Odontoblasto
Nos vertebrados denomínanse odontoblastos as células orixinadas na crista neural embrionaria que forman parte da superficie externa da polpa dental, e que teñen como misión a formación da dentina do dente ou dentinoxénese, que está debaixo do esmalte. Os odontoblastos son grandes células columnares dispostas nunha capa epitelioide ao longo do límite entre a dentina e a polpa, que chega ata o ápice da raíz dental.
Os dentes da rádula dos moluscos tamén se orixinan por células denominadas "odontoblastos", aínda que non teñen as mesmas características.
Características histolóxicas
[editar | editar a fonte]Os fibroblastos presentan variacións morfolóxicas. Son células columnares altas na coroa do dente e de tipo columnar baixo na metade da raíz. Na porción radicular do dente, os odontoblastos son máis curtos e máis ou menos cuboidais. Cara ao ápice son máis aplanados e parecen fibroblastos. Na rexión coronal da polpa, os odontoblastos son máis columnares, elaboran dentina primaria ou común con túbulos normais. Na zona media, o número de túbulos é menor e son menos regulares. Na rexión apical os odontoblastos están menos diferenciados e elaboran dentina menos tubular e máis amorfa.
En cortes tisulares a aparencia dos odontoblastos varía, dependendo, en parte, da fixación, tinguidura e do plano de corte.
Vistos con microscopio electrónico os odontoblastos son células cilíndricas altas de 3-4x8-10 microns, coa base cara á polpa e o seu extremo apical puntiagudo e rodeado de predentina. No extremo apical teñen longas prolongacións delgadas (prolongacións odontoblásticas), que se continúan polos túbulos de dentina. O núcleo é basal e por riba del presentan un retículo endoplasmático rugoso moi desenvolvido e un gran aparato de Golgi, do cal saen numerosas vesículas cheas de procoláxeno, que son liberadas no extremo apical da célula por exocitose. A secreción está claramente polarizada en dirección apical.[1]
Orixe e secreción de dentina
[editar | editar a fonte]Os odontoblastos aparecen nos sitios onde vai ter lugar o desenvolvemento dos dentes ás 17–18 semanas de desenvolvemento embrionario no útero e permanecen ata a morte a non ser que sexan matados por unha infección bacteriana ou ataque químico, ou indirectamente por outros medios (por exemplo, ser aspirados en operacións odontolóxicas). Os odontoblastos segregan a dentina durante toda a vida (é a dentina secundaria, formada unha vez que a formación do dente é completa), o cal é un xeito de compensar o desgaste natural do esmalte do dente.
Os odontoblastos segregan tamén dentina terciaria cando se irritan. A produción desta dentina terciaria débese a miúdo a ataques químicos, causados por substancias químicas que difunden a través da dentina e irritan aos odontoblastos, ou por difusión de metabolitos tóxicos bacterianos nos túbulos dentinais en casos de carie. Esta dentina terciaria denomínase dentina reactiva (formada como reacción ante un dano). É un intento de facer máis lento o progreso da carie para que non chegue á polpa. En caso de que unha infección se abra paso pola dentina ata chegar á polpa ou preto da polpa, ou no caso da morte dos odontoblastos debido a outro tipo de ataques (por exemplo, químicos ou físicos), as células nai polpares poden diferenciarse en células similares a odontoblastos, as cales segregan a outra forma de dentina terciaria, a dentina reparativa, debaixo do lugar do ataque. Isto non só fai máis lento o progreso do ataque, senón que tamén impide a difusión das bacterias e dos seus metabolitos na polpa, reducindo a probabilidade de necrose parcial da polpa.
A distinción entre os dous tipos de dentina terciaria é importante, porque son secretadas por diferentes células e por diferentes razóns. A dentina reactiva segrégase a distintas velocidades, dependendo da velocidade con que progrese a carie no tecido de enriba. Histoloxicamente, é doadamente distinguible pola súa estrutura desordenada dos tubos, a súa secreción de local (que causa que faga protrusión na cavidade polpar) e o seu grao de mineralización algo menor do normal. O dente pode xeralmente salvarse pola simple reparación. A dentina reparativa segrégase cando a integridade do dente está moi comprometida. Os odontoblastos morren, forzando a diferenciación das células nai polpares en células similares a odontoblastos, que tratan de evitar a infección polpar.
Mecanismo
[editar | editar a fonte]O abundante retículo endoplasmático e aparato de Golgi que teñen, especialmente durante a formación da dentina primaria, o que lles dá unha gran capacidade secretora (primeiramente de matriz coláxena para formar a predentina, despois de mineral para formar a dentina completa). Os odontoblastos segregan tamén a proteína reelina da matriz extracelular [2]. O seu núcleo sitúase lonxe da dentina, co seu aparato de Golgi e retículo endoplasmático sobre el en dirección á dentina, o que reflicte a súa secreción unidireccional. Na formación da dentina inicial o odontoblasto móvese en dirección á polpa, afastándose do límite primitivo entre o epitelio do esmalte interno e a unión dental papilar, formando detrás del unha prolongación celular chamada proceso odontoblástico. A forma bicuda do proceso mantense con fibras do citoesqueleto, principalmente filamentos intermedios. Unha fibra nerviosa A-delta polpar queda envolta na base deste proceso, ou atravesa un pequeno tramo do túbulo dentinal (máximo ~0,1 mm). O proceso crea e mineraliza a matriz na que está inmerso, formando un túbulo de dentina ou túbulo dentinal. Nun dente completo, este proceso raramente se estende alén de 1/3 do grosor da dentina, o que fai que a teoría da transdución dos odontoblastos para explicar a sensibilidade dental sexa improbable.
As funcións do proceso odontoblástico son as seguintes:
1. Axudar á secreción de dentina tubular (dentina que rodea un túbulo), que despois se organiza e fortalece a dentina como tecido.
2. Mantemento xeral do túbulo dentinal e do fluído dentinal (contido de ión/proteínas etc.).
3. Segregar dentina esclerótica nas zonas con carie para bloquear o túbulo dentinal, ralentizando o progreso da carie.
4. Canalizar sinais do ataque da carie ao corpo celular do odontoblasto, iniciando neste a secreción de dentina reactiva.
5. Canalizar as forzas hidrocinéticas do movemento de auga ás fibras nerviosas A-delta que rodean a súa base, mantendo a sensibilidade da dentina. [3][4]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ D. W. Fawcett. Tratado de Histología. Editorial Interamericana-Mc. Graw Hill. 11ª edición. Páxinas 614-616. ISBN 84-7605-361-4.
- ↑ Maurin JC, Couble ML, Didier-Bazes M, Brisson C, Magloire H, Bleicher F (2004). "Expression and localization of reelin in human odontoblasts". Matrix biology : journal of the International Society for Matrix Biology 23 (5): 277–85. PMID 15464360. doi:10.1016/j.matbio.2004.06.005.
- ↑ Buchaille R, Couble ML, Magloire H, Bleicher F (2000). "A substractive PCR-based cDNA library from human odontoblast cells: identification of novel genes expressed in tooth forming cells". Matrix biology : journal of the International Society for Matrix Biology 19 (5): 421–30. PMID 10980418. doi:10.1016/S0945-053X(00)00091-3.
- ↑ Bleicher F, Couble ML, Buchaille R, Farges JC, Magloire H (2001). "New genes involved in odontoblast differentiation". Adv. Dent. Res. 15: 30–3. PMID 12640735. doi:10.1177/08959374010150010701. Arquivado dende o orixinal o 13 de setembro de 2019. Consultado o 28 de xaneiro de 2012.
