- Para o artigo sobre o xeógrafo que explorou África, véxase Friedrich Gerhard Rohlfs.
Gerhard Rohlfs, nado en Berlín o 14 de xullo de 1892 e finado en Hirschau o 12 de setembro de 1986, foi un filólogo, lingüista e glotólogo alemán. Foi docente das universidades alemás de Múnic e Tubinga. Humanista de vasta cultura e amplos intereses, ten sido denominado o arqueólogo das palabras.
O seu inicio nos estudos lingüísticos comezou sobre a guía de Karl Jaberg e Jakob Jud, dos que recibiu o encargo de acometer un amplo estudo dos dialectos da Italia meridional, acabando laureado por unha tese titulada Griechen und Romanen in Unteritalien ( Gregos e romanos na Baixa Italia), publicada no 1924.
Ocupouse de glotoloxía e lingüística das linguas románicas e dos seus dialectos, principalmente dos pertencentes ás áreas lingüísticas da Italia meridional, nomedamente da áreas calabro-lucana e salentina (dialecto calabrés, salentino e cilentano). Publicou dous vocabularios completos do dialecto calabrés (Milán, 1938-1939) e do salentino (Múnic, 1956-1961).
Fundamental é a súa monumental obra en tres volumes Historische Grammatik der italienischen Sprache und ihrer Mundarten. Lehnen, München, 1949-1954 (Gramática histórica do idioma italiano e os seus dialectos), máis tarde traducida ao italiano.
Ocupouse extensamente da lingua grecánica, é dicir, o grego falado aínda en comunidades da Italia meridional, sostendo a tese[1] de que os usuarios desa lingua eran descendentes dos colonos helenos da Magna Grecia, opóndose á teoría de Giuseppe Morosi, quen sostiña, por contra, a descendencia de bizantinos, na estela das emigracións gregas dos séculos IX a XVI.
No 1974 un xurado designado polo Prof. Alessandro Faedo, Reitor da Universidade de Pisa, concedeulle o Premio Forte dei Marmi, na especialidade de Historia da Lingua Italiana.
O 14 de xullo de 2002, en ocasión do 110 aniversario do seu nacemento, o concello de Badolato deulle o seu nome á praza sita endiante das escolas elementais.
En Calabria G. Rohlf recibiu a cidadanía de honra dos concellos de Bova (1966), Candidoni (1979), Tropea e Cosenza (1981).
- ↑ Tese xa anticipada naa citada Griechen und Romanen in Unteritalien
Obras xerais:
- Grammatica storica della lingua italiana e dei suoi dialetti. (en 3 volumes: Fonetica. Morfologia. Sintassi e formazione delle Parole), Einaudi, Turín, 1966-69, 1970.
- Studi e ricerche su lingua e dialetti d'Italia. Sansoni, Florencia, 1972.
- Die Herausbildung der Sprachräume auf der Pyrenäenhalbinsel. Querschnitt durch die neueste Forschung und Versuch einer Synthese. Akademie Verlag, Berlín, 1958 (trad. esp.: La formación de los dominios lingüísticos en la Península Ibérica).
Sobre as linguas occitanas:
- Le gascon. Niemeyer, Tubinga, 1977, 3ª ed., aum.
Sobre os dialectos pirenaicos:
- Beiträge zur Kenntnis der Pyrenäenmundarten, in Revue de Linguistique Romane, 7, 1933.
Filoloxía románica:
- Panorama delle lingue neolatine. Narr, Tubinga, 1986.
- Von Rom zur Romania. Tubinga, Narr, 1984.
- Romanische Sprachgeographie. Beck, München, 1971.
- Sermo vulgaris Latinus. Niemeyer, Tubinga, 1969.
- Romanische Philologie: T. 1. Allgemeine Romanistik. Winter, Heidelberg, 1950.
- Romanische Philologie: T. 2. Italienische Philologie. Winter, Heidelberg, 1952.
Sobre os dialectos da Italia meridional:
- Nuovo Dizionario Dialettale della Calabria. Longo, Rávena, 1977 ISBN 88-8063-076-8 (sexta reimpresión , 2001)
- Dizionario dialettale delle tre Calabrie. Milán-Halle, 1932-1939.
- Vocabolario supplementare dei dialetti delle Tre Calabrie (che comprende il dialetto greco-calabro di Bova) con repertorio toponomastico. Verl. d. Bayer. Akad. d. Wiss., München, 2 volumes, 1966-1967
- Vocabolario dei dialetti salentini (Terra de Otranto). Verl. d. Bayer. Akad. d. Wiss., München, 2 volumes (1956-1957) e 1 supl. (1961)
- Studi linguistici sulla Lucania e sul Cilento. Congedo Editore, Galatina, 1988 (tradución ao cuidado de Elda Morlicchio, Atti e memorie nº 3, Universidade da Basilicata).
- Mundarten und Griechentum des Cilento, in Zeitschrift für Romanische Philologie, 57, 1937, pp. 421– 461 (tradución en italiano, Gerhard Rohlfs, Studi linguistici sulla Lucania e sul Cilento. Galatina, Congedo Editore, 1988)
- Supplemento ai vocabolari siciliani. Verlag der Bayer, München, Akad. d. Wiss., 1977
- Historische Sprachschichten im modernen Sizilien. Verlag der Bayer, München, Akad. d. Wiss., 1975
Sobre os dialectos grecánicos:
- Grammatica storica dei dialetti italogreci. Beck, München, 1977, nova ed. reelaborada e posta ao día.
- Italogriechische Sprichwörter in linguistischer Konfrontation mit neugriechischen Dialekten. Verlag der Bayer. Akad. d. Wiss., München, 1971.
- Lexicon graecanicum Italiae inferioris. Niemeyer, Tubinga, 1964.
- Griechischer Sprachgeist in Süditalien. Bayerische Akademie d. Wissenschaften, München, 1947.
Sobre onomástica e toponomástica:
- Aspectos de toponimia española, in Boletín de Filología, 12, 1951, páxs. 229-265.
- Antroponimia e toponomastica nelle lingue neolatine. Narr, Tubinga, 1985 .
- Dizionario storico dei soprannomi salentini. Congedo, Galatina, 1984 .
- Dizionario dei Cognomi e Soprannomi in Calabria. Longo, Rávena, 1982.
- Soprannomi siciliani. Centro di Studi filologici e linguistici siciliani, Palermo.
Literatura románica:
- Recensión a Giambattista Basile, Il Pentamerone, é dicer La fiaba delle fiabe, traducida do antigo dialecto napolitano e editada con notas históricas de Benedetto Croce, en Deutsche Literatur Zeitung, Berlín, fasc. 33, 1926.
- Italienische Novellen aus Mittelalter und Renaissance. Niemeyer, Halle (Saale), 1953