Un lamelipodio é unha proxección de forma laminar da superficie de avance dunha célula móbil de orixe citoesquelética constituída por un núcleo de proteína actina. Contén unha rede case bidimensional de actina; a estrutura completa propulsa a célula polo substrato.[1] Dentro dos lamelipodios hai costelas de actina chamadas microespículas, que, cando se estenden máis alá do lamelipodio denomínanse filopodios.[2] O lamelipodio orixínase pola nucleación da actina baixo a membrana plasmática da célula[1] e é a principal área de incorporación de actina ou formación de microfilamentos da célula.
Os lamelipodios encóntranse principalmene en células móbiles, por exemplo, en queratinocitos de peixes e ras, onde están implicados na curación de feridas rápida.[3] Os lamelipodios destes queratinocitos permítenlles moverse a grandes velocidades de 10–20 μm / min sobre superficies epiteliais.[4] Cando frgmentos de células con lamelipodios se separan do corpo celular, aínda poden seguir arrastrándose libremente por si sós.[5]
Os lamelipodios son unha característica da parte frontal en avance dunha célula en movemento. Crese que funcionan como un motor do movemento tirando da célula cara a adiante durante o proceso de migración celular. Porén, tamén se observou movemento celular cos lamelipodios inhibidos.[6] O extremo do lamelipodio é o lugar onde ocorre a exocitose en células migrantes de mamíferos como parte do seu ciclo endocítico mediado por clatrina. Isto, xunto coa polimerización de actina que ten lugar aquí, axuda a que se estendan as lamelas cara a adiante e así avance a parte frontal da célula. Isto actúa como un aparato de guía para as células no proceso da quimiotaxe.[7] Tamén é o sitio desde o cal as partículas ou agregados unidos á superficie da célula migran nun proceso chamado formación da caparuza (cap).[8]
Estruturalmente, os extremos con pugas dos microfilamentos (monómeros de actina localizados unidos a ATP) están orientados cara aoo bordo "explorador" da célula, mentres que os extremos bicudos dos microfilamentos (con monómeros de actina unidos a ADP) dan á parte de atrás da lamela.[9] Isto crea unha especie de fita transportadora no lamelipodio que axuda ao fluxo retrógrado das partículas.[9] Os complexos Arp2/3 están presentes nas unións entre un microfilamento e outro nos lamelipodios e contribúen á creación da rede de actina. O Arp 2/3 soamente pode unirse a microfilamentos previamente existentes, pero unha vez unido crea un sitio para a extensión de novos microfilamentos, o cal crea ramificacións.[10] Outra molécula que se encontra a miúdo na actina polimerizada con Arp2/3 é a cortactina, que parece que liga a sinalización da tirosina quinase coa reorganización citoesquelética no lamelipodio e estruturas asociadas.[10]
Rac e Cdc42 son dúas GTPases da familia Rho, que normalmente son citosólicas pero poden tamén encontrarse na membrana plasmática baixo certas condicións.[2] Cando se activa Cdc42, pode interaccionar con receptores da familia da proteína da síndrome de Wiskott–Aldrich (WASp), en concreto con N-WASp, que despois activa a Arp2/3. Isto estimula a ramificación da actina e incrementa a mobilidade celular.[2] Rac1 induce á cortactina a localizarse na membrana plasmática, onde se une simultaneamente á F-actina e á Arp2/3. O resultado é unha reorganización estrutural do lamelipodio e orixina como resultado a mobilidade celular.[10] Rac promove a creación de lamelipodios, mentres que cdc42 promove os filopodios.[11]
As proteínas Ena/VASP encóntranse no bordo de avance dos lamelipodios, onde promoven a polimerización da actina necesaria para a protrusión do lamelipodio e a quimiotaxe. Ademais, Ena/VASP prevén a acción da proteína da formación da caparuza (capping protein), que detén a polimerización da actina.[12]