Quelícero

Quelíceros da araña Cheiracanthium punctorium.
Quelíceros en tesoura dun arácnido da orde dos solífugos.

Os quelíceros son pezas bucais (apéndices modificados) do prosoma dos quelicerados, un subfilo de artrópodos que inclúe os arácnidos, os merostomados,[1] e talvez dos picnogónidos (propiamente neste grupo adoitan denominarse quelíforos).[1]

Son apéndices acabados en punta que se usan para agarrar o alimento. Ademais, nas arañas están asociados a unha glándula velenosa e utilízanse para inocular veleno á presa ou como mecanismo defensivo.[1]

Ocupan unha posición anatómica preoral (inmediatamente antes da boca) polo que non son homólogos das mandíbulas dos mandibulados (crustáceos, miriápodos e insectos).

Embrioloxicamente son apéndices postorais, pero ao longo do desenvolvemento embrionario migran até situárense a ambos os lados da boca, ou mesmo en posición prebucal, no adulto.[1]

Tipos de quelíceros

[editar | editar a fonte]
A: quelíceros en navalla;
B: quelíceros en tesoura;
C: quelíceros triarticulados en pinza.
Atrax robustus en actitude intimidatoria. Prensenta os seus potentes quelíceros (Ch), ben adaptados para o ataque, pero tamén para a tracción.

Poden distinguirse tres tipos de quelíceros: quelíceros en navalla, quelíceros en tesoura e quelíceros de tres artellos en pinza ou quela.[2]

Quelíceros en navalla

[editar | editar a fonte]

Este tipo de quelíceros aseméllanse a unha navalla pregábel e poden considerarse como subquelados (case de pinzas). Están compostos por dous artellos e son exclusivos dos Tetrapulmonata. Consisten nun artello basal que se articula co prosoma e outro artello apical en forma de dente cairo que se articula co basal.

Presentan dúas formas diferentes: ortognatos e labidognatos.

Quelíceros en tesoura

[editar | editar a fonte]

Os quelíceros en tesoura teñen forma de quela e están compostos por dous artellos. Danse nas ordes dos pseudoscorpións e dos solífugos.

Quelíceros de tres artellos en pinza

[editar | editar a fonte]

Esta é a condición primitiva e dase en palpígrados, escorpións e opilións. Encóntranse tamén noutros quelicerados non arácnidos, como os xifosuros e os euriptéridos.

Talvez os quelíforos dos picnogónidos sexan homólogos deste tipo de quelíceros e deberán considerarse aquí.

Quelíceros das arañas

[editar | editar a fonte]

A práctica totalidade dos araneidos posúen glándulas velenosas asociadas aos quelíceros. As glándulas do veleno sitúanse no interior dos quelíceros e case sempre se estenden noi interior do prosoma; pode esperemerse pola araña voluntariamente. O cairo ou ferrete, que funciona como unha agulla hipodérmica, é o que penetra na pel ou no exoesqueleto da presa; inoculan o veleno a través duns orificios no ápice dos ferretes ao picaren ás súas presas.[2]

Cando unha araña ameaza picar, os dous quelíceros sepáranse do prosoma e os ferretes ábrense como unha navalla pregábel. Nos migalomorfos, os ferretes non se abren moito, pero nas demais arañas sepáranse moito o un do outro, ao tempo que se elevan. Algunhas picaduras de araña poden penetrar as uñas dos pés dunha persoa ou atravesar calzado de coiro brando.

Galería

[editar | editar a fonte]
  • Phidippus audax: a parte basal dos quelíceros son as dúas pezas bucais de cor verde iridiscente.
    Phidippus audax: a parte basal dos quelíceros son as dúas pezas bucais de cor verde iridiscente.
  • Vista lateral do prosoma dunha araña (sen patas, cor marrón) e dos dous artellos dun quelícero (gris e negro).
    Vista lateral do prosoma dunha araña (sen patas, cor marrón) e dos dous artellos dun quelícero (gris e negro).
  • O ferrete desta Psalmopoeus cambridgei inmatura mide uns 2 mm de lonxitude. A araña mide uns 25 mm.
    O ferrete desta Psalmopoeus cambridgei inmatura mide uns 2 mm de lonxitude. A araña mide uns 25 mm.
  • Quelíceros dun solífugo.
    Quelíceros dun solífugo.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Garrido, Carlos (1997).
  2. ↑ 2,0 2,1 Foelix, Rainer F. (1966): Biology of Spiders, 2nd edition. Oxford (UK): Oxford University Press. ISBN 0-19-509594-4.
  3. ↑ 3,0 3,1 S. L. Zonstein (2004). D. V. Logunov & D. Penney, ed. "European Arachnology 2003" (PDF). Arthropoda Selecta (Special Issue no. 1): 349–366. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de abril de 2012. Consultado o 11 de decembro de 2016. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Brusca, R. C. e G. J. Brusca (2005): Invertebrados. Madrid: McGraw-Hill Interamericana de España. ISBN 978-84-486-0246-8.
  • Frings, H. e Frings, M. (1975): Conceptos de Zoología. Madrid: Editorial Alhambra. ISBN 84-205-0505-6.
  • Garrido, Carlos (1997): Dicionário terminológico quadrilíngue de zoologia dos invertebrados. A Coruña: Associaçom Galega da Língua. ISBN 84-8730-512-1.
  • Grassé, P.-P., E. A. Poisson e O. Tuzet (1976): Invertebrados. (En Grassé, P.-P., Zoología, vol. 1) Barcelona: Toray-Masson. ISBN 84-311-0200-4.
  • Meglitsch, P. A. (1986): Zoología de invertebrados, 2ª edición. Madrid: Ed. Pirámide. ISBN 84-368-0316-7.
  • Rupppert, E. E.; R. S. Fox & R. D. Barnes (2004): Invertebrate Zoology 7ª ed. Stamford, Connecticut (EE.UU.): Brooks/Cole ISBN 0-03-025982-7.

Outros artigos

[editar | editar a fonte]