Pombéro

Pombéro ra'anga.

Pombéro, Pombérito térã Karai Pyhare (karaiñe'ẽme: Pombero)^[1][2] niko mombe'u gua'u Paraguáipe ojeikuaáva ha oúva ñandéve pa'ikuéra oñepyrũramo guare omba'apo ñande ypykue aptépe. Ojeikuaa Paraguái, Arahentína kuarahyresẽ yvate (tetãvorekuéra: Taragui, Formósa ha Misiónes), Pindoráma ñembype (tetãvorekuéra:Ñemby Máto Gyróso, Uruguái yvatepe ha Volívia ñembype (tetãvore Santa Kru, tavapehẽ Chákope)^[3].

Mombe'u gua'u

Oje'e Pombéro térã Karai Pyhare omokañyha mitã'í tatakuápe térã oityha chupekuéra ykuápe.^[2] Oje'e avei Pombéro ombohyeguasuha kuñame opokóvo ijyva térã orairõramo.^[4][5][6] Reñemoĩ porãsérõ hendive reheja vaerã chupe cigarrillo, takuare'ẽ, káña, eíra ha víno 30 ára ojuevíre.^[7] Péicha nderejapóirõ, opytáta nda'ija'éi nderehe. Repyta porãrõ hendive katu rehejágui chupe ne ofrénda ha’e omongakuaa pya’evéta ndéve opa mba'e reñotỹva ha oñangarekóta nderehe. Oimérõ nderesarai katu reheja hag̃ua chupe ne ofrénda peteĩ pyharénte, ipochýta ha nanderejamoʼãi. Pyhare omondýi ha opoita nde rymbakuéra, omopẽta nde rovetã ha nde róga rokẽ, omosarambíta yvýr ne rembipurúkuéra ha ndejapita itape.

Oje'e pombéro oñangarekoha umi mymbáre oikóva ka'aguy rupi.^[8] Oĩramo umíva ojukáva ho'o ho'u hag̃ua, Pombéro ndojapói hese mba’eve. Oimérõ katu ojukareínte ra'e ha ndo'úi, upépe Pombéro ipochy hendive ha ogueraha ka'ague mbytepe, tymba saite oĩháme opoi chugui umíva oñembosarái hag̃ua hese ha ho'u haguã chupe. Ikatuvoínte avei Pombéro oiko tymba saitérõ, omuña ha omoinge chupe ka'aguy mbytepe upépe okañy ha anive hag̃uátei osẽ.^[9]

Pombéro osẽva oguata pyharekue umi táva térã ijere rupi ha oñehendu oturuñe'ẽ po'i. Árakue katu oiko ka'aguýre. Oke tatakuápe térã yvyra ho'a akue kuápe térã ijykére.

Mba'épe ojogua

Pombéro niko karai karape hũveráva, ijiva puku-puku, iñakãrague chara, oikóva opívo, ikatu oguereko vosa ijapére ha iñakãre akãngao kapi'i.^[10] Oje'e ivaíetereiha, imbarete ha nda'ikyrái. Opita, ho'u káña, eira, víno, yva ha chipa.

Mombe'u gua'u ijoguaha

Umi mapuche apytépe oikóva Chíloépe, oĩ peteĩ Pombéro joguaháva hérava Trauko, omuñáva kuñakuérape. Ndatuichái ndaje ha'e jepe imbaretéva oikóva Chílepe^[11].

Pombéro ojogua Kurupípe, omuñasemíva avei kuña, oñangareko mymbakuérare oikóva ka'aguýre.

Jasy Jateré ha'e avei mombe'ugua'u ojeikuaáva Paraguáipe heta mba'epe ojoguáva Pombérope. Ha'e omonda térã omokañy mitã, ho'u yva, eira, ha osẽ oiko okáre asajekuerei. Oke yvyra ho'ava'ekue kuápe, yvy kuápe térã yvyra ári.

Ehecha avei

• Kurupí
• Trauko
• Ñande Ypykuéra
• Paraguái mombe'ugua'ukuéra
• Jasy Jatere

Mandu'apy

1. https://glosbe.com/es/gn/pombero#translation--6776300252697979130
2. https://paraguayologia.com/diccionario-paraguayo/karai-pyhare/
3. https://www.lavoz.com.ar/viral/la-aparicion-del-pombero-de-avenida-peron-los-memes-y-el-video-que-es-tendencia-en-paraguay/
4. https://www.cronica.com.py/2015/04/10/caso-de-mujer-embarazada-por-el-pombero-sacerdotes-advierten-que-dicho-ser-no-existe/
5. «Archive copy». Archivado desde el original, el 2023-03-06. Ojehechákuri árape: 2023-03-06.
6. https://www.cronica.com.py/2019/12/07/fue-pombero-una-perra-amanecio-paralizada-anga/#:~:text=MOLESTOSO%20LADRIDO,ca%C3%B1a%20y%20el%20cigarro%20ndaje.
7. https://www.paraguaymipais.com.ar/mitos-y-leyendas/dona-sabe-invocar-al-pombero-malavision/
8. https://relatoscortos.org/el-pombero/
9. https://es.glosbe.com/es/gn/cazador
10. «Archive copy». Archivado desde el original, el 2019-06-23. Ojehechákuri árape: 2023-03-02.
11. https://www.hostalprovidencia.com/2021/05/30/el-trauco-leyendas-de-chile/#:~:text=El%20Trauco%20es%20considerado%20uno,de%20traje%2C%20con%20un%20sombrero.