Calcineurina

Estrutura cristalográfica do heterodímero de calcineurina composto das subunidades catalítica (PPP3CA) e regulatoria (PPP3R1).^[1]

A calcineurina (CN) é un encima proteína fosfatase, tamén chamada proteína fosfatase 3, e serina-treonina fosfatase dependente de calcio.^[2] Activa as células T do sistema inmunitario e pode ser bloqueada por diversos fármacos. A calcineurina activa, desfosforilándoo, ao factor nuclear das células T activadas citoplasmático (NFATc), que é un factor de transcrición que se encontra no citoplasma e é despois translocado ao núcleo, onde regula á alza a expresión da interleucina 2 (IL-2), a cal, á súa vez, estimula a resposta de células T. A calcineurina é a diana dun tipo de fármacos chamados inhibidores da calcineurina, entre os cales están a ciclosporina, Pimecrolimus e Tacrolimus.

Estrutura

A calcineurina é un heterodímero formado por unha subuinidade de 61-kDa catalítica que se une á calmodulina, chamada calcineurina A, e unha subunidade de 19-kDa regulatoria que se une ao Ca²⁺, chamada calcineurina B. Hai tres isocimas da subunidade catalítica, cada unha das cales está codificada por un xene separado (PPP3CA, PPP3CB, e PPP3CC) e dúas isoformas da subunidade regulatoria, tamén codificadas por xenes separados (PPP3R1, PPP3R2).

proteína fosfatase 3, subunidade catalítica, isocima alfa Identificadores Símbolo PPP3CA Símbolos alt. CALN, CALNA Entrez 5530 HUGO 9314 OMIM 114105 RefSeq NM_000944 UniProt Q08209 Outros datos Número EC 3.1.3.16 Locus Cr. 4 q24

proteína fosfatase 3, subunidade catalítica, isocima beta Identificadores Símbolo PPP3CB Símbolos alt. CALNB Entrez 5532 HUGO 9315 OMIM 114106 RefSeq NM_021132 UniProt P16298 Outros datos Número EC 3.1.3.16 Locus Cr. 10 q22.2

proteína fosfatase 3, subunidade catalítica, isocima gamma Identificadores Símbolo PPP3CC Entrez 5533 HUGO 9316 OMIM 114107 RefSeq NM_005605 UniProt P48454 Outros datos Número EC 3.1.3.16 Locus Cr. 8 p21.3

proteína fosfatase 3, subinidade regulatoria B, alfa Identificadores Símbolo PPP3R1 Entrez 5534 HUGO 9317 OMIM 601302 RefSeq NM_000945 UniProt P63098 Outros datos Número EC 3.1.3.16 Locus Cr. 2 p14

proteína fosfatase 3, subunidade regulatoria B, beta Identificadores Símbolo PPP3R2 Entrez 5535 HUGO 9318 OMIM 613821 RefSeq NM_147180 UniProt Q96LZ3 Outros datos Número EC 3.1.3.16 Locus Cr. 9 q31

Funcionamento

Cando unha célula presentadora de antíxenos interacciona cun receptor de células T situado na superficie dunha célula T, prodúcese un incremento do nivel citoplasmático de calcio, o cal^[3] activa a calcineurina, ao unirse á súa subunidade regulatoria e activar a unión da calmodulina. A calcineurina induce varios factores de transcrición (NFATs) que son importantes na transcrición dos xenes de IL-2. O IL-2 activa os linfocitos T axudantes e induce a produción doutras citocinas. Deste modo, controla a acción dos linfocitos citotóxicos. A cantidade de IL-2 producida polas células T axudantes crese que inflúe significativamente na amplitude que vai ter a resposta inmune.

Importancia clínica

Enfermidades reumáticas

Os inhibidores da calcineurina prescríbense para tratar a artrite reumatoide adulta en solitario ou en combinación co metrotexato. Tamén se prescribe para: artrite psoriática, psoríase, enfermidade de Behçet ocular aguda, artrite idiopática xuvenil, polimiosite e dermatomiosite xuvenil e adulta, lupus eritematoso xuvenil e adulto, nefrite lupus membranoso adulta, esclerose sistémica, anemia aplástica, síndrome nefrótica resistente a esteroides, dermatite atópica, asma dependente de corticoides grave, colite ulcerativa grave, pemphigus vulgaris, myasthenia gravis, e enfermidade do ollo seco, con ou sen síndrome de Sjögren (administrada como emulsión oftálmica).

Esquizofrenia

A calcineurina está asociada aos receptores de varios compostos presentes no cerebro como NMDA, dopamina e GABA.^[4] Un experimento realizado con ratos alterados xenetricamente que non podían producir calcineurina atopou que estes mostraban síntomas similares aos da esquizofrenia humana: trastornos de memoria, déficits de atención, comportamento social anormal, e outras anormalidades características da esquizofrenia.^[5]

Diabetes

A calcineurina, xunto co NFAT, pode mellorar a función das células beta do páncreas diabético.^[6][7] O fármaco Tacrolimus contribúe ao frecuente desenvolvemento de diabete despois dun transplante renal.^[8]

Outros

A sinalización calcineurina/Nfat é necesaria para o funcionamento e a maduración perinatal dos pulmóns.^[9]

Interaccións

A calcineurina interacciona con DSCR1^[10] e AKAP5.^[11]

Notas

1. PDB 1AUI; Kissinger CR, Parge HE, Knighton DR, Lewis CT, Pelletier LA, Tempczyk A, Kalish VJ, Tucker KD, Showalter RE, Moomaw EW (December 1995). "Crystal structures of human calcineurin and the human FKBP12-FK506-calcineurin complex". Nature 378 (6557): 641–4. PMID 8524402. doi:10.1038/378641a0. 
2. Liu L, Zhang J, Yuan J, Dang Y, Yang C, Chen X, Xu J, Yu L. (March 2005). "Crystal Characterization of a human regulatory subunit of protein phosphatase 3 gene (PPP3RL) expressed specifically in testis". Mol Biol Rep 32 (1): 41–45. PMID 15865209. doi:10.1007/s11033-004-4250-4. 
3. Yamashita M, Katsumata M, Iwashima M, Kimura M, Shimizu C, Kamata T, Shin T, Seki N, Suzuki S, Taniguchi M, Nakayama T (June 2000). "T Cell Receptor–Induced Calcineurin Activation Regulates T Helper Type 2 Cell Development by Modifying the Interleukin 4 Receptor Signaling Complex". J. Exp. Med. 191 (11): 1869–79. PMC 2213529. PMID 10839803. doi:10.1084/jem.191.11.1869. 
4. Bannai, H.; Levi, S.; Schweizer, C.; Inoue, T.; Launey, T.; Racine, V.; Sibarita, JB; Mikoshiba, K; Triller, A (2009). "Activity-dependent tuning of inhibitory neurotransmission based on GABAAR diffusion dynamics". Neuron 62 (5): 670–682. PMID 19524526. doi:10.1016/j.neuron.2009.04.023. 
5. Miyakawa T, Leiter LM, Gerber DJ, Gainetdinov RR, Sotnikova TD, Zeng H, Caron MG, Tonegawa S (July 2003). "Conditional calcineurin knockout mice exhibit multiple abnormal behaviors related to schizophrenia". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 100 (15): 8987–92. PMC 166425. PMID 12851457. doi:10.1073/pnas.1432926100. 
6. Heit JJ, Apelqvist AA, Gu X, Winslow MM, Neilson JR, Crabtree GR, Kim SK (September 2006). "Calcineurin/NFAT signalling regulates pancreatic beta-cell growth and function". Nature 443 (7109): 345–9. PMID 16988714. doi:10.1038/nature05097. 
7. Heit JJ (October 2007). "Calcineurin/NFAT signaling in the beta-cell: From diabetes to new therapeutics". BioEssays 29 (10): 1011–21. PMID 17876792. doi:10.1002/bies.20644. 
8. Crutchlow MF, Bloom RD (2007). "Transplant-associated hyperglycemia: a new look at an old problem". Clin J Am Soc Nephrol 2 (2): 343–55. PMID 17699434. doi:10.2215/CJN.03671106. 
9. Davé V, Childs T, Xu Y, Ikegami M, Besnard V, Maeda Y, Wert SE, Neilson JR, Crabtree GR, Whitsett JA (October 2006). "Calcineurin/Nfat signaling is required for perinatal lung maturation and function". J. Clin. Invest. 116 (10): 2597–609. PMC 1570374. PMID 16998587. doi:10.1172/JCI27331. 
10. Fuentes JJ, Genescà L, Kingsbury TJ, Cunningham KW, Pérez-Riba M, Estivill X, de la Luna S (July 2000). "DSCR1, overexpressed in Down syndrome, is an inhibitor of calcineurin-mediated signaling pathways". Hum. Mol. Genet. 9 (11): 1681–90. PMID 10861295. doi:10.1093/hmg/9.11.1681. 
11. Kashishian A, Howard M, Loh C, Gallatin WM, Hoekstra MF, Lai Y (October 1998). "AKAP79 inhibits calcineurin through a site distinct from the immunophilin-binding region". J. Biol. Chem. 273 (42): 27412–9. PMID 9765270. doi:10.1074/jbc.273.42.27412. 

Véxase tamén

Outros artigos

• Cottrell JR, Levenson JM, Kim SH, Gibson HE, Richardson KA, Sivula M, Li B, Ashford CJ, Heindl KA, Babcock RJ, Rose DM, Hempel CM, Wiig KA, Laeng P, Levin ME, Ryan TA, Gerber DJ (July 2013). "Working Memory Impairment in Calcineurin Knock-out Mice Is Associated with Alterations in Synaptic Vesicle Cycling and Disruption of High-Frequency Synaptic and Network Activity in Prefrontal Cortex". J. Neurosci. 33 (27): 10938–49. PMID 23825400. doi:10.1523/JNEUROSCI.5362-12.2013. 
• Crabtree GR (1999). "Generic signals and specific outcomes: signaling through Ca2+, calcineurin, and NF-AT". Cell 96 (5): 611–4. PMID 10089876. doi:10.1016/S0092-8674(00)80571-1. 
• Giri PR, Higuchi S, Kincaid RL (1992). "Chromosomal mapping of the human genes for the calmodulin-dependent protein phosphatase (calcineurin) catalytic subunit". Biochem. Biophys. Res. Commun. 181 (1): 252–8. PMID 1659808. doi:10.1016/S0006-291X(05)81410-X. 
• Kincaid RL, Giri PR, Higuchi S; et al. (1990). "Cloning and characterization of molecular isoforms of the catalytic subunit of calcineurin using nonisotopic methods". J. Biol. Chem. 265 (19): 11312–9. PMID 2162844. 
• Guerini D, Klee CB (1990). "Cloning of human calcineurin A: evidence for two isozymes and identification of a polyproline structural domain". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 86 (23): 9183–7. PMC 298458. PMID 2556704. doi:10.1073/pnas.86.23.9183. 
• Kincaid RL, Nightingale MS, Martin BM (1988). "Characterization of a cDNA clone encoding the calmodulin-binding domain of mouse brain calcineurin". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 85 (23): 8983–7. PMC 282646. PMID 2848250. doi:10.1073/pnas.85.23.8983. 
• Coghlan VM, Perrino BA, Howard M; et al. (1995). "Association of protein kinase A and protein phosphatase 2B with a common anchoring protein". Science 267 (5194): 108–11. PMID 7528941. doi:10.1126/science.7528941. 
• Griffith JP, Kim JL, Kim EE; et al. (1995). "X-ray structure of calcineurin inhibited by the immunophilin-immunosuppressant FKBP12-FK506 complex". Cell 82 (3): 507–22. PMID 7543369. doi:10.1016/0092-8674(95)90439-5. 
• Shibasaki F, McKeon F (1995). "Calcineurin functions in Ca(2+)-activated cell death in mammalian cells". J. Cell Biol. 131 (3): 735–43. PMC 2120616. PMID 7593193. doi:10.1083/jcb.131.3.735. 
• Muramatsu T, Kincaid RL (1993). "Molecular cloning of a full-length cDNA encoding the catalytic subunit of human calmodulin-dependent protein phosphatase (calcineurin A alpha)". Biochim. Biophys. Acta 1178 (1): 117–20. PMID 8392375. doi:10.1016/0167-4889(93)90117-8. 
• Cameron AM, Steiner JP, Roskams AJ; et al. (1996). "Calcineurin associated with the inositol 1,4,5-trisphosphate receptor-FKBP12 complex modulates Ca2+ flux". Cell 83 (3): 463–72. PMID 8521476. doi:10.1016/0092-8674(95)90124-8. 
• Kissinger CR, Parge HE, Knighton DR; et al. (1996). "Crystal structures of human calcineurin and the human FKBP12-FK506-calcineurin complex". Nature 378 (6557): 641–4. PMID 8524402. doi:10.1038/378641a0. 
• Wang MG, Yi H, Guerini D; et al. (1997). "Calcineurin A alpha (PPP3CA), calcineurin A beta (PPP3CB) and calcineurin B (PPP3R1) are located on human chromosomes 4, 10q21→q22 and 2p16→p15 respectively". Cytogenet. Cell Genet. 72 (2–3): 236–41. PMID 8978785. doi:10.1159/000134198. 
• Shibasaki F, Kondo E, Akagi T, McKeon F (1997). "Suppression of signalling through transcription factor NF-AT by interactions between calcineurin and Bcl-2". Nature 386 (6626): 728–31. PMID 9109491. doi:10.1038/386728a0. 
• Kashishian A, Howard M, Loh C; et al. (1998). "AKAP79 inhibits calcineurin through a site distinct from the immunophilin-binding region". J. Biol. Chem. 273 (42): 27412–9. PMID 9765270. doi:10.1074/jbc.273.42.27412. 
• Wang HG, Pathan N, Ethell IM; et al. (1999). "Ca2+-induced apoptosis through calcineurin dephosphorylation of BAD". Science 284 (5412): 339–43. PMID 10195903. doi:10.1126/science.284.5412.339. 
• Fuentes JJ, Genescà L, Kingsbury TJ; et al. (2000). "DSCR1, overexpressed in Down syndrome, is an inhibitor of calcineurin-mediated signaling pathways". Hum. Mol. Genet. 9 (11): 1681–90. PMID 10861295. doi:10.1093/hmg/9.11.1681. 
• Hartley JL, Temple GF, Brasch MA (2001). "DNA Cloning Using In Vitro Site-Specific Recombination". Genome Res. 10 (11): 1788–95. PMC 310948. PMID 11076863. doi:10.1101/gr.143000. 
• Frey N, Richardson JA, Olson EN (2001). "Calsarcins, a novel family of sarcomeric calcineurin-binding proteins". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 97 (26): 14632–7. PMC 18970. PMID 11114196. doi:10.1073/pnas.260501097. 
• Siddiq A, Miyazaki T, Takagishi Y; et al. (2001). "Expression of ZAKI-4 messenger ribonucleic acid in the brain during rat development and the effect of hypothyroidism". Endocrinology 142 (5): 1752–9. PMID 11316738. doi:10.1210/en.142.5.1752. 

Ligazóns externas

• Calcineurin Medical Subject Headings (MeSH) na Biblioteca Nacional de Medicina dos EUA.