Os factores de transcrición xerais (GTF) [1] ou factores de transcrición basais son un tipo de factores de transcrición constituídos por complexos proteicos do tipo TFIIX (= factor de transcrición xeral para a ARN polimerase II) que se unen ao ADN e xogan un papel na iniciación da transcrición dos eucariotas. Son indispensables para a transcrición dos xenes da clase 2 (que codifican ARNm) pola ARN polimerase II. Modulan a actividade transcricional de base a nivel do promotor do xene e, xa que logo, a regulación xénica, e a maioría son imprescindibles para a vida.[2] O complexo dos factores de transcrición xeral, a ARN polimerase, e a proteína múltiple mediadora constitúen o aparato transcricional básico.[3]
Son factores proteicos que teñen un dominio de unión ao ADN en dedo de cinc. En bacterias, a iniciación da transcrición precisa unha ARN polimerase e un só factor de transcrición xeral, que é o factor sigma. Nas arqueas e eucariotas, a iniciación da transcrición require unha ARN polimerase e un conxunto de varios factores de transcrición xeral. En concreto, nos eucariotas a iniciación da transcrición require ARN polimerase II e os seguintes factores de transcrición xeral:[4][5] TFIIA, TFIIB, TFIID, TFIIE, TFIIF e TFIIH.
Este factor proteico presenta unha estrutura en dedo de cinc. Está composto polas seguintes tres subunidades:
Este factor ten unha mase duns 35 kDa. No extremo N-terminal, presenta unha estrutura en dedo de cinc. No extremo C-terminal, presenta unha estrutura glomerular composta de 5 repeticións de hélice alfa. Intervén na estabilización do complexo TBP/ADN e permite a disociación da TBP (proteína de unión á TATA) antes da iniciación da transcrición.
Este factor[6] ten unha masa duns 750 kDa. É un complexo multimérico con 3 lóbulos en forma de ferradura, cunha cavidade central cóncava, e a cara oposta convexa. Está composto por:
Este factor é un heterotetrámero (α2β2) composto por:
Este factor presenta unha actividade helicase, é un heterotetrámero (α2β2) composto por:
Este factor posúe actividade de helicase, está composto por 9 subunidades diferentes que forman un núcleo de 5 proteínas e un subcomplexo CAK (quinase activada por Cdk) :
1. As proteínas do núcleo central son :
2. O subcomplexo CAK está formado por:
Estes factores teñen unha orde de ensamblaxe precisa:[8][9][10] O primeiro factor que interacciona coa caixa TATA (de 25 a 30 nucleótidos augas arriba do sitio de iniciación) do promotor é o TFIID. Únese á caixa TATA pola intermediación da súa subunidade TBP que se fixa no suco menor do ADN. A unión da TBP ao ADN causa unha curvatura importante no ADN nos extremos da caixa TATA. A diversidade que hai de subunidades TAF do TFIID permite que se poidan recoñecer distintos promotores.
O TFIIA asóciase ao complexo TBP/ADN, augas arriba da caixa TATA para estabilizar o complexo TBP/ADN. Este factor vai tamén xogar un papel na disociación da forma dimérica da TBP antes do inicio da transcrición.
Despois, o TFIIB vaise fixar a un lado da TBP para entrar en contacto co ADN augas arriba e augas abaixo da caixa TATA. Os seus dominios N-terminal e C-terminal permítenlle recoñecer e estabilizar o complexo TFIID/ADN. É un factor que fai de ponte entre a caixa TATA e o sitio de iniciación que permite que a ARN polimerase II se coloque correctamente, e é o responsable do recrutamento do complexo TFIIF/ARN polimerase II grazas ao seu extremo N-terminal.
Despois fíxase o TFIIF, acompañado da ARN polimerase II que recrutara antes. Impide a interacción da ARN polimerase II cun sitio non promotor do ADN. Estabiliza a interacción por unha parte da ARN polimerase II e por outra a do TFIIB e a TBP. Este factor ten tamén unha función helicase.
Finalmente, fíxanse TFIIE e TFIIH sobre este complexo. TFIIE recruta e modula as actividades de TFIIH. O TFIIH ten diferentes funcións: posúe unha actividade helicase (XPB e XPD), é dicir, permite que se desenrole un pequeno segmento do ADN do promotor ao romper os enlaces de hidróxeno do ADN para que se abra; unha actividade quinase, que permite a fosforilación do CTD (Dominio Carboxilo Terminal) dunha serina, treonina ou tirosina, necesaria para o comezo da transcrición; e unha actividade ATPase. Algunhas subunidades de TFIIH teñen tamén un papel na reparación do ADN.
Unha vez que todos os factores están no seu lugar, a fase de iniciación está rematada, a ARN polimerase II pode comezar a fase de elongación, xa que está fosforilada e pode despegarse do complexo de iniciación.
Certas mutacións nos xenes que codifican as subunbidades TFIIH son responsables de doenzas debidas a unha mala reparación do ADN.[1]
A tricotiodistrofia (TTD) é unha doenza xenética rara recesiva. Caracterízase principalmente por un retardo no desenvolvemento e atraso mental, que pode ser lixeiro, grave ou mortal. Débese a unha deficiente mielinización das neuronas do sistema nervioso. este fenotipo pode explicarse en parte por unha falta de reparación por escisión de nucleótidos para XP-B, XP-D e TTD-A. Xeralmente, os pacientes con TTD non presentan cancro de pel senón lixeiras anomalías na pigmentación. As microinxeccións de proteína TFIIH purificada permiten curar o defecto de reparación das lesións provocadas polos raios UV nas células no TTD. A redución da taxa de transcrición de TFIIH parece ser a responsable do fenotipo dos pacientes de TTD caracterizados por mutacións en XPD. Isto deberíase igualmente a unha fraxilización e un número reducido de complexos TFIIH, pero tamén ao papel de TFIIH na activación da transcrición dos xenes de clase I.
Xeroderma pigmentosum (XP): anomalía de reparación do ADN despois dunha exposición a raios UV. Esta doenza débese a unha mutación que afecta á actividade helicase de TFIIH, é dicir, ás subunidades XPB e XPD.