: unha fase de crecemento hifal e unha fase reprodutiva (esporulación). O cambio entre o crecemento e as fases reprodutivas destes fungos está regulado en parte polo nivel de produción de metabolitos secundarios.[41][42] Os metabolitos secundarios crese que se producen para activar a esporulación e os pigmentos requiridos polas estruturas da esporulación.[43] A sinalización da proteína G regula a produción de metabolitos secundarios.[44] A secuenciación do xenoma revelou 40 xenes potencialmente implicados na produción de metabolitos secundarios, incluíndo micotoxinas, que se producen no momento da esporulación.[9][45]
A gliotoxina é unha micotoxina con capacidade de alterar as defensas do hópede por medio da inmunosupresión. Os neutrófilos son as dianas principais da gliotoxina.[46][47] A gliotoxina interrompe a función dos leucocitos ao inhibir a migración e produción de superóxidos e causa apoptose en macrófagos.[48] A gliotoxina perturba a resposta proinflamatoria pola inhibición de NF-κB.[49]
LaeA e GliZ son factores de tanscrición coñecidos para regular a produción de gliotoxina. LaeA é un regulador universal da produción de metabolitos secundarios en Aspergillus spp.[40] LaeA inflúe na expresión do 9,5% do xenoma de A. fumigatus, incluíndo moitos xenes para a biosíntese de metabolitos secundarios como as sintetases de péptidos non ribosómicos.[50] A produción de numerosos metabolitos secundarios, como a gliotoxina, está alterada nunha cepa mutante para LaeA (ΔlaeA).[50] O mutante ΔlaeA mostrou un incremento da susceptibilidade á fagocitose de macrófagos e unha diminución da capacidade de matar neutrófilos ex vivo.[47] As toxinas reguladas por LaeA, ademais da gliotoxina, probablemente teñen un papel na virulencia, xa que a perda da produción da gliotoxina por si soa non orixina o fenotipo hipovirulento ∆laeA.[50]
Tratamentos actuais para combater as infeccións por A. fumigatus
Os tratamentos non invasivos actuais usados para combater as infeccións fúnxicas consisten na administración dun tipo de fármacos denominados azois. Os fármacos tipo azol como voriconazol, itraconazol e imidazol matan fungos ao inhibiren a produción de ergosterol, un composto esencial para as membranas celulares fúnxicas. Mecanisticamente, estes fármacos actúan inhibindo o encima citocromo p450 fúnxico coñecido como 14α-desmetilase.[51] Porén, a resistencia de A. fumigatus aos azois está incrementándose, debido posiblemente ao uso de baixos niveis de azois na agricultura.[52][53] O principal modo de resistencia é por mutacións no xene cyp51a.[54][55] Porén, outros modos de resistencia supoñen case un 40% da resistencia dos illamentos clínicos.[56][57][58] Ademias dos azois existen outras clases de fármacos anifúnxicos como os polienos e equinocandinas.[59][60]
↑Galagan JE, Calvo SE, Cuomo C, Ma LJ, Wortman JR, Batzoglou S, et al. (decembro de 2005). "Sequencing of Aspergillus nidulans and comparative analysis with A. fumigatus and A. oryzae". Nature438 (7071): 1105–15. Bibcode:2005Natur.438.1105G. PMID16372000. doi:10.1038/nature04341.
↑ 9,09,1Nierman WC, Pain A, Anderson MJ, Wortman JR, Kim HS, Arroyo J, et al. (December 2005). "Genomic sequence of the pathogenic and allergenic filamentous fungus Aspergillus fumigatus". Nature438 (7071): 1151–6. Bibcode:2005Natur.438.1151N. PMID16372009. doi:10.1038/nature04332.
↑Stephen-Victor E, Karnam A, Fontaine T, Beauvais A, Das M, Hegde P, Prakhar P, Holla S, Balaji KN, Kaveri SV, Latgé JP, Aimanianda V, Bayry J (5 de decembro de 2017). "Aspergillus fumigatus Cell Wall α-(1,3)-Glucan Stimulates Regulatory T-Cell Polarization by Inducing PD-L1 Expression on Human Dendritic Cells". J Infect Dis216 (10): 1281–1294. PMID28968869. doi:10.1093/infdis/jix469.
↑Bat-Ochir C, Kwak JY, Koh SK, Jeon MH, Chung D, Lee YW, Chae SK (maio de 2016). "The signal peptide peptidase SppA is involved in sterol regulatory element-binding protein cleavage and hypoxia adaptation in Aspergillus nidulans". Molecular Microbiology100 (4): 635–55. PMID26822492. doi:10.1111/mmi.13341.
↑Haas H (September 2003). "Molecular genetics of fungal siderophore biosynthesis and uptake: the role of siderophores in iron uptake and storage". Applied Microbiology and Biotechnology62 (4): 316–30. PMID12759789. doi:10.1007/s00253-003-1335-2.
↑ 30,030,1Hensel M, Arst HN, Aufauvre-Brown A, Holden DW (xuño de 1998). "The role of the Aspergillus fumigatus areA gene in invasive pulmonary aspergillosis". Molecular & General Genetics258 (5): 553–7. PMID9669338. doi:10.1007/s004380050767.
↑Panepinto JC, Oliver BG, Amlung TW, Askew DS, Rhodes JC (agosto de 2002). "Expression of the Aspergillus fumigatus rheb homologue, rhbA, is induced by nitrogen starvation". Fungal Genetics and Biology36 (3): 207–14. PMID12135576. doi:10.1016/S1087-1845(02)00022-1.
↑Rosenbloom J (decembro de 1984). "Elastin: relation of protein and gene structure to disease". Laboratory Investigation; A Journal of Technical Methods and Pathology51 (6): 605–23. PMID6150137.
↑Tao L, Yu JH (febreiro de 2011). "AbaA and WetA govern distinct stages of Aspergillus fumigatus development". Microbiology157 (Pt 2): 313–26. PMID20966095. doi:10.1099/mic.0.044271-0.
↑Adams TH, Yu JH (December 1998). "Coordinate control of secondary metabolite production and asexual sporulation in Aspergillus nidulans". Current Opinion in Microbiology1 (6): 674–7. PMID10066549. doi:10.1016/S1369-5274(98)80114-8.
↑Brodhagen M, Keller NP (xullo de 2006). "Signalling pathways connecting mycotoxin production and sporulation". Molecular Plant Pathology7 (4): 285–301. PMID20507448. doi:10.1111/j.1364-3703.2006.00338.x.
↑Trail F, Mahanti N, Linz J (abril de 1995). "Molecular biology of aflatoxin biosynthesis". Microbiology141 (4): 755–65. PMID7773383. doi:10.1099/13500872-141-4-755.
↑Spikes S, Xu R, Nguyen CK, Chamilos G, Kontoyiannis DP, Jacobson RH, et al. (febreiro de 2008). "Gliotoxin production in Aspergillus fumigatus contributes to host-specific differences in virulence". The Journal of Infectious Diseases197 (3): 479–86. PMID18199036. doi:10.1086/525044.
↑Kamei K, Watanabe A (maio de 2005). "Aspergillus mycotoxins and their effect on the host". Medical Mycology. 43 Suppl 1: S95–9. PMID16110799. doi:10.1080/13693780500051547.
↑Gardiner DM, Waring P, Howlett BJ (abril de 2005). "The epipolythiodioxopiperazine (ETP) class of fungal toxins: distribution, mode of action, functions and biosynthesis". Microbiology151 (Pt 4): 1021–1032. PMID15817772. doi:10.1099/mic.0.27847-0.
↑Bueid A, Howard SJ, Moore CB, Richardson MD, Harrison E, Bowyer P, Denning DW (outubro de 2010). "Azole antifungal resistance in Aspergillus fumigatus: 2008 and 2009". The Journal of Antimicrobial Chemotherapy65 (10): 2116–8. PMID20729241. doi:10.1093/jac/dkq279.