Lingua yaqui

Yaqui Yoem Noki
Pronuncia:	[joʔem noki]
Falado en:	Estados Unidos México
Rexións:	Arizona, Sonora
Total de falantes:	20.000 en México(censo de 2020)[1] 640 nos Estados Unidos (censo de 2015)
Familia:	Linguas uto-aztecas  Linguas cahitas   Yaqui
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	yaq
Mapa
Status
O yaqui está clasificado como "vulnerable" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

A lingua yaqui (ou hiaki), coñecida localmente como yoeme ou yoem noki, é unha lingua nativa americana da familia uto-azteca. Fálana uns 20.000 membros do pobo yaqui, no estado mexicano de Sonora e alén da fronteira en Arizona, nos Estados Unidos. É parcialmente intelixible coa lingua mayo, tamén falada en Sonora, e xuntas compoñen o grupo de linguas cahitas.

Revitalización e ensino da lingua

En 2009, o Consello Tribal Pascua Yaqui e a Universidade de Arizona colaboraron nun programa no que os anciáns das tribos ensinan a lingua yaqui ás familias.^[3] A partir de 2010, estaba en marcha un proxecto de revitalización na universidade, "usando cintas de hai 30 anos gravadas pola membro da tribo Maria Leyva".^[4] A partir de 2012, "Calquera material didáctico, ferramentas, leccións, arquivos sonoros, etc.", no sitio web da Tribo Pascua Yaqui estaba "restrinxido só a 'Membros inscritos tribalmente'".^[5]

Notas

1. Lenguas indígenas y hablantes de 3 años y más, 2020 Arquivado 03 de marzo de 2016 en Wayback Machine. INEGI. Censo de Población y Vivienda 2020.
2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
3. Corey Schubert (2009-02-27). "Tribal council selects ASU project for use in schools - ICTMN.com". Indian Country Today Media Network. Arquivado dende o orixinal o 02 de decembro de 2013. Consultado o 2012-09-29. 
4. "Saving the Yaqui language". KVOA.com (Tucson, Arizona). 2010-06-15. Arquivado dende o orixinal o 14 de decembro de 2013. Consultado o 2012-09-29. 
5. "Language". Pascua Yaqui Tribe. Consultado o 2012-09-29. 

Véxase tamén

Vexa a proba da Wikipedia en  Lingua yaqui

A Galipedia ten un portal sobre: Pobos indíxenas de América

Outros artigos

• Linguas de México

Bibliografía

• John M. Dedrick, Eugene H. Casad (1999). Sonora Yaqui Language Structures. Tucson, AZ: University of Arizona Press. ISBN 9780816519811. Consultado o 2012-09-29. 
• Estrada Fernández, Zarina (2004). Diccionario yaqui-español y textos: Obra de preservación lingüística. Sonora, México: Universidad de Sonora/Plaza y Valdés Editores
• Johnson, Jean Bassett (1962, posthumous). El Idioma Yaqui. México DF: Instituto Nacional de Antropología e Historia.
• Shaul, David L. (1999). Yoeme-English English-Yoeme Standard Dictionary. New York: Hippocrene Books. ISBN 0-7818-0633-X
• Spicer, Edward H. "Inventory of the Edward H. and Rosamond B. Spicer Papers, 1911-2000 (bulk 1937-1988); Series VIII: Yaqui Files, 1935-1995 (Bulk 1939-1988)". Arizona Archives Online. Consultado o 2012-09-29. 

Ligazóns externas

• Yaqui Vocabulary List Arquivado 12 de outubro de 2010 en Wayback Machine., from the World Loanword Database
• Yaqui Indian Language (Yoeme)