Haplogrupo do ADN mitocondrial humano

En xenética humana, un haplogrupo do ADN mitocondrial humano é un haplogrupo definido por diferenzas no ADN mitocondrial humano. Os haplogrupos utilízanse para representar os principais puntos de ramificación da árbore filoxenética mitocondrial. O ADN mitocondrial hérdase esencialmente da nai. Comprender o camiño evolutivo da liñaxe feminina axudou aos xenetistas de poboacións a trazar a herdanza matrilineal dos humanos modernos ata os súas orixes en África e o seu subseguinte espallamento por todo o mundo.

Os nomes de letras dos haplogrupos (non só dos haplogrupos de ADN mitocondrial) van do A ao Z. Os haplogrupos foron nomeados por orde de descubrimento; a ordenación alfabética non ten, pois, ningún significado en canto ás verdadeiras relacións xenéticas.

A muller hipotética situada na raíz de todos estes grupos (significando só haplogrupos de ADN mitocondrial) é o antepasado común máis recente matrilineal de todos os humanos actualmente vivos. A esa muller dáselle xeralmente o nome de Eva mitocondrial.

A velocidade ou taxa á cal muta o ADN mitocondrial coñécese como reloxo molecular mitocondrial. É unha área na que hai varias investigacións en marcha e un dos estudos informa dunha taxa dunha mutación por cada 8000 anos.^[2]

Filoxenia

Véxase tamén: Filoxenia molecular.

Esta árbore filoxenética está baseada en Van Oven (2009).^[4]

L (Eva mitocondrial)
- L0
- L1-6
  - L1
  - L2-6
    - L5
    - L2'3'4'6
      - L2
      - L3'4'6
        L6
        
        L3'4
        L4
        
        L3
        M
        M8: CZ (C, Z)
        
        M9: E
        
        M12'G: G
        
        M29'Q: Q
        
        D
        
        N
        N1: I
        
        N2: W
        
        N9: Y
        
        A
        
        S
        
        X
        
        R
        R0 (FMKA pre-HV)
        HV: (H, V)
        
        pre-JT ou R2'JT
        JT: (J, T)
        
        R9: F
        
        R11'B: B
        
        P
        
        U (antes UK)
        U8: K
        
        O

Cronoloxía

Haplogrupo	tempo estimado de orixe (miles de anos)^[5]	posible sitio de orixe
L	200
L1-6	170	Leste de África
L2-6	150	Leste de África
L0	150	Leste de África
L1	140	África Central
L3-6	130
L5	120
L2	90
L3	70	Leste de África
N	70	Leste de África ou oeste de Asia
M	60	Leste de África, oeste de Asia ou sur de Asia
R	60
U	55	Nordeste de África ou India (Sur de Asia)
RT'JT	55	Oriente Medio
JT	50	Oriente Medio
U8	50	Oeste de Asia
R9	47
B4	44
F	43
U4'9	42	Asia central
U5	35	Oeste de Asia
U6	35	Norte de África
J	35
X	30
K	30
U5a	27
HV	27	Oriente Próximo
J1a	27	Oriente Próximo
T	27	Mesopotamia
K1	27
I	26
J1	24	Oriente Próximo
W	20
U4	20	Asia central
X2	20
H	20	Oeste de Asia
U5a1	18	Europa
J1b	11
V	14
X2a	13	América do Norte
H1	12
H3	12
X1	10

Distribución xeográfica

Un artigo de 2004 suxería que os haplogrupos máis comúns nas poboacións modernas europeas eran: H, J, K, N1, T, U4, U5, V, X e W.^[6]

Haplogrupos africanos: L0, L1, L2, L3, L4, L5, L6, T, U5a

Haplogrupos australianos: M42a, M42c, M14, M15, Q, S, O, N, P. (Refs 1, 2, 3, 4, 5, 6)

Haplogrupos asiáticos: F, C, W, M, D, N, K, U, T, A, B, C, Z, U con moitas variantes numeradas en cada sección

Notas

↑ Rishishwar L, Jordan IK (2017). "Implications of human evolution and admixture for mitochondrial replacement therapy.". BMC Genomics 18 (1): 140. PMC 5299762. PMID 28178941. doi:10.1186/s12864-017-3539-3.
↑ Loogvali, Eva-Liis; Kivisild, Toomas; Margus, Tõnu; Villems, Richard (2009). O'Rourke, Dennis, ed. "Explaining the Imperfection of the Molecular Clock of Hominid Mitochondria". PLoS ONE 4 (12): e8260. PMC 2794369. PMID 20041137. doi:10.1371/journal.pone.0008260.
↑ Kivisild T (2015). "Maternal ancestry and population history from whole mitochondrial genomes.". Investig Genet 6: 3. PMC 4367903. PMID 25798216. doi:10.1186/s13323-015-0022-2.
↑ ^4,0 ^4,1 van Oven M, Kayser M (February 2009). "Updated comprehensive phylogenetic tree of global human mitochondrial DNA variation". Human Mutation 30 (2): E386–94. PMID 18853457. doi:10.1002/humu.20921.
↑ "Correcting for Purifying Selection: An Improved Human Mitochondrial Molecular Clock Supplementary" (PDF). 2009: 82–83 [89]. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 29 de decembro de 2009. Consultado o 28 de febreiro de 2020.
↑ Villems, Richard; Usanga, Esien; Mikerezi, Ilia; Gölge, Mukaddes; Claustres, Mireille; Michalodimitrakis, Emmanuel N.; Pappa, Kalliopi I.; Anagnou, Nicholas P.; Chaventré, André; Moisan, Jean-Paul; Richard, Christelle; Grechanina, Elena; Balanovska, Elena V.; Rudan, Pavao; Puzyrev, Valery; Stepanov, Vadim; Khusnutdinova, Elsa K.; Gusar, Vladislava; Balanovsky, Oleg P.; Peričić, Marijana; Barać, Lovorka; Golubenko, Maria; Lunkina, Arina; Laos, Sirle; Pennarun, Erwan; Parik, Jüri; Tolk, Helle-Viivi; Reidla, Maere; Tambets, Kristiina; Metspalu, Ene; Kivisild, Toomas; Derenko, Miroslava V.; Malyarchuk, Boris A.; Roostalu, Urmas; Loogväli, Eva-Liis (November 1, 2004). "Disuniting Uniformity: A Pied Cladistic Canvas of mtDNA Haplogroup H in Eurasia". Molecular Biology and Evolution 21 (11): 2012–2021. PMID 15254257. doi:10.1093/molbev/msh209 – vía academic.oup.com.