પદ્મનાભસ્વામી મંદિર

મંદિરનું બહારથી દ્રશ્ય

પદ્મનાભસ્વામી મંદિર એ ભારતના કેરળ રાજ્યના તિરૂવનંતપુરમ શહેરમાં આવેલ પ્રસિદ્ધ ભગવાન વિષ્ણુનું હિંદુ મંદિર છે.

ઇતિહાસ

પદ્મનાભસ્વામી મંદિર નુ નિર્માણ રાજા માર્તંડે કરાવ્યું હતુ. આ મંદિર ના નિર્માણમાં દ્રવિડ અને કેરળ શૈલીનું મિશ્રણ જોઇ શકાય છે. આ મંદિરનો જિર્ણોધ્ધાર અઢારમી સદીમાં થયો હતો.

નાયરો માટે શ્રી પદ્મનાભસ્વામી મંદિરનું વિશેષ મહત્વ છે. કારણકે તેને અનંતનું નિવાસસ્થાન માનવામાં આવે છે અને નાયરોનો દાવો છે કે આ મંદિરમાં વિશેષ શક્તિઓ છે.

મંદિર અને રાજવી પરિવાર

શ્રી પદ્મનાભ સ્વામી મંદિરનું નિર્માણ ૧૮મી સદીમાં થઈ ગયેલા ત્રાવણકોરના રાજા માર્તંડ વર્મા (૧૭૨૯-૧૭૫૮) એ ૧૭૩૧માં કરાવ્યું હતું.

૧૭૫૦માં તેમણે પોતાનું સમગ્ર રાજ્ય ભગવાન પદ્મનાભ સ્વામીને અર્પણ કરી દીધું અને પદ્મનાભદાસ અર્થાત ભગવાન વિષ્ણુના સેવક તરીકેનું બિરૂદ મેળવ્યું. ૧૯૭૧માં રાજવી પરિવારોની સત્તા સરકારે પાછી ખેંચી લીધી પછી રાજવી પરિવારે ટ્રસ્ટનું નિર્માણ કર્યું જે આજે તેનો વહીવટ સંભાળે છે. રાજવી પરિવારના હાલના વડા ઉત્તરદોમ તિરૂનલ માર્તંડ વર્મા આ ટ્રસ્ટના મેનેજિંગ ટ્રસ્ટી છે.

વિશ્વનુ સૌથી અમિર મંદિર

કેરળની રાજધાની તિરૂવનંતપુરમ ના પદ્મનાભસ્વામી મંદિરમાં અરબો રૂપિયાનો ખજાનો મળ્યો છે. એક અંદાજ પ્રમાણે આ મંદિર પાસે એક લાખ કરોડ રૂપિયાના હીરા-ઝવેરાત આભૂષણ, સોનાના સિક્કા મળી આવ્યાં છે.

પ્રતિમા

શ્રી પદ્મનાભસ્વામી મંદિરના પ્રમુખ દેવતાની મૂર્તિ તેના બાંધકામ માટે જાણીતી છે જેમાં 1,2008 શાલિગ્રામ છે જે નેપાળમાં ગંડકી નદીના કિનારેથી લાવવામાં આવ્યા હતા. શ્રી પદ્મનાભસ્વામી મંદિરનું ગર્ભગૃહ એક ખડક પર આવેલું છે અને મુખ્ય મૂર્તિ જે લગભગ 18 ફૂટ ઊંચી છે તે અલગ દરવાજા દ્વારા જોઈ શકાય છે. માથું અને છાતી પહેલા દરવાજાથી જોઈ શકાય છે, જ્યારે હાથ બીજા દરવાજાથી અને પગ ત્રીજા દરવાજાથી જોઈ શકાય છે.

મંદિર માં વસ્ત્રો પહેરવાનો નિયમ

મંદિરમાં માત્ર હિન્દુઓ જ પ્રવેશ કરી શકે છે.મંદિરમાં પ્રવેશ કરતી વખતે પહેરવેશ પહેરવાનો કડક નિયમ છે જેનું પાલન કરવું પડે છે. પુરુષોને મુંડુ કે ધોતી (જે કમરની આસપાસ પહેરવામાં આવે છે અને એડી સુધી જાય છે) અને કોઈપણ પ્રકારના શર્ટ કે ટીશર્ટ પહેરવાની મંજૂરી નથી. સ્ત્રીઓએ સાડી, મુંડમ નેરિયાતુમ (સેટ-મુન્ડુ), સ્કર્ટ અને બ્લાઉઝ અથવા હાફ સાડી પહેરવી પડશે. મંદિરના પ્રવેશદ્વાર પર ધોતી ભાડે મળે છે. આજકાલ મંદિરના સત્તાવાળાઓ ભક્તોની સુવિધાને ધ્યાનમાં રાખીને પેન્ટ કે ચૂરીદાર ઉપર ધોતી પહેરવાની છૂટ આપી રહ્યા છે.

કોરીડોર

પૂર્વ બાજુથી ગર્ભગૃહ સુધી એક વિશાળ કોરિડોર છે જેમાં 365 અને ત્રીજો કલાકૃતિનો ગ્રેનાઈટ પથ્થરના સ્તંભો છે જેમાં સુંદર કોતરણી છે. પૂર્વ તરફના મુખ્ય પ્રવેશદ્વારની નીચે નાટકશાલા તરીકે ઓળખાતો ભોંયતળિયું છે જ્યાં કેરળનું શાસ્ત્રીય કલા સ્વરૂપ - કથકલી - મલયાલમ મહિનાના મીનમ અને તુલમ દરમિયાન યોજાતા વાર્ષિક દસ-દિવસીય ઉત્સવમાં રજૂ કરવામાં આવે છે.

બાહ્ય કડીઓ

• શ્રી પદ્મનાભસ્વામી મંદિરની વેબસાઇટ
• કેરાલા ટુરીઝમ