Kamambu

Physalis viscosa.

Kamambu oĩ umi ka'avo Solanaceae hérava apytépe. Hetaichagua oĩ ha umi hi'a hyru vosáicha ombyapepáva. Hi'aju vove ipire ipiru ha opyta opiriri jepe ndokúi. Kamambu apytépe oĩ umi oje'éva na'iporãiha ja'u, jepe opa rupi nunga peteĩcha oje'upa. Hi'akýpe ja'úrõnte ikatu oĩ ojapovaiíva ñanderehe. Umi hogue jaiporukuaa pohã ro'ysãrõ jakuaru porã hag̃ua térã ñandepy'aguapy hag̃ua ku oĩramo ñanembopy'a pereréva.[1]

Physalis viscosa upe ojehecha ramovéva. Hogue joha, ipoty sa'yju ha hi'a sa'yjúnte avei hi'aju vove. Heta henda rupi, yva hamba'e oñeme'ẽháme, ikatu sapy'ánte jajuhu kamamabu'a. Heta oĩ ho'uséva he'ẽ asy ha hégui, ha heta mba'e ikatu jajapo heseve. Yma jahechámi vaekue kokuére térã kokuerére hamba'e, ko'ã rupi katu opávaicha ohóvo.

P. pubescens hakã heta, ha amo 1 metro rupi ijyavte. Ipoty sãingo ha péichante avei umi hi'a, oĩva vosa'ípe. Hogue ndaje pohã guasu ñanemombáyva ha ikatúva ja'u ñandetyryru hasy jave ñandéve térã ñandepy'arurúrõ térã ñandejuru kerésarõ. Hi'a hi'akýpe iporã ñanembochiri hag̃ua ku ndaikatúirõ jaha ñanáme. Hi'aju ha ñambojývo katu, ikatu jaiporu tomáte ramo ha ikatuvoi jajapo chugui kosereva.

Kamamabu
Physalis angulata

P. angulata hakã heta, hovy asy ha ipoty sa'yju. Umi hi'a ikatu ja'u, jepe oĩ he'íva ndaja'úi vaerãha. Hakã ha hogue jaiporu pohã ro'ysárõ jakuaru porã hag̃ua térã ku ñandepy'a perere jave ñandepy'apytu'u hag̃ua. Nda'opái rupi jahecha, ipokã.[2]

Héra ou akamambú-gui, karaiñe’ẽme ja'éva ampólla ha ojoguágui chupe.[3][4][5][6] Upévare oimérõ jakaivaipa ñande íre ikamambupa ha y ono'õvaicha pype, ikatúva ñamombu okuera pya'eve hag̃ua. Oĩ avei mba'asyvai ñande'agarrárõ ñande pire omokamambupáva.

Lomitã ho'u jave taguato resay, oĩ katuete umíva apytépe peteĩ itaryryivéva. Ha omboguapy jave ikáña ryru ijurúre, tuichavoi ombovu hova heta ija hag̃uáicha ijúrupe. Umívare oje'e ikamambu tuichaha, ombvúgui hova káñape ha upéi oñemoĩ omokõ mbegue katu.

Mandu’apykuéra

[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
  1. ↑ https://arbolesdelchaco.blogspot.com/search?q=kamambu
  2. ↑ Gatti, Carlos 1985 Enciclopedia Guarani - Castellano de Ciencias Naturales y Conocimientos Paraguayos. Arte Nuevo Editores. Asunción
  3. ↑ https://dle.rae.es/camamb%C3%BA
  4. ↑ https://glosbe.com/es/gn/ampolla
  5. ↑ https://www.asale.org/damer/camamb%C3%BA
  6. ↑ https://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/divers10-04/010029501.pdf