As holinas son un grupo diverso de pequenas proteínas producidas por virus bacteriófagos de ADN bicatenario que serven para desencadear e controlar a degradación da parede celular da bacteria hóspede ao final do ciclo lítico da infección viral. As holinas orixinan poros na membrana plasmática do hóspede, o que permite que os encimas lisinas (non confundir co aminoácido do mesmo nome) alcancen e degraden o peptidoglicano, que é o compoñente principal da parede celular bacteriana. As holinas regulan a temporalización da lise con gran precisión.[1] O seu nome procede do inglés hole, 'burato', polos buratos que producen na membrana. Existen unhas 50 familias de xenes non relacionadas que codifican holinas, polo que é o grupo máis diverso de proteínas cunha función común.[2][3] Xunto cos encimas lisinas, as holinas están sendo estudadas polo seu uso potencial como axentes antibacterianos.[4]
Aínda que as holinas canónicas acúan formando poros, as pinholinas, como a proteína S do fago lambdoide 21, actúan formando canais heptámeros que despolarizan a membrana bacteriana. Están asociados coas endolisinas SAR, que permanecen inactivas no periplasma antes da despolarización da membrana.[5]
Os virus que infectan células eucariotas poden usar pequenas proteínas chamadas viroporinas para permeabilizar a membrana do hóspede.[6][7]
Segundo a súa estrutura hai tres clases principais de holinas.[3]
As holinas de clase I teñen tres dominios transmembrana co extremo N-terminal situado no periplasma e o C-terminal no citoplasma. Xeralmente teñen uns 95 residuos de aminoácidos. Exemplos de holinas de clase I son a proteína S do bacteriófago λ (holina λ) e a proteína hol15 do fago P68 de Staphylococcus aureus.[8]
As holinas de clase II teñen dous dominios transmembrana, e teñen tanto o extremo N-terminal coma o C-teminal no citoplasma. O número de residuos de que constan xeralmente está entre 65 e 95. Exemplos son a proteína S do fago 21 lambdoide e a proteína Hol3626 do bacteriófago Ф3626 de Clostridium perfringens.[8]
A diferenza das holinas das clases I e II, que están compostas de hélices transmembrana hirofóbicas, as holinas de clase III forman un dominio transmembrana único moi hidrófilo, co seu extremo N-terminal no citoplasma e o C-terminal no periplasma.[9] A primeira holina de clase III que foi caracterizada foi a proteína t codificada polo bacteriófago T4 (holina T4).[9] Outros exemplos son as holinas dos fagos ФCP39O e ФCP26F.[8]
Segundo a Transporter Classification Database, hai un total de sete superfamilias de holinas.[10] Ademais, hai moitas familias que non están asignadas a ningunha das superfamilias.