પુષ્કર તળાવ
પુષ્કર તળાવ અથવા પુષ્કર સરોવર પશ્ચિમ ભારતના રાજસ્થાન રાજ્યના અજમેર જિલ્લામાં આવેલા પુષ્કર શહેરમાં આવેલ કૃત્રિમ તળાવ છે. પુષ્કર તળાવ હિન્દુઓનું પવિત્ર તળાવ છે. હિંદુ ધર્મગ્રંથો તેને "તીર્થ-ગુરુ" તરીકે વર્ણવે છે. જળ-શરીરથી સંબંધિત તીર્થસ્થાનોની અનુભૂતિ કરનાર અને તે સર્જક-દેવ બ્રહ્માની પુરાણકથા સાથે સંબંધિત છે. જેમનું પુષ્કરમાં સૌથી પ્રખ્યાત મંદિર છે.
પુષ્કર તળાવ આસપાસ ૫૨(બાવન) સ્નાનગૃહો (તળાવ તરફ જવાના પગલાઓની શ્રેણી) થી ઘેરાયેલા છે, જ્યાં પુષ્કર મેળો યોજવામાં આવે છે. ત્યારે ખાસ કરીને કાર્તિક પૂર્ણીમા (ઓક્ટોબર-નવેમ્બર) ની આસપાસ પવિત્ર સ્નાન કરવા યાત્રાળુઓ મોટી સંખ્યામાં ઉમટે છે. માનવામાં આવે છે કે પવિત્ર તળાવમાં ડૂબકી મારવાથી પાપોનો નાશ થાય છે અને ત્વચાના રોગો મટે છે. ૫૦૦ થી વધુ હિંદુ મંદિરો તળાવની આસપાસ આવેલા છે.
વાતાવરણ
[ફેરફાર કરો]આ પ્રદેશ ઉનાળા માં શુષ્ક અને ગરમ તેમજ શિયાળામાં ઠંડી સાથે અર્ધ-શુષ્ક આબોહવાની પરિસ્થિતિઓનો અનુભવ કરે છે. "મે" અને "જૂન"ના ઉનાળાના મહિનાઓ સૌથી ગરમ હોય છે, મહત્તમ તાપમાન આશરે ૪૫ ° સે (૧૧૩ (ફે) હોય છે. શિયાળાના મહિનાઓ દરમિયાન, મહત્તમ સરેરાશ તાપમાન ૨૫-૧૦ ° સે (૭૭-૫૦ ° ફે) ની રેન્જમાં હોય છે. વરસાદ મુખ્યત્વે જુલાઈ અને ઓગસ્ટ દરમિયાન બે મહિનાના ટૂંકા ગાળામાં થાય છે. જાન્યુઆરી અને ફેબ્રુઆરી મહિનાના શિયાળા દરમિયાન પણ વરસાદની નોંધણી કરવામાં આવે છે.[૧]
એપ્રિલથી સપ્ટેમ્બર સુધી, દક્ષિણ-પશ્ચિમમાં અને ઉત્તર-પૂર્વ દિશામાં પવન ફૂંકાતા પવન રેતીના ટેકરાઓની રચનામાં વધારો કરે છે.
ઇતિહાસ
[ફેરફાર કરો]હિંદુ મહાકાવ્યો મહાભારત અને રામાયણમાં પુષ્કરનો ઉલ્લેખ છે, જેને આદિ તીર્થ માનવામાં આવે છે. દંતકથા છે કે તળાવ ભગવાન બ્રહ્મા દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. વજ્રા નાભા નામના રાક્ષસે બ્રહ્માના બાળકોનો વધ કરી દીધો હતો. બદલામાં બ્રહ્માએ તેને કમળના ફૂલ વડે પ્રહાર કર્યો. અસરમાં વ્રજ નાભા મૃત્યુ પામ્યો અને કમળની પાંખડીઓ ત્રણ જગ્યાએ પડી હતી. તેમાંથી એક પુષ્કર છે, જ્યાં એક તળાવ અસ્તિત્વમાં આવ્યું છે. માનવામાં આવે છે કે બ્રહ્માએ કાર્તિક પૂર્ણિમા (કાર્તિક મહિનાનો પૂર્ણ ચંદ્રનો દિવસ) પર આ તળાવ પર બલિદાન આપ્યું હતું. નવેમ્બરમાં કાર્તિકી પૂર્ણિમાના તહેવાર દરમિયાન હજારો યાત્રાળુઓ તળાવના પાણીમાં સ્નાન કરવા આવે છે. તેનું પાણી ત્વચાના રોગોને મટાડે છે એમ માનવામાં આવે છે.[૨]
કહેવામાં આવે છે કે ૧૦ મા શીખ ગુરુ, ગુરુ ગોવિંદસિંહે (૧૬૬૬–૧૭૦૮) તળાવના કાંઠે શીખ પવિત્ર લખાણ ગુરુ ગ્રંથ સાહેબનો પાઠ કર્યો હતો.[૨]
સંદર્ભ
[ફેરફાર કરો]- ↑ "Best Time To Visit Pushkar > Weather, Temperature & Season". www.holidify.com. મેળવેલ 2020-08-16.
- ↑ ૨.૦ ૨.૧ "::: ENVIS :::". www.ecoheritage.cpreec.org. મૂળ માંથી 2016-01-12 પર સંગ્રહિત. મેળવેલ 2020-08-16.
 | આ નાનો લેખ છે. તમે તેને વિસ્તૃત કરીને વિકિપીડિયાને મદદ કરી શકો છો. |