Clunia

Clunia
	(la) Colonia Clunia Sulpicia
Tipo	xacemento arqueolóxico
Localización
División administrativa	Huerta de Rey, España, provincia de Burgos, España e Castela e León, España
Localización	Peñalba de Castro (en)
	41°46′50″N 3°22′14″O / 41.7806, -3.3706
Características
Monumento Histórico-Artístico (pt)
Data	3 de xuño de 1931
Ben de interese cultural
Identificador	RI-51-0000460
Páxina web	spain.info…

Clunia Sulpicia foi unha cidade romana situada no Alto de Castro, a máis de 1.000 metros de altitude, entre as localidades de Coruña del Conde e Peñalba de Castro, no sur da provincia de Burgos (Castela). A cidade localizábase na vía que ía de Caesaraugusta (Zaragoza) a Asturica Augusta (Astorga).

Foi unha das cidades romanas máis importantes do norte peninsular e foi capital dun convento xurídico, o denominado Conventus Cluniensis.

Historia

Época celtibérica

A cidade de Clunia fundouse nun outeiro a pouca distancia dun asentamento celtibero denominado Cluniaco ou Kolounioukou, pertencente aos arévacos, unha tribo prerromana que pertencía á familia dos celtíberos.

A fundación da Clunia Romana

En Clunia', o político e militar romano Quinto Sertorio resistiu durante 20 anos a Pompeio, quen destruíu o que existía da cidade no ano 72 a. C.

Anos máis tarde, a cidade fundouse de novo na época do emperador Tiberio, dentro da provincia de Hispania Citerior Tarraconensis. Primeiro concedéuselle o rango de municipium, e emitiu moeda fraccionaria, os ases e os dupondios, nas que aparecen os quattuorviri locais, que foron encargados da súa cuñaxe.

Nalgún momento entre os imperios de Tiberio e de Claudio I, converteuse en sede dun dos Legati Iuridici da provincia Tarraconensis, converténdose en capital do conventus iuridicus Cluniensium.

Clunia e o emperador Galba

Clunia' adquiriu o rango de colonia romana tras autoproclamarse emperador nela o xeneral Galba, quen se refuxiou nela durante a revolución antineroniana; alí tivo noticia da morte de Nerón e de que fora elixido emperador (por iso algúns tratadistas engaden o epíteto de Galba ao nome da cidade). A cristalización do status de colonia debeuse ao emperador Vespasiano. Nos días de Galba, Clunia foi a capital do Imperio.

Clunia como centro administrativo

O esplendor da cidade romana de Clunia estendeuse durante os séculos I e II da nosa era, ao igual que outras cidades da Meseta Norte de Hispania como Asturica Augusta ou Juliobriga, situadas nas provincias de León e Cantabria, respectivamente. Durante o seu máximo apoxeo calcúlase que a cidade de Clunia' chegou a ter ao redor de 30.000 habitantes. A Economía de Clunia no século I d.C baseábase na gandaría, e na agricultura entre outras.

O final da cidade

Ao longo do século III prodúcese unha despoboación paulatina do núcleo urbano, en relación coa crise do século III e a incipiente decadencia do Imperio romano de Occidente. Resulta evidente a existencia de incursións bárbaras en Clunia. De feito, está constatado que, a finais do século III, a cidade foi incendiada por pobos bárbaros, en concreto, polos franco-alemáns. Isto contribuíu á inexorable decadencia da cidade. Non obstante, non parece que se dese unha destrución violenta e xeneralizada, en todo caso predí o final da influencia cultural romana na cidade de Clunia e o seu ámbito.

En plena conquista da Hispania visigoda por parte dos musulmáns, a cidade e o seu ámbito foi conquistado polas tropas do xeneral bérber Tariq ibn Ziyad sobre o ano 713. Máis tarde, os cristiáns repoboárona en 912, trasladando a súa cidade no lugar que ocupa actualmente Coruña del Conde, localidade onde poden considerarse bastantes restos romanos procedentes da cidade de Clunia.

Con posterioridade, construíuse a poboación de Peñalba de Castro que recibiu a meseta do enclave de Clunia a cambio de auga nunha época onde o valor da auga era maior que os poucos restos aínda non enterrados que quedaban da abandonada cidade romana.

Arquitectura civil

Como sucede en toda cidade, a meirande parte do espazo construído en Clunia estaba ocupado por vivendas. As escavacións arqueolóxicas permitiron coñecer a evolución do urbanismo doméstico e comprobar algúns dos seus trazos máis característicos.

As termas públicas ou Os Arcos

A carón do foro romano áchanse as ruínas das termas romanas, de grandes dimensións e cubertas de mosaicos algo máis simples cás das casas do foro. Tamén aquí é ben visible o sistema de calefacción das distintas dependencias termais, o hipocausto.

O teatro

O resto máis significativo é o teatro, escavado na rocha, que tivo capacidade para 10.000 espectadores, o que o convertía nun dos maiores da súa época en Hispania. Tiña a finalidade de servir para a interpretación de actos teatrais do período clásico. A súa recuperación foi merecedora do premio na sección de Restauración e rehabilitación outorgado polos Premios bianuais de Arquitectura de Castela e León de 2004-2005. O xurado destacou «a respectuosa recuperación do teatro e o tratamento paisaxístico xeral».

O foro

Artigo principal: Foro romano de Clunia Sulpicia.

O centro das cidades romanas alí onde se cruzaban Cardus Maximus e Decumanus Maximus, acolle frecuentemente o foro da cidade, unha praza pública rodeada de pórticos. Nel desenvolvíanse actividades políticas, comerciais, xudiciais e, habitualmente, tamén relixiosas. En Clunia, o foro encóntrase non moi lonxe do teatro, en cuxas inmediacións destacan os restos de tres domus, unha basílica e un macellum (mercado). Chaman a atención os mosaicos, as estanzas subterráneas e os sistemas de calefacción dalgunhas destas casas. Sobre o mercado edificouse no século XVII unha ermida de escaso valor artístico, danando os depósitos.

Outros restos

No subsolo da cidade, non visitables pola súa fraxilidade, son moi interesantes os sistemas de abastecemento de auga, formados por varios alxibes coas súas correspondentes canalizacións de toma de auga, construídos aproveitando as grutas naturais que existen no subsolo calcáreo do espigón sobre o que se levanta a cidade, e tamén un santuario priápico.